Υπογραφές ερευνητών ενάντια στην υπαγωγή του Αστεροσκοπείου στο Υπ. Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας

Διεθνής κινητοποίηση με συλλογή υπογραφών βρίσκεται σε εξέλιξη, ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης να αποσυνδέσει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) από το ελληνικό δίκτυο ερευνητικών κέντρων με την υπαγωγή στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

Οι επιστήμονες και ερευνητές του ΕΑΑ, στο κείμενο προς υπογραφή, επισημαίνουν ότι η απόφαση αυτή «αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την πρόοδο της έρευνας στην Ελλάδα και για το ίδιο το ΕΑΑ ως ερευνητικό κέντρο»

Αναλυτικά το κείμενο των επιστημόνων και ερευνητών του ΕΑΑ

«Εμείς, οι επιστήμονες και οι ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.), φέρνουμε επειγόντως υπόψη σας μια άκρως ανησυχητική πρόσφατη εξέλιξη σχετικά με τον οργανισμό μας και ζητάμε τη στήριξή σας.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι ένα δημόσιο ερευνητικό κέντρο με μακρόχρονη ιστορία πάνω από 180 χρόνια, αποτελώντας ουσιαστικά το πρώτο ερευνητικό ίδρυμα του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Όπως πολλοί από εσάς γνωρίζετε, μερικά από τα βασικά του θέματα περιλαμβάνουν την Αστρονομία, την Αστροφυσική, τις Διαστημικές εφαρμογές, το Περιβάλλον, την Ενέργεια και τη Μετεωρολογία, τη Σεισμολογία και τη Γεωδυναμική.
Το ΕΑΑ, όπως όλα τα ελληνικά ερευνητικά κέντρα, εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης. Στις 15/11/2023 η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει το ΕΑΑ από το ΓΓΓΙ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΕΚΠ), προκειμένου να υποστηρίξει τη συγκεκριμένη επιχειρησιακή του αποστολή. Ωστόσο, αυτή η απόφαση παραβλέπει κατάφωρα το γεγονός ότι μόνο ένα πολύ μικρό κλάσμα των ερευνητών του ΕΑΑ μπορεί να συνεισφέρει με οποιονδήποτε τρόπο στην αποστολή της πολιτικής προστασίας με βάση τα πεδία εμπειρογνωμοσύνης τους.
Σας παρακαλούμε να προσθέσετε την υπογραφή σας σε αυτή την αναφορά, για να συμβάλετε στη διατήρηση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ως ζωτικής σημασίας ερευνητικού κέντρου στην Ελλάδα, διασφαλίζοντας τη συνεχή συμβολή του στην επιστημονική πρόοδο εντός του δικαιώματος έδρας του, της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Καινοτομίας.
Η απόφαση αυτή αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την πρόοδο της έρευνας στην Ελλάδα και για το ίδιο το ΕΑΑ ως ερευνητικό κέντρο, θέτοντας σε κίνδυνο την τρέχουσα τροχιά εκθετικής του ανάπτυξης για την προσέλκυση ανταγωνιστικής ερευνητικής χρηματοδότησης και την επίτευξη επιστημονικής αριστείας. Αποκαλύπτει επίσης μια θεμελιώδη έλλειψη αναγνώρισης και κατανόησης των μοναδικών λειτουργικών και διαχειριστικών πτυχών που απαιτούνται για την επίβλεψη και την υποστήριξη ενός ερευνητικού κέντρου. Η απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη για τέτοια θέματα ενοποιείται στο μοναδικό αρμόδιο εποπτικό όργανο, τη ΓΓΕΚ.
Παρακάτω περιγράφονται εννέα επιτακτικά επιχειρήματα που μιλούν ξεκάθαρα ενάντια σε αυτήν την κίνηση:

1. Η κύρια αποστολή του ΕΑΑ, όπως περιγράφεται στο καταστατικό του, είναι η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, η οποία είναι εντελώς ασύμβατη με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
2. Η υλοποίηση της κύριας αποστολής του ΕΑΑ απαιτεί ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία είναι εγγυημένη εδώ και δεκαετίες μέσω της ΓΓΕΚ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
3. Η συντριπτική πλειοψηφία (~85%) των επιστημονικών δραστηριοτήτων και επιστημονικών κλάδων που ασχολούνται από το ερευνητικό προσωπικό του ΕΑΑ δεν σχετίζονται με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
4. Τα εθνικά ερευνητικά κέντρα συνεργάζονται συχνά με υπουργεία, νομαρχίες και άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς μέσω καθιερωμένων και δοκιμασμένων διαδικασιών, χρησιμοποιώντας μνημόνια συμφωνίας (MoUs) ή προγραμματικές συμφωνίες. Ως εκ τούτου, η συνεργασία μεταξύ του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και του ΕΑΑ μπορεί να επιτευχθεί εύκολα και επιτυχώς μέσω τέτοιων διαδικασιών.
5. Ο ξεριζωμός ερευνητικού κέντρου από την εποπτεία της ΓΓΕΚ είναι πρωτοφανής στην Ελλάδα, και θα έχει σοβαρές οργανωτικές και οικονομικές συνέπειες.
6. Η υπαγωγή ενός ερευνητικού κέντρου σε ένα υπουργείο εντελώς άσχετο με την επιστημονική έρευνα είναι εντελώς αχαρτογράφητο έδαφος.
7. Βασική αρχή της καλής δημόσιας διοίκησης είναι να μην επιβάλλονται δραστικές και αχαρτογράφητες αλλαγές σε έναν ισχυρό οργανισμό.
8. Η αποσύνδεση ενός ερευνητικού κέντρου από το δίκτυο ερευνητικών κέντρων της χώρας του δεν έχει, εξ όσων γνωρίζουμε, προηγούμενο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
9. Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και ολόκληρη η ελληνική επιστημονική κοινότητα έχουν δηλώσει ομόφωνα και επισήμως τη διαφωνία τους με την απόφαση αυτή».