Η ιστορία της Κυράς της Ρω, της Δέσποινας Αχλαδιώτη, είναι αληθινά μυθιστορηματική – και δεν απέχει χρονικά και πολύ από τις μέρες μας. θα μπορούσε άνετα να είναι προϊόν μυθοπλασίας, κι όμως συνέβη στ’ αλήθεια. Η Φωτεινή Μπαξεβάνη εμπνεύστηκε από αυτή και έπραξε τα δέοντα: φρόντισε να την παρουσιάσει επί σκηνής. Και πήρε το χρόνο να μιλήσει στην Popaganda για τις λεπτομέρειες του εγχειρήματος, αλλά και για την πορεία της στο θέατρο και τη μουσική.
Κυρά της Ρω! Πώς προέκυψε αυτή ι ιδέα; Πέρυσι είχα κάτι δουλειές στην Κύπρο και πηγαινοερχόμουνα κάθε εβδομάδα. Κι έκλεινα θέση στο αεροπλάνο από τη μεριά που μπορούσα να βλέπω τα νησάκια μας για να περνάει η ώρα. Μετά από έξι μήνες πήγαινε –έλα κάθε εβδομάδα, ήξερα ποιο είναι ποιο. Πολύ σύντομα συνειδητοποίησα πού βρίσκεται το Καστελλόριζο – γιατί αν δεν έχουμε πάει ή αν δεν είμαστε από κάπου εκεί, είναι πάντα το κουτάκι κάτω δεξιά στο χάρτη! Και φαίνεται έτσι κοντά-κοντά… Αλλά δεν είναι και τόσο κοντά! Εντυπωσιάστηκα κι άρχισα να μελετάω και να ψάχνω την ιστορία του, η οποία είναι συγκλονιστική. Αξίζει ο κόσμος να ενδιαφερθεί και να τη μάθει. Ήξερα φυσικά για την Κυρά της Ρω, αυτά όμως που ξέρουμε όλοι μας: η γυναίκα που ανέβαζε τη σημαία εκεί στη βραχονησίδα κλπ. Όπως λοιπόν έβλεπα ψηλά από το αεροπλάνο και τη Ρω που σχεδόν δεν φαινότανε, άρχισα να τη σκέφτομαι πολύ: Πώς είναι μια γυναίκα μόνη της σε μια βραχονησίδα χωρίς ούτε ένα δεντράκι, εκεί στην άκρη; Και μαθαίνοντας και την ιστορία του Καστελλόριζου, όπου το νησί λόγω συνθηκών πολλές φορές ερήμωσε, αλλά εκείνη παρέμεινε εκεί έχοντας ζήσει πολέμους, καταστροφές… Κι άρχισα να θέλω να μάθω κι άλλα πράγματα, να με απασχολεί και να το σκέφτομαι.
Τι σκεφτόσουν δηλαδή; Ξέρεις, ζούμε το 2017 με όλα αυτά που έχουμε, αλλά λόγω της κατάστασης η ψυχολογία μας είναι πεσμένη. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να πιστέψουν, να ελπίζουν σε κάτι. Βλέπεις πως τα φτερά είναι κομμένα. Και διαβάζοντας τις ελάχιστες πληροφορίες που υπάρχουν για την Κυρά της Ρω στο ίντερνετ και στη βιβλιογραφία, βρήκα και μια παλιά εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού όπου ήταν καλεσμένη, γριούλα πια. Και βλέπω μια γιαγιά η οποία έχει ένα βλέμμα ζωντανό, μια δύναμη ψυχής παρόλα αυτά που είχε περάσει, και είπα: κάτι γίνεται εδώ. Θέλω να το ψάξω κι άλλο! Θέλησα λοιπόν με αυτά που βρήκα κι αυτά που νιώθω ως γυναίκα σήμερα – γιατί είναι σημαντικό ότι μιλάμε για μια γυναίκα μόνη της πάνω σε μια βραχονησίδα – να δω γιατί πήγε εκεί, πώς ένιωθε, τι σκεφτόταν… Όλα αυτά. Γιατί όλα από κάπου ξεκινάνε. Δεν ξύπνησε μια μέρα και είπε: λοιπόν εγώ θα πάω να μείνω όλη μου τη ζωή μόνη στη Ρω και θα υψώνω κάθε μέρα τη σημαία και θα γίνω γυναίκα-σύμβολο να με γράψει η ιστορία! Και πήρα το Γιάννη Σκαραγκά, συγγραφέα τον οποίο εκτιμώ κι εμπιστεύομαι πάρα πολύ, έχουμε συνεργαστεί κι έχουμε κοινή γλώσσα, και του είπα να γράψει κάτι. Εκείνος ενθουσιάστηκε με την ιδέα. Στη συνέχεια το προτείναμε στο Γιώργο Λυκιαρδόπουλο που κάνει την παραγωγή και στην Κατερίνα Μπερδέκα που το σκηνοθέτησε, και τους άλλους συντελεστές. Έτσι έγινε η ομάδα που βλέπετε σήμερα.
