Από τον καραβίσιο καφέ στο πλοίο για την κοντινή Κυκλάδα μέχρι και την ώρα που τσουρουφλισμένοι ή και μερικώς αφυδατωμένοι αναζητάμε ένα ταπεινό φαγάκι και παγωμένα ποτά στο παραλιακό ταβερνείο μεσολαβεί περίπου μια αιωνιότητα. Η επιθυμία του φευγιού από την βαριά καλογερική της ρουτίνας και η ανυπομονησία για τον προορισμό κάνει το φαγητό στις διακοπές συνήθως πιο νόστιμο, πιο ουσιώδες, λιγότερο λιπαρό, πιο ζουμερό, πιο πολύ καλύτερο. Σαν αυθυποβολή, πειθόμαστε και εντάσσουμε την τηγανητή πατάτα σε σογιέλαιο στην τοπική κουζίνα της Αστυπάλαιας και της Αλοννήσου. Είναι ανάγκη. Όταν όμως βρίσκουμε εκείνα τα πιάτα που μοσχοβολάνε καλοκαίρι, τα φασολάκια τα δροσερά με ντομάτα, κολοκυθανθούς γεμιστούς με ρύζι, μελιτζάνες με μοσχάρι, ψάρι με μπάμιες, ευγνωμονούμε τον κάπελα- ιδιοκτήτη του μαγέρικου που εκτίμησε το μεγαλείο της τοπικής κουζίνας και την σερβίρει ατόφια. Μια παρατήρηση, τυχαία ή όχι, στα ορεινά νησιωτικά τρώμε καλύτερα από τα παραθαλάσσια. Και μια συμβουλή, διαλέξτε ταβέρνα με τα μάτια και τη μύτη.
Στη Νάξο, το μεγάλο βουνίσιο νησί μας ελάχιστα είναι τα μέρη που μπορεί να φας σκαρταδούρα. Ειρήσθω εν παρόδω, το κλισέ πως είναι αυτάρκεις σε όλα ισχύει πρώτα πρώτα για την τοπική παραγωγή. Στην Κόρωνο επισκέφθηκα φέτος για ένα ρεπορτάζ του «Γαστρονόμου» την ταβέρνα της Ματίνας και του Σταύρου (τηλ. 22850 51243). Ταΐζουν για 2-3 μήνες ορδές τουριστών με ότι τους δίνει το μποστάνι τους. Φουσκωτές ομελέτες, κοκκινιστά και λεμονάτα κρεατικά, υπέροχες πατάτες, τυριά παραγωγής τους και άγρια χόρτα γεμίζουν τραπέζια σε ανισόπεδα ασπρισμένα πεζούλια. Κέρασμα γλυκό κουταλιού και ρακή. Στο Τζώνη στο Σαγκρί (τηλ.2285041545), ωραίος κόκορας κρασάτος με μακαρόνια χοντρά, μουσακάς και καλόγηρος -εξαιρετικά λιπαρός, πληθωρικός μεζές με στρώσεις από μελιτζάνα, κοκκινιστό μοσχαράκι, μελιτζάνα, γραβιέρα Νάξου και φρέσκο ξινοτύρι, όλα αυτά κάτω από το ράσο. Στην Αξιώτισσα στο Καστράκι (τηλ. 22850 75107), μερακλήδες της κουζίνας και τις γεύσεις συλλέγουν από μικρούς παραγωγούς του νησιού τα καλύτερα προϊόντα (υπέροχο μέλι, τυριά κάθε λογής- απαστερίωτα, πεντανόστιμα, μοσχάρι και χοιρινό απ ‘τα λίγα). Στα πλεονεκτήματα η παραλία της Χαβάης λίγα χιλιόμετρα μετά την ταβέρνα.
