Γιάννης Σύριος: «Η γενιά μου θα αλλάξει ριζικά πολλά πράγματα. Δεν ξέρω αν θα βγούμε να κάψουμε την πλατεία Συντάγματος. Αυτό έγινε»

Το να επιλέγεις από οντισιόν μεταξύ 1200 ατόμων, έναν νεαρό, που ακόμη δεν έχει βγάλει τη Δραματική Σχολή, είναι κάτι που μπορεί να αποδειχτεί καθαρή τρέλα. Ο Γιάννης Κακλέας όμως, με το αλάθητο αισθητήριό του, στο πρόσωπο του νεαρού Γιάννη Σύριου, ο οποίος τον Μάιο του 2022 ακόμη δεν είχε αποφοιτήσει από το Ωδείο Αθηνών, είδε αμέσως τον Επιθεωρητή του. Και του ανέθεσε τον πρώτο ρόλο στο αθάνατο και συγκλονιστικά επίκαιρο ομώνυμο έργο του Νικολάι Γκόγκολ, που σκηνοθέτησε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (στο Βασιλικό Θέατρο, έως τις 5 Μαίου ), ανακαλώντας τις φρενιασμένα εμπνευσμένες παραστάσεις του στον Τεχνοχώρο, με έναν θίασο υπέροχων πραγματικά ηθοποιών, κάποιων ήδη πρωταγωνιστών και δάσκαλων της σκηνικής πράξης. Ανάμεσά τους, επικεφαλής ως επιθεωρητής Χλιεστακώφ, ο άγνωστος, άβγαλτος, στο τσακ αποφοιτήσας από της σχολή του, Γιάννης Σύριος, οργώνει τη σκηνή, την κατακτά, σα να βρισκόταν πάντοτε επάνω της.

Καταρχάς, περίμενες ποτέ με το «καλημέρα σας», με την αποφοίτηση, να είσαι ο πρωταγωνιστής στον ομώνυμο ρόλο του Επιθεωρητή στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας; Όχι, σε καμία περίπτωση.

Μετά από οντισιόν; Ναι. Και μια οντισιόν με πάρα πολύ κόσμο. 1200 άτομα, νομίζω. Ήταν ανοιχτή ακρόαση. Είχαν έρθει ηθοποιοί από παντού.

Εσύ ακόμη δεν είχες αποφοιτήσει από τη Σχολή.. Ήμασταν λίγο πριν τις πτυχιακές μας, τέλος Μαίου. Είπα «ας πάω απλά για την εμπειρία, να ξεκινήσω να πηγαίνω σε οντισιόν. Να φάω την κρυάδα». Είχα πάει και σε άλλες οντισιόν μέσα στη χρονιά και είχα φάει τις σφαλιάρες μου. Είχα αποδεχτεί ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχω δουλειά. Και ήμουνα  έτοιμος να πάρω το δίσκο μου και να μπω σε αυτή τη διαδικασία. Ανηφορίζω λοιπόν στο Κρατικό, καθαρά για την εμπειρία, επειδή ήξερα ότι θα υπήρχαν πολλοί σκηνοθέτες. Και από το πουθενά με παίρνουν τηλέφωνο ότι θέλει να με ξαναδεί ο κύριος Κακλέας.

Ήξερες ότι σε θέλει για τον ομώνυμο ρόλο; Όχι. Στο μεταξύ του είχα στείλει βιογραφικό για τον «Ζορμπά» και με είχε απορρίψει. Δεν με είδε καν στην πρώτη φάση. Μου λένε λοιπόν ότι θέλει να με ξαναδεί και αρχικά σκέφτομαι «κάποιο λάθος έχουν κάνει».

Ανέβηκες πάλι δηλαδή Θεσσαλονίκη; Όχι, με προλάβαν μισή ώρα πριν πάρω το ΚΤΕΛ να φύγω. Ξαναέρχομαι στο Βασιλικό που ήταν η ακρόαση. Κι εκεί πήρα ένα πρώτο θετικό νεύμα. Μου είπε ο Κακλέας «τα κατάφερες». Δεν είπε κάτι άλλο. Και είπαμε ότι θα ξαναβρεθούμε στην Αθήνα. Μια βδομάδα μετά, τα είπαμε στο Γκλόρια. Ήταν μια μέρα πριν τις εξετάσεις του υπουργείου στο Ωδείο.

