Η μπάσα, γεμάτη αυτοπεποίθηση ήρεμη φωνή της αναβιώνει απ’ τη Βιέννη νοερά στα γραφεία της Popaganda στην Αθήνα το καθαρό, δυνατό, αυστηρό πρόσωπό της και την νευρώδη ακόμη και στα 75 χρόνια της φιγούρα της. Η Λουσίντα Τσάιλντς, ένας από τους ζωντανούς θρύλους του σύγχρονου αμερικανικού χορού και του μινιμαλισμού και από τις πιο σταθερές συνεργάτιδες του Φίλιπ Γκλας, βρίσκεται στη Βιέννη για την αναβίωση μιας παράστασης-ορόσημο, που θα είναι και η πρώτη χορογραφία της που φέρνει στην Ελλάδα.
Το Available Light, που φτάνει το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, αποτελεί την μετά από δεκαετίες αναβίωση (με συμπαραγωγό και το Ιδρυμα Ωνάση) μιας παραγγελίας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Λος Άντζελες, το 1983. Τη μουσική συνέθεσε ο Τζον Άνταμς και το σκηνικό χώρο διαμόρφωσε με αρχιτεκτονική λογική ο Φρανκ Γκέρι. Αυτό τον καιρό πάντως η Τσάιλντς έχει βάλει μπροστά με τον Γκλας για τη νέα τους άτιτλη ακόμα δουλειά που θα κάνει πρεμιέρα το 2017.
«Είμαι πολύ χαρούμενη που έρχομαι στην Ελλάδα επιτέλους με μια χορογραφία μου», είναι η πρώτη φράση που φτάνει από την τηλεφωνική συσκευή του βιεννέζικου ξενοδοχείου. «Ξαναήρθα με μια όπερα, τον Αλέξανδρο του Χέντελς, αλλά δεν είναι το ίδιο. Πραγματικά, δεν ξέρω γιατί άργησα τόσο πολύ να έρθω με την ομάδα μου στη χώρα σας. Μπορεί να φταίει το ότι το 2000 η ομάδα έκανε παύση και επανέκαμψε το 2009, οπότε ξαφνικά αρχίσαμε να ταξιδεύουμε παντού».
Η ανάγκη του διαλείμματος από τι προήλθε; Αισθανθήκαμε ότι το fund raising δεν απέδιδε και αυτό ήταν στρεσογόνος παράγοντας για όλη την ομάδα. Αποφάσισα να συνεχίσω να εργάζομαι ως freelancer χορογράφος. Στη Γαλλία, στην Ελβετία, την Ολλανδία. Δούλεψα πολύ στην Ευρώπη.
Τι διαφέρει όταν εργάζεστε στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ; Δεν είναι εύκολα για κανένα. Κανένας δεν περνά εύκολους και ήρεμους καιρούς στις παραστατικές τέχνες. Αλλά στις ΗΠΑ, ειδικότερα οι νεότερες ομάδες αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες για να αποκτήσουν μια βάση, ώστε να ξεκινήσουν, και τελικά να πληρώνονται από τη δουλειά τους.
Lucinda Childs
Στην Ευρώπη αυτό διαφέρει; Στην Ευρώπη, στις περισσότερες τουλάχιστον ευρωπαϊκές χώρες, οι ευκαιρίες που δίνονται στους νεότερους είναι πολύ περισσότερες. Kαι για να ξεκινήσουν και για να έχουν στη συνέχεια μια υποστήριξη. Είναι ανταγωνιστικές οι συνθήκες αλλά είναι ευνοϊκότερες. Είναι χαρακτηριστικό το ότι η ομάδα μου δεν έχει περιοδεύσει πολύ στις ΗΠΑ. Ο Αϊνστάιν (Einstein on the Beach) μόνο τώρα κάνει τουρνέ στις ΗΠΑ, ενώ τον έχω παρουσιάσει στην Ευρώπη 3-4 φορές. Είναι πολύ διαφορετικά τα δεδομένα μεταξύ των δυο ηπείρων. Το αμερικανικό κράτος υποστηρίζει τις νέες ομάδες, αλλά με πολύ μικρά ποσά. Επίσης δεν είναι τακτική αυτή η ελάχιστη ενίσχυση. Ετσι δεν μπορείς να προετοιμάσεις πρότζεκτ. Χωρίς μια τέτοια υποστήριξη βασιζόμαστε όλοι λοιπόν στις προσκλήσεις. Τώρα δουλέυω για την μεγάλη αναβίωση του Einstein on the beach.