Στη Μήλο στην παραλία Παπικινού, 2-3 χιλιόμετρα από τον Αδάμαντα βρίσκεται η ταβέρνα Ω! Χαμός (τηλ. 22870 21672). Μια απλωτή αυλή πάνω στο δρόμο και δυνατότητα να απολαύσετε σνακ κλπ. στις ξαπλώστρες στην πλαζ. Περιποιημένη ταβέρνα που τιμά την παραδοσιακή τους κουζίνα, με τα κρεατικά να έχουν την τιμητική τους. Δοκιμάστε συκωταριά με κρεμμύδι και αυγά στο τηγάνι, αρνάκι και κατσικάκι ντόπιο, ψημένο για ώρες, ωραία τυριά και λαχανικά από το μποστάνι τους. Στην Πλάκα, η φήμη της Αρχοντούλας (τηλ.22870 21384) ξεπερνά τη χωρητικότητα του μαγαζιού: θα περιμένετε στην ουρά για να φάτε ωραία πιταράκια, μελιτζανοσαλάτα χειροποίητη, θαλασσινά με μακαρόνια. Γρήγορη εξυπηρέτηση παρά την κοσμοσυρροή.
Η παραγωγή της Σάμου είναι το γνωστό γλυκόπιοτο κρασί της που μοιάζει με Κοινωνία και τα δάση της που ξαναγεννιούνται επίμονα μετά τους εμπρησμούς. Λίγο το ιδιαίτερο μικροκλίμα, λίγο η περηφάνια της καταγωγής, με έχουν πείσει πως ό,τι καλλιεργούν, βγαίνει γεμάτο γεύση και ό,τι μαγειρεύουν γίνεται νόστιμο. Στα ορεινά χωριά της αναζητήστε καφενεία, στις Μανολάτες να πάτε στο καφενείο της πλατείας, χωρίς κατάλογο, με ό,τι έχει το καλάθι της μέρας και στα Αηδόνια που κάνουν ωραίο πανηγύρι και σερβίρουν λουκουμάδες. Στον Τριαντάφυλλο στο Παλαιόκαστρο (τηλ. 22730 27860) θα κάνετε, ας πούμε, αβαρία στα νόστιμα κρεατικά του νησιού για χάρη των σπαρταριστών θαλασσινών που φτάνουν στην μικρή πλατεία του χωριού. Μαεστρική διαχείριση υλικών και αμετροέπεια στο κέφι και το σερβίρισμα. Ανεβαίνουμε στους Βουρλιώτες και πάμε στο Βάκχο (τηλ. 2730 93340) για ντολμάδες κρεμμυδένιους, πιτάκια, ζυμωτό ψωμί, τυριά και κρέας παραγωγής τους, αυθεντική σαμιώτικη μαγειρική, αυτό που ψάχνετε.
Η Λέσβος έχει από τα πιο ωραία αιγαιοπελαγίτικα χωριά, θρησκευτικά, καταπράσινα. Στην Αγιάσο επισκεφθείτε το καφενείο της Μαρίας Λεβέντη, πίσω από την εκκλησία της Παναγίας. Θα φάτε ντολμαδάκια και ντολμάδες με ανθούς και ρύζι, φοβερό ιμάμ, κεφτεδάκια μυρωδάτα, πάρα πολλά πιάτα κάθε μέρα όλα από τα χεράκι της κυρίας Μαρίας που γελάει στην κουζίνα. Στο Πέραμα επισκεφθείτε το Μπαλουχανά (τηλ. 22510 51948), την ταβέρνα του γλυκύτατου Χρυσόστομου, για κρέας και ψάρι, μεζεδάκια του ούζου και θέα στον Κόλπο της Γέρας. Στη Βάτουσα στην ταβέρνα του Μιχάλη υπέροχοι μεζέδες για ούζο, από ξερά κουκιά με λαδορίγανη, φυσικά σαρδέλες παστές, λαδοτύρια και άλλα τυριά της περιοχής.
Και μερικά σκόρπια: στη Σύρο η Φιλομήλα στην Αζόλιμνο (τηλ. 22810 62088) με μικρό μενού, ενδιαφέροντα πιάτα ημέρας, μικρόψαρα τηγανητά και ψητά, στην Αλόννησο η Μαργαρίτα στα Καλαμάκια (τηλ. 24240 66188) για ψητό ψάρι και μακαρονάδα θαλασσινών όπως και στην Αστροφεγγιά στη Χώρα (τηλ. 24240 65182), στην Ανάφη η Μαργαρίτα (τηλ. 22860 61237) και το Αρμενάκι (2286061234) φυσικά πάνω στη χώρα που βρίσκεις το πιο ωραίο φαΐ και την καλύτερη παρέα, στο κάτω Κουφονήσι με θέα στο Καρνάγιο θα φάτε φρέσκο ψάρι στον Καπετάν Νικόλα (τηλ. 22850 71690).