Δημήτρης Αγαρτζίδης: Ο λόγος του Τζόυς στον «Οδυσσέα» είναι συγκλονιστικός

Η παράσταση είναι μια φιλοσοφική stand up comedy, με λεξιλόγιο δανεισμένο από παρακαταθήκες της σύγχρονης ιστορίας και λογοτεχνίας. Το σκοτεινό και παιγνιώδες της μουσικής των λάμδα δημιουργεί το περιβάλλον στο οποίο στέκεται και βρίσκει τον χώρο της η μουσικότητα του κειμένου και το βαθύ χιούμορ των Μπλουμ. Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης εξηγεί στην Popaganda γιατί η ομάδα Elephas Tiliensis προσέγγισε το φημισμένο έργο του Τζόυς με αυτόν τον τρόπο.

Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι ο σύγχρονος Οδυσσέας του Τζόυς «συναντάται» με αυτόν του Ομήρου πέρα από χώρο και χρόνο; Ποιες οι διαφορές και οι προοπτικές στο ταξίδι και τη περιπέτεια όπως τα αντιμετωπίζει ο Οδυσσέας ως σύγχρονος πλέον και με ποιο τρόπο αυτό δημιουργεί ένα ενιαίο υπαρξιακό αφήγημα; Αυτός ο σύγχρονος Οδυσσέας συμπυκνώνει την περιπλάνηση του σε ένα εικοσιτετράωρο, σε μια Παρασκευή. Μέσα σε αυτό το εικοσιτετράωρο παρακολουθούμε την περιπλάνηση του μακριά από το σπίτι, όπου τον περιμένει η πίστη του Πηνελόπη, Μόλλυ. Η περιπέτεια εδώ έχει να κάνει με την ίδια την περιπλάνηση στον εαυτό μας, όταν ταξιδεύουμε στην καθημερινότητα προσπαθώντας να καταλάβουμε ποιοι πραγματικά είμαστε και ποια είναι η θέση μας μέσα σε αυτό τον κόσμο. Ο Οδυσσέας αποφασίζει να μείνει μακριά από το σπίτι του γιατί έχει νόημα να επιστρέψει, όταν συνειδητά και καθαρά το αποφασίσει γιατί το επιθυμεί με όλο του το είναι. Ο Ομηρικός Οδυσσέας έχει πολύ πιο έντονο το ηρωικό στοιχείο, εδώ είναι ένας κοινός άνθρωπος και η Πηνελόπη είναι μια κοινή γυναίκα με σκοτεινιές και άγρια ένστικτα ζωικά. Το κείμενο καταφέρνει όμως μέσα από τον καταπληκτικό λόγο του αυτούς τους δύο αντιήρωες να τους μετατρέψει σε δύο πραγματικούς ήρωες του σήμερα, δηλαδή δύο ανθρώπους που ανακαλύπτει ο καθένας τον εαυτό του και αναζητά ο ένας τον άλλον συνειδητά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θα φανταζόσασταν ποτέ τον Παύλο Παυλίδη να ερμηνεύει στο θέατρο τον «Οδυσσέα» του Τζόυς;

Για ποιο λόγο θεωρείς ότι το έργο αυτό είναι επίκαιρο ή εν τέλει ενδιαφέρει πάντα ως προς τη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και το μεγαλείο εντός του οποίου αυτή  εγκλωβίζεται σε κάθε εποχή; Εμένα αυτό ακριβώς με συγκίνησε αυτό το έργο. Αναδεικνύει την ματαιότητα την ίδια στιγμή που αναδεικνύει και το μεγαλείο του να υπάρχεις και να συνεχίζεις να προσπαθείς. Μιλά για τον προσωπικό καθημερινό αγώνα του να έχει νόημα η ζωή και να έχει νόημα η ίδια η προσπάθεια της επιβίωσης και. μάλιστα, μιας επιβίωσης που η ύλη, σώμα, πνεύμα ενώνονται και δημιουργούν ένα ανθρώπινο όλο με νόημα.