Σκηνή από την παράσταση «Επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ, με την υπογραφή του Γιάννη Κακλέα © Mike Rafail

Είναι εντυπωσιακό ότι επελέγης προτού πάρεις το πτυχίο. Ναι. Στο Γκλόρια πια δώσαμε τα χέρια. Δεν ήταν οντισιόν. Ήταν πρόβα. Στην αρχή κάναμε αυτοσχεδιασμούς στοχευμένους, πάνω  σε συνθήκες που προκύπτουν από το κείμενο. Μετά μας έδωσε και κάποιες σκηνές.

Και του Επιθεωρητή; Ναι.

Και είπε ότι αυτός θα είναι ο ρόλος σου; Ναι, είπε «για εκεί σε προορίζω».

Πώς το πήρες; Προσπαθούσα να είμαι ήρεμος, να μην ουρλιάξω μέσα στο θέατρο.

Μπόρεσες και το διαχειρίστηκες, δηλαδή; Μέσα, ναι. Όταν βγήκα έξω περπάτησα την απόσταση Καλλιμάρμαρο-Γκλόρια σε 4 λεπτά. Δεν το έχω ξανακάνει τόσο γρήγορα. Πήρα τη μάνα μου τηλέφωνο. Πήρα τον κολλητό μου. Έτρεμα. Πήγα στην Ηλιούπολη σε μια συναυλία απ’ το πουθενά. Κάπου έπρεπε να πάω να το βγάλω όλο αυτό από μέσα μου. Μου είχε πει ο Κακλέας ότι είναι ένα ρίσκο και για μένα και για τον ίδιο. Ήμουνα εντελώς άπειρος…

Είχες την ανασφάλεια ότι μπορεί και να μην τον βγάλεις το ρόλο; Δεν σκέφτηκα, τουλάχιστον στην αρχή, ότι μπορεί να μην τα καταφέρω. Αν και είχα απόλυτη συνείδηση ότι αυτό δεν θα γίνει αυτόματα. Ή τουλάχιστον είχα τον στόχο να φτάσω σε ένα σημείο να μπορέσω να υποστηρίξω τίμια αυτό που μου δίνεται.

Πώς αποφάσισες να πας στο θέατρο; Ήμουνα από μικρός μέσα σ’ αυτό. Από μικρό οι γονείς μου με τρέχανε σε θεατρικά εργαστήρια.

Είχαν διακρίνει κάποιο ταλέντο; Αρχικά είχαν διακρίνει ότι δεν καθόμουνα σπίτι ήσυχος.

Υπερκινητικός; Τα πάντα. Υπερκινητικός, υπερφωνακλάς, μίλαγα μόνος μου. Έπρεπε όλο αυτό κάπου να διοχετευτεί. Οπότε κάποια στιγμή πήγαμε και είδαμε μια παιδική παράσταση της Ρουγγέρη. Κάποια στιγμή είδα σε έναν ηθοποιό να του έχουν φορέσει μια κιθάρα και να βγαίνει έντρομος στη σκηνή. Γέλασα πολύ. Και βγαίνοντας έξω είπα στη μάνα μου «εγώ αυτό θέλω να κάνω».

Σε ποια ηλικία; Τεσσάρων. Είχε τύχει η Ρουγγέρη να βγει να πει στη σκηνή ότι ξεκινά τα παιδικά εργαστήρια. Κι έτσι ξεκίνησε μια διαδικασία. Ήμουνα στην Ρουγγέρη, πήγα μετά στο εργαστήρι της Ξένιας Καλογεροπούλου στο ΠΟΡΤΑ, που κάνει ένα καταπληκτικό εφηβικό εργαστήρι. Μετά πήγα στο εργαστήρι στο Εθνικό. Εκεί γνώρισα και μια δασκάλα που μου έκανε την πρώτη μύηση. Την Κατερίνα Γαβαλά. Την αποκαλώ θεατρομάνα μου από τότε. Γιατί όλο αυτό για μένα ήταν παιχνίδι προηγουμένως. Μετά πήγα στο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο στον Γέρακα. Συνέχισα και στο Λύκειο.

