Νέος Κανονισμός Πυροπροστασίας: Ψήφισμα καταπέλτης του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης

Άλλο ένα καλοκαίρι φθάνει στο τέλος του, με τις καταστροφικές πυρκαγιές να έχουν καταπιεί και πάλι τεράστιες δασικές εκτάσεις, αποδεικνύοντας ότι ο όποιος αντιπυρικός σχεδιασμός της Πολιτείας είναι τουλάχιστον ανεπαρκής.

Στις αρχές Ιουνίου, είχαμε δημοσιεύσει ρεπορτάζ που τεκμηρίωνε γιατί ο «Νέος Κανονισμός Πυροπροστασίας Ακινήτων Εντός ή Πλησίον Δασικών Εκτάσεων», αφενός μετέθετε μια κρατική αρμοδιότητα στους πολίτες, αφετέρου, όχι μόνο δεν προστάτευε από πυρκαγιές, αλλά παρέδιδε τη χώρα στην ερημοποίηση. Λίγο νωρίτερα, ο υπουργός Περιβάλλοντος Θ. Σκυλακάκης είχε «παγώσει» την υποχρεωτικότητα του Κανονισμού, μόνο όμως για τη φετινή αντιπυρική περίοδο. Δεν απέσυρε δηλαδή τον Κανονισμό, τον οποίο θα βρούμε μπροστά μας του χρόνου.

Για το ρεπορτάζ είχαμε μιλήσει με μέλη από την Ομάδας Εργασίας που είχε ορίσει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης για να μελετήσει τον «Νέο Κανονισμό». Πρόσφατα, λοιπόν, ο ΣΑΘ εξέδωσε σχετικό ψήφισμα-καταπέλτη, στο οποίο καταγγέλλει τη θέσπιση και την εφαρμογή του Νέου Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων και ζητά την άμεση απόσυρσή του στο σύνολό του. Εκφράζει δημόσια την «πλήρη αντίθεσή του στην απόλυτα αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική διαδικασία εκπόνησης και εφαρμογής του και στο περιεχόμενό του».

Ο ΣΑΘ υπογραμμίζει ότι τα μέτρα και οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται με τον Κανονισμό «χαρακτηρίζονται από πλήρη επιστημονική και τεχνική αναξιοπιστία και προχειρότητα, από απουσία της οφειλόμενης οικολογικής ευαισθησίας και μέριμνας, από αισθητική άγνοια και αδιαφορία, από σοβαρό έλλειμμα αποτελεσματικότητας για την ουσιαστική αντιμετώπιση των επικαλουμένων κινδύνων, αλλά και από έλλειψη στοιχειώδους κοινωνικής ευαισθησίας και υπευθυνότητας, επιβαρύνοντας ανάλγητα, αιφνιδιαστικά και καθολικά την κοινωνία με υπέρογκα, αναιτιολόγητα και μη αντιμετωπίσιμα κόστη».

Το Ψήφισμα συνοδεύεται από δύο παραρτήματα -Τεχνικό και Νομικό- στα οποία αναλύονται εμπεριστατωμένα τα σοβαρά ζητήματα που εγείρονται από την ψήφιση και την εφαρμογή του Κανονισμού.

Πέραν της αντισυνταγματικότητας, μερικά από τα νομικά ζητήματα που αναδεικνύονται είναι:

• Δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία κύρωσης των δασικών χαρτών, με αποτέλεσμα κανείς να μη γνωρίζει ποιες είναι οι δασικές εκτάσεις και τα δάση από το όριο των οποίων θα υπολογίζεται η απόσταση της ιδιοκτησίας, γεγονός που καθιστά τον Κανονισμό μη εφαρμόσιμο.
• Για τη ρύθμιση της ίδιας υποχρέωσης εκδόθηκαν νομικά κείμενα αντιφατικά μεταξύ τους: ο Κανονισμός του ΥΠΕΝ αφορά ιδιοκτησίες σε ακτίνα 300 μ. από δάσος ή δασική έκταση, ενώ η Πυροσβεστική Διάταξη 20/2024 του ΥΠΠ ορίζει απόσταση μόλις 100 μ.
• Δεν ορίζεται τι ισχύει σε περίπτωση διατηρητέων, παραδοσιακών και μνημειακών κτηρίων και οικισμών που φέρουν ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά, δομικά και καλλιτεχνικά στοιχεία και προστατεύονται από τη νομοθεσία για την πολιτιστική κληρονομιά.
• Δεν προβλέπεται διοικητική διαδικασία ή μέσο άμυνας του πολίτη επί εσφαλμένου χαρακτηρισμού του ακινήτου του ή μη νόμιμης επιβολής κυρώσεων.

