Ο επίκαιρος Νικόλας Άσιμος

Γιατί ν’ασχοληθεί κανείς με τον Άσιμο το 2013; Ο Νικόλας είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, μοναδική μάλλον, που το πέρασμά του άφησε πίσω πολλά και έντονα ίχνη. Τα τραγούδια του αποτελούν μαρτυρίες μιας αντισυμβατικής πορείας, έξω από καλούπια και προκατασκευασμένες ιδεολογικές καβάντζες. Μέσα στους στίχους του ανιχνεύει κανείς το πείσμα ενάντια σε κάθε τι  περιοριστικό, τις προσωπικές του αγωνίες (ακόμα κι όταν τις διακωμωδούσε ο ίδιος), το φλερτ με την υπέρβαση του ανθρώπινου και τη μεταφυσική. Αιρετικός, προκλητικός και βλάσφημος ήταν ο λόγος του. Το ίδιο και οι πράξεις του. Κατέληξε, μοιραία,  αποκομμένος απ’ όλους κι απ’ όλα. Όμως τα σπαράγματα που άφησε πίσω του εξακολουθούν να είναι ζωντανά για όσους δεν συμβιβάζονται και ασφυκτιούν σ’αυτή την κοινωνία.

Πώς μπορεί ο Άσιμος να πάψει να είναι…άσημος στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας; Μα, είναι άσημος; Την αντίθετη εντύπωση έχω. Σε ένα μέρος τουλάχιστον της κοινωνίας -κυρίως στη νεολαία που ψάχνεται και αγωνιά – όχι μόνο δεν είναι άσημος αλλά τον ξέρουν απ’ έξω και ανακατωτά. Και μάλιστα όχι παπαγαλία. Τον νιώθουν.

Τι γνώμη πιστεύετε θα είχε ο ίδιος βλέποντας την παράσταση; Θα του άρεσε, άσχετα αν θα έβρισκε να πει διάφορα επί μέρους ή να προβοκάριζε. Κατά βάθος του άρεσε πάντα να ασχολούνται μαζί του, αλλά δεν το παραδεχόταν.

Ήταν μπροστά από την εποχή του; Ή απλώς η ελληνική κοινωνία ήταν οπισθοδρομική τότε; Ήταν γέννημα της εποχής του, όπως είμαστε όλοι μας, σε κάθε εποχή. Η ελληνική κοινωνία δεν διαφέρει από άλλες κοινωνίες στην αντιμετώπιση που έχει απέναντι σε ό,τι προκαλεί και διαταράσσει τις ισορροπίες της. Απλώς διαφέρουν τα όρια της διαφορετικότητας και ο ορισμός της εξαίρεσης.

Ήταν μια φιγούρα αλογόκριτου θεατρίνου που προκαλούσε με την ωμή και αφτιασίδωτη γλώσσα του. Ήταν εύστροφος και επίμονος. Θα μπορούσε να τον πει κάποιος ιδιόρρυθμο, αλλά όχι τρελό.

Είναι κατά κάποιο τρόπο σύνηθες και από άλλες περιπτώσεις εκτός του Νικόλα, οι ευαίσθητοι, οι δημιουργικοί, οι “ενοχλητικοί” να διαλέγουν την αυτοχειρία. Πώς το βλέπετε αυτό; Δεν νομίζω ότι είναι σύνηθες. Η “αυτοχειρία” είναι πράξη απελπισίας ή ψυχοπνευματικής διαταραχής. Δεν έχει να κάνει ούτε με την ευαισθησία, ούτε με τη δημιουργία ή την αντισυμβατικότητα.