Στο Εθνικό έδωσες εξετάσεις; Έδωσα αλλά δεν πέρασα. Και μετά πέρασα στο Ωδείο. Μπήκα μετά τις Πανελλήνιες κατευθείαν.

Πανελλήνιες τι έδωσες; Έδωσα και πέρασα στη Νομική Αθηνών, γιατί είχα και μόρια λόγω πρωταθλητισμού στην ξιφασκία. Δήλωσα το Παιδαγωγικό τελικά. Οπότε μπήκα στη διαδικασία ότι θα δώσω εξετάσεις τον χειμώνα για τη σχολή με μια πολύ μικρή προετοιμασία. Έλεγα, θα το κάνω για την εμπειρία. Και προέκυψε το Ωδείο Αθηνών.  Η σχολή με έκανε να σταθώ στα πόδια και να μπορέσω να αντιμετωπίσω με έναν αξιοπρεπή τρόπο αυτό που μου συμβαίνει σήμερα. Ήταν σχολείο βεβαίως και η εμπειρία των προβών με τον Κακλέα. Τεράστιο σχολείο. Για πάρα πολύ καιρό στις πρόβες, αισθανόμουνα ότι είμαι στη σχολή και κάνω μάθημα. Έτσι το βίωνα. Με καθοδήγησε πολύ συγκεκριμένα, με πολύ όμορφο τρόπο. Σαν δάσκαλος. Γιατί είναι άλλο σχολείο η σχολή, κι άλλο σχολείο η επαγγελματική παράσταση, διαπίστωσα. Στο μυαλό μου ήταν πολύ πιο θολό το τι είναι θέατρο, πριν μπω στη διαδικασία. Είναι σαν να μου το ξεκαθάρισε και να μου έδειξε: αυτό είναι.

Σκηνή από την παράσταση «Επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ, με την υπογραφή του Γιάννη Κακλέα © Mike Rafail

Τις καταλήψεις στον χώρο του θεάτρου δεν τις έζησε μέσα από μια σχολή. Όχι.

Έχεις γνώμη για το Π.Δ. 85 που έκανε τον χώρο του θεάτρου να βγει στους δρόμους, τις σχολές να κλείσουν, να γίνει κατάληψη σκηνών; Θυμώσαμε πάρα πολύ. Εξοργιστήκαμε. Γιατί ήταν το ένα μετά το άλλο. Πρώτα η καραντίνα, που δεν ανοίγανε τα θέατρα, δεν μπορούσαμε να κάνουμε ούτε μαθήματα στη σχολή, μόνο μέσω zoom. Το ματάκι είχε γυαλίσει δηλαδή πριν το Π.Δ .

Αποδείχθηκαν σωστός τρόπος διεκδικήσεων οι καταλήψεις; Γιατί έχουν διακοπεί, ενώ δεν πήρατε από την Πολιτεία αυτό που ζητούσατε, δηλαδή την απόσυρση του ΠΔ 85; Σταμάτησαν οι καταλήψεις, γιατί ένας αγώνας είναι πολύ σύνθετο πράγμα. Θέλει κότσια η συνθήκη να κλειστείς 50 μέρες σε ένα κτήριο διεκδικώντας κάτι! Ενώ, μεταξύ άλλων, βοθροκάναλα βγάζαν στο ρεπορτάζ τους τίτλο «αριστεροί καλλιτέχνες αντιδρούν». Ήθελε κότσια, ειδικά όταν όλο αυτό έγινε από τόσο νέους ανθρώπους, όπως είμαστε εμείς, χωρίς να υπάρχει κατάλληλη υποστήριξη. Ήταν και το θέμα της αντοχής. Και επιπλέον έρχονται εκλογές.