Το ερώτημα που προκύπτει και σε μένα όσο μιλάμε γι αυτό, είναι το γιατί. Γιατί ένας άνθρωπος επιλέγει κάτι τέτοιο; Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση που μας έρχεται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε διάφορους ανθρώπους που έχουν υπάρξει ήρωες, σύμβολα σχεδόν μυθικά. Όταν οι άνθρωποι περνάνε στην ιστορία, ξεχνάμε το ανθρώπινο στοιχείο τους. Εμένα αυτές οι σκέψεις με συγκλόνιζαν: τι θα ένιωθε; Όλοι οι άνθρωποι τα ίδια συναισθήματα νιώθουμε: φόβο, θλίψη, μοναξιά, χαρά, όλα, και τα θετικά και τα αρνητικά. Το ερώτημα είναι: το επιλέγεις αυτό; Για να καταλάβεις πώς ήρθε αυτό στη ζωή σου, πρέπει να έρθει το τέλος, ο απολογισμός, όπου ο κάθε άνθρωπος βλέπει τι έχει υπάρξει, και το βλέπουν κι οι άλλοι. Νομίζω πως δεν το επιλέγεις. Δεν έρχεται μια στιγμή στη ζωή σου που λες: εγώ από δω και πέρα θα κάνω μόνο αυτό. Όλα προκύπτουν από κάποιες ανθρώπινες, φυσικές ανάγκες. Κι εγώ αυτά τα γιατί ήθελα να απαντήσω. Γιατί λοιπόν να πάει σε μια βραχονησίδα ένας άνθρωπος ο οποίος ήξερε γράμματα, είχε τελειώσει εξατάξιο σχολείο, ήταν από πλούσια οικογένεια; Κι είναι και καλά στα μυαλά του, και γυναίκα κι όλας, εκείνη την εποχή. Κάτι γίνεται εδώ! Και τα ανακάλυψα όλα, και θα τα δείτε και στην παράσταση. Και καθώς δεν έχει γράψει η ίδια κάτι, δεν υπάρχει ο λόγος της, θελήσαμε με το Γιάννη να μπούμε στην ψυχή και την καρδιά της και να τη βάλουμε να μιλήσει σε πρώτο πρόσωπο.
«Γι’ αυτό και με αφορά τόσο κι η Κυρά της Ρω. Μια γυναίκα μόνη της σε τόσο δύσκολες συνθήκες, κι όμως η ζωή της ήταν εξαιρετικά γεμάτη. Έφτασε τόσων χρονών γιατί είχε όρεξη για ζωή. Και λες: εμείς συγκριτικά έχουμε αρκετές ανέσεις, η μέρα με τη νύχτα, κι όμως κοίτα πόση μοναξιά υπάρχει τριγύρω»
Ας μιλήσουμε για τις δικές σου επιλογές: σε παρακολουθώ πολλά χρόνια με ενδιαφέρον. Έχεις υπάρξει αληθινός εργάτης αυτής της τέχνης με συνέπεια. Πώς τη διάλεξες – ή πώς σε διάλεξε; Δεν τη διάλεξα. Δεν ήμουν από τα παιδάκια που λέγανε: εγώ όταν μεγαλώσω θα γίνω ηθοποιός. Ήμουν παιδί πολύ κοινωνικό και πολύ δημιουργικό από τη φύση του, ακόμα και στο παιχνίδι. Από την οικογένειά μου κανείς δεν είχε σχέση με καλλιτεχνικά, αλλά εγώ κάποια στιγμή ζήτησα να μάθω μουσική. Οι γονείς μου σκέφτηκαν πως όλα τα παιδάκια κάποια στιγμή ζητούν να μάθουν ένα όργανο. Εγώ επέμενα πολύ, και τελικώς με γράψανε σε ένα ωδείο. Πήγαινα καλά, κι αργότερα μου πήραν ένα πιάνο. Παράλληλα, ήμουν πάντα στο σχολείο πρώτη στο να κάνουμε παραστάσεις, συναυλίες, ζωγραφική. Τελειώνοντας το λύκειο ήμουν πια σε προχωρημένες σπουδές στη μουσική, και θα έκανα ένα χρόνο φροντιστήριο για να δώσω στην Καλών Τεχνών. Αλλά είπα: δεν δίνω και στη δραματική σχολή; Πέρασα στο Εθνικό, και καθώς ήταν πολλές ώρες η σχολή και συνέχιζα και τη μουσική, δεν έδωσα ποτέ στην Καλών Τεχνών. Τελείωσα και βρήκα αμέσως δουλειά, κι από τότε και σαν μουσικός, και σαν ηθοποιός, δουλεύω συνέχεια, η μια δουλεία έφερε την άλλη. Ξέρεις πώς είναι στο θέατρο: παίζεις σε μια παράσταση τη μία σεζόν, κι αρχίζεις πρόβες για την άλλη. Κι έχουν περάσει τώρα 25 χρόνια που δουλεύω στο θέατρο , και μου φαίνεται σαν να είναι χτες!