Πώς ένα τόσο ελεύθερο πνεύμα “εγκλωβίστηκε” μέσα στον κόσμο του; Τι θα πει ελεύθερο πνεύμα; Ο Νικόλας θα μπορούσε να είναι ήρωας αρχαιοελληνικής τραγωδίας, χωρίς κάθαρση όμως. Η σύγκρουση με όλους και όλα και η αναζήτηση μιας αυτοδικαίωσης μέσα απ’ αυτό δεν σηματοδοτούν ελεύθερο, αλλά αντιδραστικό πνεύμα. Η υπεροψία δεν είναι ελευθερία, είναι τύφλωση. Η ελευθερία προϋποθέτει ταπεινότητα.

Θα μπορούσε να έχει προσαρμόσει το “εγώ” του με την κοινωνία και να είναι ακόμα εδώ; Το υπερεγώ είναι καταστροφικό για τα άτομα που το αναπτύσσουν. Αυτοπαγιδεύονται σε μια αδιέξοδη αλαζονία. Με περιφραγμένους τους διαύλους επικοινωνίας και κοινωνίας με τους άλλους, μοιραία καταλήγουν στην απόρριψη, την απομόνωση, το ψυχικό αδιέξοδο, την τρέλα. Δυστυχώς αυτή ήταν και η κατάληξη του Νικόλα.

Πιστεύετε ότι θα θεωρούνταν και σήμερα γραφικός ή “τρελός”; Ο Νικόλας έδινε αυτοσχέδιες παραστάσεις στους δρόμους. Ήταν μια φιγούρα αλογόκριτου θεατρίνου που προκαλούσε με την ωμή και αφτιασίδωτη γλώσσα του. Ήταν εύστροφος και επίμονος. Θα μπορούσε να τον πει κάποιος ιδιόρρυθμο, αλλά όχι τρελό. Μόνο τα τελευταία χρόνια της ζωής του ανέπτυξε ψυχωτικές συμπεριφορές.

Σε ένα μέρος τουλάχιστον της κοινωνίας -κυρίως στη νεολαία που ψάχνεται και αγωνιά – όχι μόνο δεν είναι άσημος αλλά τον ξέρουν απ’ έξω και ανακατωτά. Και μάλιστα όχι παπαγαλία. Τον νιώθουν.

Πείτε μας λίγα λόγια για τη σχέση Άσιμου-Κοζάνης. Δεν είχε πολλές σχέσεις με την πόλη καταγωγής του, ούτε με την οικογένειά του. Όμως κουβαλούσε πολλά στοιχεία που αναγνώριζα σαν Κοζανίτικα, όπως την πονηράδα και την ξεροκεφαλιά. Ήταν αγύριστο κεφάλι.

Αρκετοί από τους συντελεστές της παράστασης είναι βορειοελλαδίτες, συγκεκριμένα από την Κοζάνη –όπως και σεις– και από τη γενέθλια πόλη του, την πόλη των φοιτητικών του χρόνων, τη Θεσσαλονίκη. Ναι. Η παρέα αποτελείται από τον τραγουδοποιό Μάκη Σεβίλογλου, που μένει μόνιμα στην Κοζάνη, τον Παρασκευά Θεοδωράκη και τη Μαρία Παπανικολάου από τη Θεσσαλονίκη. Τις ενορχηστρώσεις έχει επιμεληθεί ο Γιάννης Τσόλκας και συμμετέχουν οι μουσικοί . Στα θεατρικά κομμάτια, το βάρος να υποδυθεί τον “Έτσι” ανέλαβε ο ηθοποιός Λεωνίδας Κακούρης. Ο “Έτσι” είναι το πρόσωπο για το οποίο γράφει ο Νικόλας στο βιβλίο του “Αναζητώντας Κρωκανθρώπους”, που ουσιαστικά είναι αυτοβιογραφικές ιστορίες και σκέψεις του ίδιου. Την ενδυματολογική και σκηνογραφική επιμέλεια έκανε η Δήμητρα Παναγιωτοπούλου κι εγώ τη σκηνοθεσία της παράστασης.

Αρχιτεκτονική Live (Ελασιδών 6, Γκάζι, τηλ: 210 9014428)