Πώς θα επηρεάσουν το ζήτημά σας οι εκλογές; Νομίζω ότι δεν θα δώσει κανείς σημασία τελικά. Δόθηκε σημασία όταν τα παιδιά μπήκαν στο Τσίλερ και στο Βασιλικό Θέατρο. Εκεί έγινε ένα πολύ γερό «μπαμ». Μετά δεν είναι τυχαίο ότι το πράγμα…

Ξεφούσκωσε; Δεν ξέρω αν ξεφούσκωσε πραγματικά. Έτσι έδειχνε. Αλλά ήρθε η τραγωδία με τα Τέμπη και η κοινωνία πάγωσε. Κι εγώ αυτό το τρένο το έπαιρνα. Είπα «δεν μπορεί να συνέβη αυτό!». Γιατί με αυτό γυρνούσα να δω τους γονείς μου, τους φίλους μου στην Αθήνα. Ήταν και το τριήμερο, που κατά τύχη δεν κατέβηκα στην Αθήνα. Ήταν πολύ μεγάλη η πιθανότητα να είμαι μέσα σε αυτό το τρένο. Κάθομαι στο εστιατόριο, κατά βάση. Δεν κάθομαι ποτέ στις θέσεις. Η τραγωδία μού δημιούργησε έναν φόβο. Έπρεπε να γυρίσω στην Αθήνα πάλι και πήρα το αεροπλάνο. Και το αεροπλάνο που πήρα, σκέφτηκα «λες να γίνει τώρα κάτι;».

Η ευθύνη για το ότι το 2023 άνθρωποι στην Ελλάδα σκοτώνονται από μετωπική σύγκρουση τρένων έχεις αποκρυσταλλώσει σε ποιον ανήκει; Σίγουρα δεν φταίει αποκλειστικά ο σταθμάρχης που βρέθηκε στη φυλακή. Φταίνε κάποιοι άλλοι που ετοιμάζουν κάτι προεκλογικές εκστρατείες σε πλατείες αυτό τον καιρό με σημαιάκια.

Ο Επιθεωρητής, παρότι ανατομία των παθογενειών του τσαρικού… δημοσίου καθεστώτος, περιγράφει τους μηχανισμούς (ρουσφέτια, διαφθορά, αδιαφορία του πολιτικού κατεστημένο κ.ο.κ) που μπορεί κανείς να οδηγήσει σε τραγωδίες σαν τα Τέμπη; Απόλυτα. Είναι ένα έργο όχι απλώς επίκαιρο..

Παρότι οι ήρωες είναι χαρακτήρες του 1830, όπως και οι καταστάσεις που περιγράφει. Είναι όμως σαν να μην πέρασε ούτε μια μέρα. Είναι σαν να έχει γραφτεί σήμερα. Έχει βαθύ σκοτάδι. Αν ένας έλληνας συγγραφέας έγραφε ένα έργο θέλοντας να σατιρίσει αυτό που συμβαίνει τώρα, δεν θα ήταν πολύ μακριά από αυτό περιγράφει ο Γκόγκολ. Ούτε οι χαρακτήρες των δύο νέων παιδιών και κεντρικών ηρώων. Του Επιθεωρητή Χλιεστακωφ και του φίλου του  Οσίπ. Χωρίς να υποστηρίζω ότι ο Επιθεωρητής που υποδύομαι είναι ήρωας. Αντιήρωας είναι. Και καταλήγει χειρότερος από τους άλλους που βρίσκει. Όταν παίρνει λεφτά και από τον φτωχό εξαθλιωμένο λαό που τον παρακαλάει να τον βοηθήσει, κι εκείνος τον εκμεταλλεύεται, τελικά καταλήγει χειρότερος από τους άλλους. «Μεθάει», όπως «μέθυσαν» κι οι άλλοι, πολύ πιο γρήγορα.

Πώς  βγαίνουν οι δύο παραστάσεις που είναι σαν δύο μαραθώνιοι, όταν οργώνεις με τόση ενέργεια τη σκηνή; Πάντα οι γονείς μου με θεωρούσαν δαίμονα. Κάποια στιγμή η γιαγιά μου με πήγε και στην εκκλησία να με διαβάσει παπάς. Γιατί δεν ησύχαζα. Είμαι διαρκώς σε μια κατάσταση οργανωμένου χάους.