Από τραγελαφικά ως και επικίνδυνα μοιάζουν τα σημεία που αναδεικνύονται από το Τεχνικό Παράρτημα της μελέτης. Παραθέτουμε ενδεικτικά:

• Συστήνεται απαράδεκτα και αντίθετα με βασικές αρχές του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, η χωροθέτηση επιμήκους κτηρίου κάθετα στις υψομετρικές. Προκρίνεται η σύνθεση με «απλές» μορφές και συμπαγείς όγκους, χωρίς εξώστες και προεξοχές, χωρίς πέργκολες, στέγαστρα, γείσα κ.τ.λ. ως «εν δυνάμει καύσιμες ύλες». Κάθε «πολύπλοκη μορφή», πρέπει (επί λέξει) να αποφεύγεται, όπως και κάθε διάρθρωση όγκων και επιφανειών που ενδεχομένως «δημιουργεί θερμοπαγίδες»…. Οι επιταγές αυτές κακοποιούν την Αρχιτεκτονική δημιουργία, δεσμεύουν τον σχεδιασμό, αντιβαίνουν σε όλους τους κανόνες της Δόμησης – ειδικά και ακόμα περισσότερο στην εφαρμογή αρχών Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής… Αγνοούν βασικές παραμέτρους σχεδιασμού όπως ο φυσικός φωτισμός, ο αερισμός, η θάμβωση, η σκίαση και ο δροσισμός… Οδηγούν στη δόμηση ομοιόμορφων «αντιπυρικών» κιβωτίων με απαίτηση μηχανικής υποστήριξης ακόμα και για βασικές λειτουργικές ανάγκες.
• Στρεβλώσεις στην επιβολή μέτρων σε υφιστάμενα κτήρια – κόστος και προβλήματα: Ο Κανονισμός φαίνεται να θεωρεί πως όλα τα κτήρια εκτός οικισμών είναι μικρής κλίμακας (κατοικίες, γεωργικές αποθήκες κ.τ.λ. με δείκτη συνήθως 60 min). Σε μεγάλα κτήρια όμως με χρήσεις π.χ. Βιομηχανίας, Συνάθροισης κοινού, Αποθήκευσης κ.τ.λ. οι δείκτες πυραντίστασης είναι πολύ πιο απαιτητικοί: δείκτης 180 min συνεπάγεται απαίτηση πυράντοχων κουφωμάτων 150 min, και μάλιστα σε όλες τις όψεις, ανεξαρτήτως κατεύθυνσης και «περιοχής επιρροής» όπως αυτή ορίζεται στον κανονισμό. Από έρευνα που διενεργήθηκε (σε 6 εταιρείες κατασκευής κουφωμάτων – στοιχεία στη διάθεση του ΣΑΘ) στην Ελλάδα κατασκευάζονται πυράντοχα κουφώματα έως 30 min, για 60 min γίνεται εισαγωγή, ενώ για 90 min και πλέον δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία κόστους ή διαθεσιμότητας. Σημειώνεται ότι το κόστος ενός τετραγωνικού μέτρου «απλού» κουφώματος με διπλούς υαλοπίνακες (με ισχύουσες τιμές ΟΙΚ 2017) κυμαίνεται σε 300-350€/m², ενώ ενός πυράντοχου 30 min σε ~ 1000-1500€/m², ενός 60 min σε  2.000-2.500 €/m² κ.ο.κ. Σε περίπτωση δε χρήσης κουπόλας στέγης (ΟΙΚ 72.75.04), πολύ συχνή λύση σε κτήρια μεγάλου όγκου, για κουπόλα 60 min η δαπάνη εκτοξεύεται από 900€/m² σε 16.000€/m².
• Πολλά από τα μέτρα που αναφέρονται στον κανονισμό, αντιβαίνουν στους ειδικούς όρους δόμησης που ορίζουν επιμέρους πολεοδομικές διατάξεις που αφορούν χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς πχ. Π.Δ. 11.6.1980 «Χαρακτηρισμός παραδοσιακών οικισμών Πηλίου» άρθ. 3 παρ. 5 «Άπαντα τα κουφώματα των όψεων των κτιρίων επιβάλλεται να είναι ξύλινα.., Τα εξώφυλλα πρέπει να είναι (ξύλινα) ταμπλαδωτά ή καρφωτά κλπ».
• Οι επιβαλλόμενες περιφράξεις θα κατακερματίσουν και θα συμβάλλουν τα μέγιστα στην άναρχη διάρθρωση και εικόνα του τοπίου, ενώ δεν πρέπει να λησμονούμε ότι υφίσταται υποχρέωση ελεύθερης διέλευσης στον κοινόχρηστο χώρο των οικισμών, η παρεμπόδιση της οποίας μπορεί να έχει ακόμα και τραγικές συνέπειες για την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής (αρκεί να αναλογιστούμε ότι βασική αιτία του θανάτου από τη φωτιά στο Μάτι υπήρξε η αδυναμία πρόσβασης των κατοίκων στον αιγιαλό λόγω εκτεταμένων αυθαίρετων περιφράξεων και του συνακόλουθου αποκλεισμού των διόδων διαφυγής).

Ένα από τα σχόλιο του ΣΑΘ είναι ότι τα αυθαίρετα κτίσματα σε δάση «δεν αναμένεται να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις του Κανονισμού, ενώ ιδιοκτήτες που οικοδόμησαν νομίμως επιβαρύνονται και με τα νέα μέτρα, με αποτέλεσμα την άνιση και άδικη αντιμετώπισή τους».

Διαβάστε ολόκληρο το ψήφισμα του ΣΑΘ εδώ.

Κι εδώ, το νομικό και τεχνικό παράρτημα.