Πώς είναι να αναβιώνετε παλαιότερα έργα σας; Αισθάνεστε την ανάγκη να κάνετε βελτιώσεις κι αλλαγές ή αφήνετε τα έργα ανέπαφα; Οι αλλαγές δεν γίνονται τόσο πολύ στα υλικά, στην κίνηση, αλλά στο πώς είναι δομημένο το έργο. Γίνονται πάντα αλλαγές, αλλά είναι μικρές.
Πώς θα παρουσιάζατε το Available Light; Ήταν μια ανάθεση του Μoυσείου Σύγχρονης Τέχνης του Λος Άντζελες, πράγμα πολύ παράξενο, στα 80’s, για ένα πρότζεκτ στο οποίο θα συνεργάζονταν χορογράφοι, αρχιτέκτονες και συνθέτες. Το Available Light είναι μια κλασική μινιμαλιστική δουλειά, είναι πολύ καθαρή η συγκεκριμένη αισθητική παράδοση. Η μουσική του Άνταμς ήταν για μένα κάτι πολύ ξεχωριστό, ακριβώς γιατί ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από τον Φίλιπ Γκλάς.
Τι σας τράβηξε από την πρώτη στιγμή στο μινιμαλισμό; Όλοι μας, η Τρίσα Μπράουν, εγώ, ξεκινήσαμε με επιρροές από τον Τζον Κέιτζ, απομακρυνόμενοι από την παραδοσιακή θεματολογία και το παραδοσιακό λεξιλόγιο. Χρησιμοποιήσαμε τη βιομηχανική κίνηση, τα πάντα, επιστρέφοντας στα πολύ βασικά, πρωτογενή υλικά τους. Αυτό που μου αρέσει είναι να αναπτύσσω υλικά, να βλέπω το ίδιο και το ίδιο ξανά με τελείως διαφορετικούς τρόπους. Και με τον Άνταμς και με τον Γκέρι το ίδιο συμβαίνει. Ξανακοιτάζουν το ίδιο διαφορετικά.
Η κίνησή σας βασίζεται στην επανάληψη. Γιατί; Είναι αυτό που προανέφερα. Έχεις το ίδιο υλικό αλλά δεν το χρησιμοποιείς ποτέ στην επανάληψή του με τον ίδιο τρόπο. Είναι κάτι απαιτητικό για το χορευτή και είναι εξίσου απαιτητικό για τον θεατή. Αν δεν εισδύσει μέσα σε αυτή την εμπειρία θα τη βλέπει ως απλή επανάληψη. Αλλά δεν είναι.
Από τι ξεκινά μια χορογραφία σας και πώς εξελίσσεται; Συνήθως περιμένω τη μουσική. Και ξεκινάω από αυτή. Η μουσική είναι το πρώτο βήμα. Ακούω τη μουσική με πολύ ανοιχτό κι ελεύθερο τρόπο και ανακαλύπτω την κίνηση σιγά σιγά. Η διαδικασία τελειώνει με μια δομή αυστηρή, κάτι που μου αρέσει. Κάθε χορευτής είναι ένα ξεχωριστό άτομο, κάθε ένας έχει τη δική του παρουσία στη σκηνή και κάνει τις δικές του προβολές. Για μένα, ακόμα και αν έχουμε να κάνουμε με καθαρό μινιμαλισμό και οι χορευτές δεν αγγίζουν ποτέ ο ένας τον άλλο, είναι πολύ συνδεδεμένοι και απορρέει από την κίνησή τους συναίσθημα.
Έχετε συγκεκριμένο στόχο σε σχέση με το κοινό; Αφήνω ανοιχτό ο θεατής να πάρει ό,τι θέλει. Καθένας εξάλλου προσλαμβάνει με διαφορετικό τρόπο.
Έχετε συνδεθεί πολύ με τον Φίλιπ Γκλας. Πώς θα περιγράφατε τη μουσική του; Είναι ένα ταξίδι που ξεκινά σαν κάτι πολύ απλό που αναπτύσσεται και σε πετάει έξω από την αίσθηση του χρόνου. Είναι μια τρανς, με ποιητικές ποιότητες που σε βοηθά να μειώσεις την ταχύτητα για να προσλάβεις και να αντιληφθείς κάτι ολοκληρωμένα. Η μουσική του Γκλας σε οδηγεί σε διαφορετικές εμπειρίες από την καθημερινή ρουτίνα.