Πιστεύεις ότι κάθε βράδυ φτάνεις στο ίδιο επίπεδο; Δεν θέλω καταρχάς να καθησυχαστώ ότι το φτάνω σε ένα σημείο. Προσπαθώ να είμαι πάντα σε μια διαδικασία έκπληξης και για τον εαυτό μου πάνω στη σκηνή. Έχω κι αυτή την ελευθερία, άλλωστε, από τη σκηνοθετική γραμμή. Άρα μπορώ να διατηρώ έναν αυθορμητισμό που με κρατάει συνεχώς ξύπνιο. Γιατί αυτός ο ήρωας γλεντάει αυτό που γίνεται. Και για μένα ένα ατέλειωτο γλέντι είναι αυτό που συμβαίνει στη σκηνή. Με πάρα πολύ άγχος σίγουρα. Ναι, έχω ήδη αρχίσει, από τις αντιδράσεις του κόσμου και τον ρυθμό της παράστασης, να καταλαβαίνω ποια σημεία αρχίζουν και παίρνουν ένα δρόμο. Ποτέ όμως δεν έχω σιγουριά. Ούτε μια βραδιά.

Πώς διαχειρίζεσαι το ότι ξαφνικά πρωταγωνιστείς σε ένα μεγάλο έργο, σε ένα μεγάλο κρατικό θέατρο, σκηνοθετημένος από τον Κακλέα; Ελέγχεις το σκέλος του ναρκισσισμού; Εγώ βρέθηκα να παίζω με ανθρώπους που είναι πρωταγωνιστές στο Κρατικό και κάποιοι είναι και δάσκαλοι στη σχολή. Είναι όλοι ηθοποιοί που έχουν παίξει πολύ μεγάλους ρόλους κι έχουν πολλά χιλιόμετρα πάνω στη σκηνή. Για μένα ήταν  μόνο ευκαιρία να ρουφήξω σαν σφουγγάρι ό,τι έβλεπα γύρω μου. Αυτό κάνω και στις παραστάσεις. Και οι παραστάσεις είναι για μένα μάθημα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς διαχειρίζεσαι όλη αυτή την επανάληψη. Καθόμουν στο καμαρίνι, μετά την απογευματινή, και έλεγα «πω πω, πρέπει να το ξανακάνω αυτό, με την ίδια ενέργεια, τον ίδιο αυθορμητισμό». Κι είναι μεγάλο μάθημα που βλέπω όλους αυτούς τους σημαντικούς ηθοποιούς πώς κάνουν κάτι και μετά το ξανακάνουν. Όλη αυτή η διαδικασία δεν μου έχει επιτρέψει μέχρι στιγμής να μετακινηθώ κάπου αλλού, να την ψωνίσω. Είναι μια ζωντανή διαδικασία το θέατρο, που διαρκώς εξελίσσεται, και όσο πιο συγκεντρωμένος μένεις σε αυτό, τόσο πιο συγκεντρωμένο σε κρατάει. Κι από εκεί παίρνεις και τη χαρά.

Σκηνή από την παράσταση «Επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ, με την υπογραφή του Γιάννη Κακλέα © Mike Rafail

Έχεις άγχος για το μετά; Τι θα γίνει, τι θα κάνεις μετά τον Επιθεωρητή; Ε, βέβαια. Είναι τεράστιο το άγχος. Ήταν απότομη αλλαγή, το ξαφνικά «βούτα και κολύμπα» στα πολύ βαθιά. Γιατί το ένιωσα. Και πέρασα πολλές φάσεις σε αυτή τη διαδικασία. Από τη φάση του πρώτου ενθουσιασμού. Που στις πρόβες ήμουνα μέσα στην τρέλα. Από τη φάση του μαγκώματος. Ότι ξαφνικά έσκασε τόση πληροφορία πάνω μου, που έπρεπε να τη διαχειριστώ. Ξαφνικά μάγκωσα. Από τη φάση που όλα αρχίσαν να παίρνουν μια σειρά. Αυτή η απότομη βουτιά στα βαθιά πάνω που ξεκινάς και κολυμπάς ενέχει πάλι κάτι απότομο, να κολυμπάς πάλι στο πουθενά, χωρίς να έχεις δουλειά και πάλι να ξεκινάς από το μηδέν. Πας πάλι σε μια οντισιόν. Σε βλέπουν. Σε απορρίπτουν. Μπορεί να μην έχεις δουλειά κάποια στιγμή. Να χρειαστείς να κάνεις κάτι άλλο για τα ζήσεις. Τα γνωρίζω όλα αυτά.

