Θα επιδίωκες ποτέ να τον συναντήσεις με τον «θεσμικό» σου ρόλο; Τι θα τον ρωτούσες ή τι θα ήθελες να συζητήσετε; Τώρα πια δεν θα το επιδίωκα, όχι για τα βιβλία του. Όχι γιατί έφαγα «κρυάδα» με εκείνη την επιστολή. Τότε ήθελα να τον ρωτήσω κάτι συγκεκριμένο που με βασάνιζε, δεν ήμουν περίεργος. Δεν έχω τέτοιο θέμα πια. Δεν έχω τη λόξα να τον ρωτήσω για τη ζωή ή το έργο του. Ο άνθρωπος έχει επιλέξει να είναι μακριά από τα πράγματα και το σέβομαι. Θα μου άρεσε απλώς κάποια στιγμή να πίναμε μια μπίρα και να μιλούσαμε για μουσική.
Άλλοι είχαν τη λόξα και προσπάθησαν σκληρά να τον συναντήσουν. Που κατέληξαν οι απόπειρες εντοπισμού του; Έγιναν αρκετές κυρίως από δημοσιογράφους. Υπάρχει επίσης μια ιστορία με τον Norman Mailer που ήθελε πάση θυσία να τον συναντήσει. Του έστελνε μηνύματα μέσω γνωστών κι εκείνος βεβαίως δεν απαντούσε. Τα πήρε στο κρανίο ο Mailer, έμαθε πού μένει, πήγε κι άρχισε να κοπανάει την πόρτα. Δεν απάντησε κανείς, έκανε να φύγει κι οι γείτονες του είπανε ότι είδαν κάποιον να πηδάει από το πίσω παράθυρο. Μια άλλη φορά τον είχε βρει ένας κάμεραμαν του CNN. Το κανάλι ανακοίνωσε ότι θα έδειχνε το πρόσωπό του στις ειδήσεις και ο Pynchon τους τηλεφώνησε. Δεν ξέρουμε αν τους παρακάλεσε ή τους απείλησε, πάντως εκείνοι δείξανε απλώς πολλά πλάνα (ένα κλιπάκι μερικών δευτερολέπτων που αναλύθηκε διεξοδικά από φαν σε όλο τον κόσμο) λέγοντας στο τέλος ότι κάπου εμφανιζόταν ο συγγραφέας και ότι δεν μπορούσαν να αποκαλύψουν ποιος είναι. Σε μια άλλη περίπτωση τον εντόπισε κάποιος στο Μανχάταν, τον φωτογράφισε και ο Pynchon τον κυνήγησε στο δρόμο. Τον έφτασε, άρχισε να τον βρίζει και του πήρε τη μηχανή.
Αναλύθηκε το ίδιο διεξοδικά και η φωνή του στους Simpsons όπου «εμφανίστηκε» το 2004; Προσπάθησες ας πούμε εσύ να υποθέσεις πως είναι το πρόσωπό του; Ναι, αλλά δεν μπορείς να αντιστοιχίσεις φωνή με πρόσωπο. Το καταλαβαίνεις και στο ραδιόφωνο όταν ακούς κάποιον, βλέπεις μετά τη φάτσα του και αναρωτιέσαι αν είναι δυνατόν. Και στην ταινία προσπαθούν να τον εντοπίσουν, έχει βγει η φήμη ότι κάνει κάποιο καμεό ή ότι ήταν παρών στα γυρίσματα. Υπάρχουν 3-4 πιθανότητες, νομίζω όμως ότι καμία δεν ισχύει –οι δύο είναι αποδεδειγμένα κανονικοί ηθοποιοί.