Ενώ ο αμερικάνικος σύγχρονος χορός είναι ευδιάκριτος, είναι σαφείς οι διαφορές του από τον ευρωπαϊκό; Ακόμα και στην αμερικανική παράδοση υπάρχουν πολλές διαφορές, ο μεταμοντερνισμός που εκπροσωπεί η ομάδα του ο Κάνινγκχαμ ή η Τρίσα Μπράουν απομακρύνθηκε από τον μοντέρνο χορό. Τι συνέβη με εμάς; Δεν ασχοληθήκαμε με κάποια αφήγηση, δεν έχουμε στόρι, δεν έχουμε δράμα ούτε κάποιο είδους σύγκρουση. Εκπρόσωποι και ομάδες του παραδοσιακού ευρωπαϊκού μοντέρνου χορού πολύ σπάνια φτάνουν στη χώρα μου. Στην ευρωπαϊκή παράδοση σύγχρονου χορού υπάρχει πάντως ένας πολιτικός προσανατολισμός, κάτι που απουσιάζει από τον αμερικανικό.
Η είσοδός σας στο χώρο της όπερας πώς έγινε; Ξεκίνησε με αναθέσεις σε όπερες που χρειάζονταν και χορογραφία, όπως η Σαλώμη. Ήταν μεγάλη πρόκληση και μια τελείως διαφορετική προσέγγιση από αυτή που έχω με τους χορευτές μου και είναι περισσότερο αφηρημένη. Εδώ έπρεπε να εξηγούμε γιατί γίνεται το καθετί.
Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που παρουσιάζονται οι όπερες; Όχι, αλλά οπωσδήποτε σήμερα δίνεται μεγάλο βάρος στο αισθητικό κομμάτι.
Έχετε αφιερωθεί στο χορό, παρόλες τις μικρές απιστίες με την όπερα. Τι είναι αυτό που σας έχει δώσει ο χορός; Νομίζω ο χορός συγκαταλέγεται στις πιο δύσκολες καριέρες. Ζεις με το όργανό σου, είναι μέρος της καθημερινής ζωής σου, πράγμα που απαιτεί συγκεκριμένη πειθαρχία. Αλλά έχεις και πλεονεκτήματα. Προσωπικά, είμαι ευτυχισμένη που έζησα μέσα στο χορό παρ’ όλες τις θυσίες που έπρεπε να κάνω. Δεν χορεύω πια αλλά πρέπει να παρουσιάζω τα πάντα στους χορευτές. Οπότε οφείλω να ακολουθώ μια συγκεκριμένη ρουτίνα. Κάθε μέρα, πάντα. Αυτή η διαδικασία με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο.
Πώς βιώνετε την κρίση; Ξέρω σίγουρα πως ζούμε πολύ δύσκολους καιρούς, και νιώθω ότι οι καλλιτέχνες έχουν τσακιστεί από αυτή την κατάσταση. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε; Δεν έχουμε ούτε μεγάλη δύναμη, ούτε μεγάλες πηγές για να συμβάλλουμε σε αλλαγές. Αλλά με ένα τρόπο πιστεύω ότι το να κάνουμε αυτό που κάνουμε με αφοσίωση αποτελεί από μόνο του ένα καλό μήνυμα. Δεν λύνει τα προβλήματα αλλά είναι σημαντικό αυτό να το κρατήσεις σήμερα ζωντανό. Ηρθα προ ετών στο Μέγαρο Μουσικής και το βρήκα γεμάτο με κόσμο. Συγκινήθηκα. Γιατί ξέρω ότι δεν είναι εύκολο για τον κόσμο και ότι κάνει θυσίες. Είναι σημαντικό μέσα στις δυσκολίες να έχει ο κόσμος πρόσβαση στη μουσική, στο χορό, στο θέατρο, στην όπερα. Πρόκειται για μια πολύ βασική ανάγκη των ανθρώπων που μας φέρνει όλους μαζί σε ένα καλύτερο τόπο.
Τι μαθαίνετε για την Ελλάδα στις ΗΠΑ; Τι περιμένετε να βρείτε φτάνοντας στην Αθήνα; Καταρχάς, είμαστε πολύ προνομιούχοι που μας προσκαλεί τελικά το Ίδρυμα Ωνάση. Αισθάνονται, προφανώς, ότι παρ’ όλα τα όσα συμβαίνουν η τέχνη είναι κάτι πολύ σοβαρό και αδιαπραγμάτευτο. Συμφωνώ απόλυτα. Ξέρω τι περνάτε πολύ καλά, όπως γνωρίζω ότι χωρίς καμία βοήθεια διαχειρίζεστε μόνοι σας την προσφυγική κρίση. Είσαστε, θεωρώ, η πιο πιεσμένη χώρα του πλανήτη.