Είσαι, δηλαδή, προετοιμασμένος; Έτσι αισθάνομαι. Αν και μιλάω τώρα εκ του ασφαλούς.

Τα «θέλω» της γενιάς σου ποια είναι; Νιώθεις ότι η γενιά σου διεκδικεί κάποια πράγματα; Έχει ριζοσπαστικοποιηθεί με την κρίση, την πανδημία, τα Τέμπη κ.ο.κ. Ναι. Και βλέπω μια τρομερή εμβάθυνση και μια πολύ διαφορετική συνείδηση για τα πράγματα.

Δηλαδή; Θεωρώ ότι δεν θα ακολουθήσουμε την πεπατημένη.

Επειδή είναι μια γενιά που έχει φάει στραπάτσα; Ναι. Τεράστια στραπάτσα! Και γι’ αυτό πιστεύω στη γενιά μου σε όλους τους τομείς. Πιστεύω ότι θα αλλάξουμε ριζικά πολλά πράγματα. Αλλά με έναν τρόπο διαφορετικό. Δεν ξέρω αν θα βγούμε να κάψουμε την πλατεία Συντάγματος. Αυτό έγινε. Κάτι άλλο, νομίζω, θα διεκδικήσει η γενιά αυτή. Κάτι διαφορετικό από αυτό που υπήρχε μέχρι τώρα.

Η γενιά σου θα πάει να ψηφίσει 21 Μαίου; Το καλό που μας θέλω. Ως γενιά ταραχτήκαμε πολύ… Και με τα Τέμπη; Και με όλο αυτό που συνέβη με την τέχνη. Είναι κάτι που έχει αγγίξει τους ανθρώπους και εκτός καλλιτεχνικού χώρου. Στις εικόνες που είδαμε έξω από το Τσίλερ, δεν μπορεί και οι 7000 άνθρωποι να είναι καλλιτέχνες! Το λέει η ψυχούλα μας! Νομίζω έχουμε πολιτικοποιηθεί ως γενιά χωρίς συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση. Γιατί υπάρχει κι αυτό, κανείς δεν είναι τέλειος! Και τις καταλήψεις πήγαν να τις καπελώσουν κόμματα – και κανάλια και δημοσιογράφοι βεβαίως. Πήραν τηλέφωνα κόμματα, για να ζητήσουν συγκεκριμένα πράγματα. Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Δεν μπορεί να πηγαίνεις στην πρεμιέρα στην Επίδαυρο, να θες να αποσπάσεις το χειροκρότημα του κόσμου, να βλέπεις αυτά τα έργα με το συγκεκριμένο περιεχόμενο και μετά να πηγαίνεις να κάνεις το Π.Δ. Βεβαίως, αυτό που έγινε με το προεδρικό διάταγμα δεν είναι ευθύνη μιας κυβέρνησης. Ούτε αυτό που έγινε με τα Τέμπη. Όταν σκοτώνονται τόσα παιδιά και ένας από τους υπαίτιους βγαίνει δήθεν κλαμένος να δώσει μια συνέντευξη και μετά ξανακατεβαίνει στις εκλογές, είναι τρομακτικό και βαθιά επικίνδυνο. Όταν μαθαίνεις ότι ένα 12χρονο πλάσμα εκδίδεται και μπαίνουν στο σπίτι του να το μαχαιρώσουν ή όταν σκοτώνονται ξαφνικά δύο υπεύθυνοι σιδηροδρομικών σταθμών μετά τα Τέμπη είναι τρομακτικό. Όταν δολοφονείται ο Καραϊβάζ είναι επικίνδυνο. Και λες «οκ, ο Αλ Καπόνε ζει σε αυτή τη χώρα και μας κυβερνά».

 Οι κακοποιητικές συμπεριφορές στο θέατρο έχουν εκλείψει μετά το ΜeToo; Έχει κατευναστεί η κατάσταση. Αλλά δεν είμαι πολύ αισιόδοξος για το πόσο θα κρατήσει αυτό. Ένας άνθρωπος που κατηγορήθηκε για συγκεκριμένες συμπεριφορές ξεκίνησε να κάνει ξανά παραστάσεις. Αυτό δείχνει κάτι.