Η ζωή έχει τον τρόπο να συνεχίζεται και αν εσύ αποφασίσεις ότι θα την ζήσεις ό,τι και αν περιέχει, βρίσκεσαι σε ένα πιντσονικό σύμπαν. Βασιλεύει επίσης η παράνοια, οπότε και από αυτή την άποψη ζούμε σε ένα πιντσονικό κόσμο
Υπάρχουν υπόνοιες ότι έχει έρθει στην Ελλάδα για αυτό και κάνει ας πούμε αναφορές σε τοποθεσίες ή στη Ρόζα Εσκενάζυ και στο τραγούδι «Θα σπάσω κούπες»; Δεν είναι απαραίτητο. Στα βιβλία του μιλάει λίγο για Θεσσαλονίκη, για Κέρκυρα, Πειραιά, Ήπειρο, δεν σημαίνει όμως ότι έχει έρθει. Σε μια εισαγωγή για το «Βραδείας Καύσεως», «ομολογεί» ότι αυτά που έγραφε για την Αίγυπτο στο «V», τα είχε ξεσηκώσει από ταξιδιωτικούς οδηγούς. Νομίζω πως ούτε στη Μάλτα είχε πάει. Είναι κάτι που το κάνουν κι άλλοι συγγραφείς και δεν είναι ντροπή.
Τα βιβλία του πάντως μεταφράζονται αμέσως στα ελληνικά, ενώ τα προηγούμενα, είναι όλα ανεξαιρέτως μεταφρασμένα. Γιατί είναι από τους συγγραφείς που το έχουν κατορθώσει αυτό, προκαλώντας μέχρι και αισθήματα οπαδισμού; Γιατί έχει τόσο μεγάλο βάθος. Σίγουρα υπάρχει σε ορισμένους μια δόση ελιτισμού· ισχύει ειδικά όταν είσαι νέος. Όταν μεγαλώνεις όμως συνεχίζεις να του έχεις βαθιά εκτίμηση, χωρίς να το βλέπεις σαν κάτι ελιτίστικο. Απλά το απολαμβάνεις, γιατί ρε παιδί μου, δεν μοιάζει με κανέναν, η γλώσσα του, ο τρόπος που σε καθοδηγεί, δεν μοιάζει με τίποτα. Υπάρχουν καταπληκτικοί συγγραφείς και στην Αμερική και αλλού, αυτό που κάνει όμως, δεν το κάνει κανένας άλλος. Σε βομβαρδίζει με πληροφορίες και όπως σχεδόν με το διαδίκτυο και την πληθώρα πληροφοριών του, μπορεί να εθιστείς.
Ποιο είναι το προφίλ του μέσου οπαδού του; Υπάρχουν άραγε στερεοτυπικά χαρακτηριστικά τους; Στην Ελλάδα έχουμε συγγραφείς, μουσικούς, αστροφυσικούς, πανεπιστημιακούς, μεταφραστές και άλλα. Στην Αμερική, ένας από τους πιο πορωμένους φαν, ο Tim Ware, ο οποίος έχει αγοράσει και το domain www.thomaspynchon.com, ασχολείται με το στήσιμο ιστοσελίδων. Μια αγάπη προς ή ένας στοχασμός για την τεχνολογία και την επιστήμη, βοηθάει. Όλα του τα βιβλία ασχολούνται σε ένα επίπεδο με αυτό, ακόμα και το «Μέισον και Ντίξον» που τοποθετείται στο 18ο αιώνα, αναφέρεται σε ανακαλύψεις που έχουν να κάνουν με την αστρονομία, τη χαρτογραφία, την ναυσιπλοΐα, τη μέτρηση του χρόνου (τεράστιο θέμα), το πώς χρησιμοποιούσαν τα ρολόγια για να υπολογίσουν το γεωγραφικό μήκος, πράγματα τέλος πάντων τα οποία αν σου αρέσει η επιστήμη, έστω και χωρίς να είσαι επιστήμονας, τα βρίσκεις συναρπαστικά.