Ποιες συνεργασίες και ποιες παραστάσεις θεωρείς ως σταθμούς στην πορεία σου; Εγώ δεν πετάω τίποτα από ό,τι έχει υπάρξει στο παρελθόν μου. Και τα θετικά, και τα αρνητικά, και τα καλά, και τα λιγότερο καλά, όλα είναι μέσα στην περιπέτεια της ζωής και της τέχνης, κι όλα σου δίνουν ένα μάθημα και σε γεμίζουν εμπειρία για να εμβαθύνεις στην τέχνη σου. Οπότε δεν θα σου πω, γιατί αλήθεια δεν έχω! Το αναμενόμενο θα ήταν να σου πω κάποιες πολύ μεγάλες επιτυχίες, αλλά δεν μαθαίνεις μόνο από τις επιτυχίες. Ίσα-ίσα που είναι και μια φοβερή παγίδα αυτό. Είναι πολύ εύκολο να μείνεις στην επιτυχία ενός ρόλου, και μετά οι επιλογές σου να είναι συναφείς, οπότε να αποκτήσεις μια μανιέρα και να κολλήσεις στο ίδιο πράγμα. Εμένα με ενδιαφέρει η περιπλάνηση κι η αναζήτηση στην τέχνη, συνεχώς. Τις περισσότερες φορές, ακόμα και σε παραστάσεις που πήγαν δεύτερη χρονιά, εγώ δεν συνέχισα.
Δασκάλους σου ποιους θεωρείς; Κατά τον ίδιο τρόπο θα απαντήσω. Τίποτα δεν είναι διαφορετικό από το πώς είναι στη ζωή. Κανένας άνθρωπος δεν θα πει πως θα κρατούσε μόνο τις ευχάριστες στιγμές. Κι από τις δυσάρεστες έχει μάθει πράγματα και είναι αυτός που είναι σήμερα. Από όλα μαθαίνεις. Και στους μαθητές μου όταν διδάσκω, προσπαθώ να τους ενεργοποιήσω τη διάθεση για ζωή. Να μην έχουν φόβο. Να ζούνε. Και μέσα στη ζωή είναι κι η τέχνη, είναι και όλα. Γι’ αυτό και με αφορά τόσο κι η Κυρά της Ρω. Μια γυναίκα μόνη της σε τόσο δύσκολες συνθήκες, κι όμως η ζωή της ήταν εξαιρετικά γεμάτη. Έφτασε τόσων χρονών γιατί είχε όρεξη για ζωή. Και λες: εμείς συγκριτικά έχουμε αρκετές ανέσεις, η μέρα με τη νύχτα, κι όμως κοίτα πόση μοναξιά υπάρχει τριγύρω. Ποιος είναι πιο μοναχικός, η Κυρά της Ρω, ή κάποιος που είναι μόνος του εδώ, μέσα στον κόσμο; Και ποιος έχει μεγαλύτερη δύναμη και θέληση για ζωή; Στη σκηνή θα δεις μια μοναχική γυναίκα, αλλά δεν θα νιώσεις μόνος.
«Είναι πολύ εύκολο να μείνεις στην επιτυχία ενός ρόλου, και μετά οι επιλογές σου να είναι συναφείς, οπότε να αποκτήσεις μια μανιέρα και να κολλήσεις στο ίδιο πράγμα. »
Όταν δεν παίζεις ή δεν είσαι σε πρόβες, τι σου αρέσει να κάνεις; Αυτό δεν συνέβη ποτέ μέχρι τώρα!
Δεν κάνεις τίποτε άλλο στη ζωή σου;Ίσα-ίσα, κάνω πάρα πολλά πράγματα. Κατ’ αρχήν, έχω πάντα σχέση με τη μουσική. Βέβαια, οι δημιουργικές αυτές δουλειές δεν σου αφήνουν και πολύ χρόνο. Γιατί σου απασχολούν το μυαλό όλο το 24ωρο. Φυσικά, στον ελεύθερο χρόνο μου μού αρέσει να είμαι με την οικογένεια και τους φίλους μου. Και προσπαθώ να χαλαρώνω το μυαλό μου με εντελώς διαφορετικά πράγματα, με άλλες ιστορίες. Λατρεύω τα ταξίδια, αλλά αυτά θέλουν και χρήματα και χρόνο, και συνήθως αυτά δεν συμβαδίζουν, αν έχεις το ένα δεν έχεις το άλλο. Αλλά και το θέατρο ένα ταξίδι δεν είναι; Τώρα ταξιδεύω στη Ρω και το υπέροχο Καστελλόριζο. Θα ήθελα όλος ο κόσμος να μάθει για το Καστελλόριζο: έχει μια συγκλονιστική ιστορία. Έχει υλικό για άλλες 500 παραστάσεις… Αξίζει να πάει κανείς τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του.