Για ποιο λόγο επέλεξες τις συγκεκριμένες ραψωδίες που αναφέρονται στη Πηνελόπη και τη Ναυσικά και πως αυτό αναφέρεται στο τώρα και το εδώ ανασυνθέτοντας ένα νέο αφήγημα; Ο λόγος του Τζόυς είναι συγκλονιστικός. Είναι επίκαιρος χωρίς να χρειάζεται να το μεταφέρεις ή να τον αναδιαμόρφωσεις. Εμείς σε αυτή την διασκευή επικεντρωνόμαστε στον άντρα και στην γυναίκα και ένα τέλει στον ίδιο τον άνθρωπο. Επιλέξαμε το συγκεκριμένο κεφάλαιο, γιατί ο Οδυσσέας μιλάει για την Πηνελόπη και η Πηνελόπη για τον Οδυσσέα με έναν παράλληλο και αντίστροφο τρόπο, όπου ο καθένας αναδεικνύει τον βρώμικο και ταυτόχρονα τον καθαρό εαυτό του. Μία Πηνελόπη άπιστη περιμένει τον άπιστο σύζυγο της και ένας Οδυσσέας αυνανίζεται στην θέα ενός κοριτσιού σε μια παραλία. Αυτή είναι ιστορία των δύο κεφαλαίων που επιλέξαμε.

«Για το ρόλο της Πηνελόπης ενστικτωδώς κατευθυνθήκαμε στην Μαρία Σκουλά και από την πρώτη μας συνάντηση μου ήταν καθαρό ότι θα μπορέσουμε να δουλέψουμε πολύ βαθιά και ουσιαστικά».

Γνωρίζετε ότι εκτός από την Οδύσσεια του Ομήρου και Τζούς έχει γραφτεί και η Οδύσεια του Καζαντζάκη. Αν έχετε γνώση των κειμένων πως αυτά συνδέονται σε τρεις διαφορετικές ιστορικές συνθήκες και εποχές; Τα κείμενα συνδέονται και ενώνονται στην έννοια της περιπλάνησης και συγκεκριμένα της περιπλάνησης που κάνει ο καθένας μέσα στην σκέψη του και την ψυχή του για να μπορέσει να βρει τον εαυτό του, προκειμένου να καταφέρει να αποκτήσει σημασία η επαφή του με τους άλλους και η ύπαρξη μέσα σε ένα κοινωνικό όλο. Αυτό που με συγκινεί στο κείμενο είναι ότι μιλάει για την αποδοχή που πρέπει να έχει κανείς για τον εαυτό του, προκειμένου να μπορεί να υπάρξει συνειδητά και αρμονικά με τους άλλους.

Τι σημαίνει για σας προσωπικά το ταξίδι στην υπαρξιακή του διάσταση, ο νόστος, η περιπέτεια; και με ποιο τρόπο αυτά παίρνουν μία νέα διάσταση στη συγκεκριμένη παράσταση; Το να καταφέρνεις κάθε μέρα να επαναπροσδιορίζεις τον εαυτό σου, να συνειδητοποιείς τι είναι αυτό που σε κρατάει πίσω και τι είναι αυτό που σε προχωράει. Είναι ένα καθημερινό ταξίδι, μια καθημερινή Οδύσσεια. Είναι αυτός που μας γυρνάει κάθε φορά στον παιδικό εαυτό μας, εκεί που είμαστε άγραφο χαρτί και μπορούμε να αισθανθούμε και να δεχτούμε τα πάντα. Το κείμενο μιλάει για αυτήν την επιστροφή σε ένα απόλυτο αίσθημα, σε έναν απόλυτα παιδικό εαυτό, αλλά ταυτόχρονα, ενήλικο και συνειδητό.

Πώς επιλέξατε τους συντελεστές της παράστασης και με ποιο τρόπο η Οδύσσεια στην Αθήνα του 2018 έχει να μεταφέρει κάποιο μήνυμα? Για το ρόλο της Πηνελόπης ενστικτωδώς κατευθυνθήκαμε στην Μαρία Σκουλά και από την πρώτη μας συνάντηση μου ήταν καθαρό ότι θα μπορέσουμε να δουλέψουμε πολύ βαθιά και ουσιαστικά. Για το ρόλο του Οδυσσέα σκεφτόμασταν ότι, επειδή φέρει αυτό το μύθο και επειδή η μουσική θα ήταν ένα βασικό εργαλείο της παράστασης, θα ήταν καλύτερα να αναλάβει το ρόλο αυτό κάποιος που δεν είναι ηθοποιός. Έτσι καταλήξαμε στον Παύλο Παυλίδη, που η φωνή του και η χροιά του έχει συνδεθεί με την συλλογική πρόσφατη μνήμη και μεταφέρει ο ήχος του μια συγκίνηση προσωπική και κοινή. Θέλω να πω ότι η δουλειά και με τους δύο ήτανε βαθιά συγκινητική και ανέλαβαν ολοκληρωτικά αυτό το φορτίο και κατάφεραν να το κάνουν ελαφρύ και ουσιαστικό.