Με ένα γκρουπάκι στο f/b, με το δικό σου blog, το pynchonikon.wordpress.com ή με το περιοδικό The Zone, η ελληνική κοινότητα «πιντσονόφιλων» είναι αρκετά ζωηρή. Ποιες είναι οι δραστηριότητές της; Και για την κοινότητα και για το The Zone, υπεύθυνος είναι ο Βασίλης Δρόλιας, αστροφυσικός που ασχολείται με ασφάλειες δικτύων και κατασκευή ιστοσελίδων. Ήταν από τους πρώτους που έγραψε για τον Pynchon στην Ελλάδα. Είμαστε πάντως κανονικοί άνθρωποι που προσπαθούμε να επιβιώσουμε στη σημερινή κατάσταση. Όταν υπήρχε χρόνος, συναντιόμασταν πότε-πότε. Ο Βασίλης είναι πολύ πιεσμένος αυτή την περίοδο και έχουν μειωθεί οι συναντήσεις και η συχνότητα κυκλοφορίας του The Zone. Δεν υπάρχει και αρκετή παραγωγή άρθρων, είναι δύσκολο να γράψεις ένα άρθρο για τον Pynchon, παίρνει πολύ χρόνο. Και εμείς δουλεύουμε σαν τρελοί για να βγάλουμε τα μισά από όσα βγάζαμε. Ή και για τίποτα.
«Πυντσονικοί» χαρακτήρες υπάρχουν στην Αθήνα; Mου είχε θυμίσει Pynchon πολύ έντονα, ένα τραγούδι που είχε πει ο Jordi Savall στο Μέγαρο Μουσικής, σε μια συναυλία με μουσική από την εποχή της ανακάλυψης της Αμερικής. Ήταν μια πανδαισία, μια γιορτή, σαν ένα πανηγύρι της Αναγέννησης ή σαν ένα υγιές της δικής μας επαρχίας. Οι στίχοι του μιλούσαν για τον τάδε από την παρέα που κάνει αυτό, τον δείνα από το χωριό που κοιτάει μια κοπελίτσα, ένα τρίτο που τρώει λαίμαργα, κ.λπ. Για μένα ο Pynchon είναι η χαρά της ζωής. Είναι βεβαίως και τρομερή κατάθλιψη, ειδικά όταν αποφασίζει να ασχοληθεί με το τι υπάρχει πίσω από τα πράγματα. Στο «Ουράνιο τόξο…» υπάρχουν σελίδες που διαβάζεις και σου έρχεται να κόψεις τις φλέβες σου, σκέφτεσαι ότι δεν γίνεται να ζω σε ένα σύμπαν που ελέγχεται από άλλους και να μη μπορώ να κάνω τίποτα. Άνθρωποι λοιπόν σαν τον Tyrone Slothrop (σ.σ.: ο αμερικανός υπολοχαγός στο «Ουράνιο τόξο…», του οποίου η σεξουαλική δραστηριότητα, άθελά του και ως αποτέλεσμα επιστημονικών πειραμάτων, φαίνεται να δίνει το στίγμα των πυραυλικών χτυπημάτων των Ναζί), άνθρωποι που προσπαθούν να αποδράσουν από τον έλεγχο και να ζήσουν χαρούμενοι, υπάρχουν παντού. Βλέπω ανθρώπους που απολαμβάνουν τη ζωή πραγματικά, έστω για μερικές στιγμές οι οποίες μετά σκορπίζουν. Ομάδες που απολαμβάνουν να ζουν παρά τις δυσκολίες -οι οποίες υπάρχουν, υπήρχαν και θα υπάρχουν σε όλες τις εποχές. Η ζωή έχει τον τρόπο να συνεχίζεται και αν εσύ αποφασίσεις ότι θα την ζήσεις ό,τι και αν περιέχει, βρίσκεσαι σε ένα πιντσονικό σύμπαν. Βασιλεύει επίσης η παράνοια, οπότε και από αυτή την άποψη ζούμε σε ένα πιντσονικό κόσμο. Ο οποίος είναι τέτοιος και με την έννοια του καλώς νοούμενου μεταμοντερνισμού: συμβαίνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα, είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσεις και δεν ξέρεις πού να πρωτοστρέψεις την προσοχή σου.
Μερικές φορές παλιότερα ένιωθα
Slothrop, όπως και τώρα, με την κρίση και όλη αυτή την ιστορία με τα
Eurogroup. Βλέπω πράγματα γύρω μου στα οποία δεν έχω κανέναν έλεγχο, δεν ξέρω σε βάθος τι συμβαίνει και προσπαθώ να τα αποκωδικοποιήσω από τα λίγα που μαθαίνω. Είχα επίσης μια ταύτιση με τον
Jeremiah Dixon (σ.σ.: ο ομώνυμος τοπογράφος από το
«Μέισον και Ντίξον», υπεύθυνος μαζί με τον αστρονόμο
Charles Mason για τη χάραξη μιας συνοριακής γραμμής των
Η.Π.Α που πήρε το όνομά τους), θα ήθελα να του μοιάσω περισσότερο γιατί είναι γλεντζές, βουτάει στη ζωή, τη γεύεται, μαθαίνει καινούρια πράγματα, υψώνει το ανάστημά του όταν βλέπει αδικία.
Αποδέχεσαι, με δεδομένο το ότι είσαι τενόρος, μεταφραστής, φιλόλογος, παραγωγός εκπομπής με αναγεννησιακή και μπαρόκ μουσική, πως και εσύ, μάλλον με ένα πολυδιάστατο πιντσονικό ήρωα μοιάζεις; Όλοι παλεύουμε να κάνουμε διάφορα πράγματα. Άλλοι τα κάνουν πιο αργά, άλλοι με μεγαλύτερη συχνότητα. Όταν αφήνεις ένα πράγμα να σε απορροφήσει, νιώθεις ότι χάνεις λίγο από τη ζωή. Τελευταία μαθαίνω παραδοσιακούς χορούς. Έχω γνωρίσει ανθρώπους που κάνουν μια δουλειά και τους τρώει τη μέρα, αλλά μετά πάνε εκεί και κάνουν κάτι διαφορετικό. Ή τραγουδάνε ηπειρώτικα, μαθαίνουν ζωγραφική. Ο κόσμος προσπαθεί να κάνει κάτι για να αποκτήσει νόημα η ζωή του, γιατί η ζωή, γαμώτο, δεν είναι μόνο δουλειά. Αν δεν ασχολείσαι με την τέχνη, υψηλή η λαϊκή, έστω και ως αποδέκτης, χάνεις ένα μεγάλο κομμάτι του ανθρώπινου πολιτισμού. Αν του βγάλεις την τέχνη, είναι ένα μίζερο πράγμα. Ανυπόφορο.
Είναι δύσκολο να είσαι μεταφραστής στην Αθήνα του 2015; Έχουν πέσει οι αμοιβές, πράγμα λογικό με την κρίση που μαστίζει τον κλάδο και την κοινωνία. Όλες οι δουλειές όμως δύσκολες είναι. Για εμάς το πρόβλημα είναι ότι έχει πέσει η παραγωγή, ότι υπάρχουν πολλοί μεταφραστές και λιγότερα βιβλία. Είναι θαύμα πως έχει επιβιώσει η βιβλιοπαραγωγή ακόμα –οφείλεται νομίζω στην επιμονή των εκδοτών.
Τέλος, υποψιάζεσαι μήπως τι ετοιμάζει ο άνθρωπός μας για το μέλλον; Προσωπικά φαντασιώνομαι ότι όπως και πριν το «Μέισον και Ντίξον», έτσι και τώρα, γράφει άλλο ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα 1000 σελίδων. Το ελπίζω αν και έχω επιφυλάξεις λόγω ηλικίας. Δεν ξέρουμε σε τι κατάσταση βρίσκεται και το αν παίζουν ρόλο τα 77 του χρόνια, μένει να το δούμε. Δεν ξέρω κι αν ο ίδιος θα το ρίσκαρε να ξεκινήσει κάτι μεγαλεπήβολο. Και ο Μανόλης Γλέζος, όταν ακούστηκε το όνομά του για την προεδρία της δημοκρατίας, είπε «παιδιά αφήστε το», για αυτό το λόγο. Ελπίζω πάντως ότι κάτι γράφει και να σου πω την αλήθεια, δεν με νοιάζει τι. Θα είναι γραμμένο με το ύφος το δικό του, οπότε θα είναι απολαυστικό. Ας είναι και η περιγραφή μιας μέρας του στη Νέα Υόρκη.
