Unknown Pleasures: Στον Κήπο των 40 Άγνωστων Απολαύσεων

Είναι σχεδόν (αν όχι εντελώς) ειρωνεία ότι και τα δύο άλμπουμ, αλλά και το παρθενικό EP, των Joy Division κυκλοφόρησαν καλοκαίρι. Ειρωνεία γιατί η μουσική τους όχι απλά δεν άφησε ποτέ ανοιχτή τη χαραμάδα για να μπει έστω και μια μικρή αxτίδα φωτός, αλλά έκανε το σκοτάδι συνώνυμο του γκρουπ από το Μάντσεστερ και, σε συνδυασμό με μερικά ακόμα συγκροτήματα της εποχής, βασικό συστατικό του post punk.

Όσο η καταραμένη φιγούρα του Ian Curtis έθρεψε τον μύθο της μπάντας, άλλο τόσο ο μινιμαλιστικός απογυμνωμένος ζόφος που εξέφρασε ηχητικά η τριανδρία των Peter Hook – Stephen Morris – Bernard Sumner υπό την, συχνά αυταρχική, καθοδήγηση του παραγωγού Martin Hannett υπήρξε το σήμα κατατεθέν του στυλ της. Τα θεμέλια μπήκαν και με τη βούλα στις 15 Ιουνίου του 1979, με την κυκλοφορία του Unknown Pleasures στην Factory Records. Κι όπως κάθε δίσκος καθοριστικής σημασίας αποτέλεσε πρώτη ύλη για κάθε είδους κλισέ: από εκείνο που θέλει «όσους το άκουσαν να έφτιαξαν μπάντα» μέχρι το θρυλικό εξώφυλλο που εξελίχθηκε σε βιομηχανικό προϊόν ευρείας κατανάλωσης, κοτσαρισμένο σε μπλουζάκια, κούπες, παπλοματοθήκες, η λίστα είναι ατέλειωτη…

40 χρόνια από την πρώτη μέρα που τοποθετήθηκε στα ράφια των δισκοπωλείων, το Unknown Pleasures εξακολουθεί να προσφέρει κάτι σε κάθε ακρόαση και να είναι επιδραστικό για ακροατές και καλλιτέχνες. Συγκεντρώσαμε 40 πράγματα που ίσως ξέρετε ή ίσως όχι για τον δίσκο που αποενοχοποίησε την απόγνωση…

1
Το ντεμπούτο των Joy Division, Unknown Pleasures, κυκλοφόρησε στις 15 Ιουνίου του 1979 από την Factory (είχε προηγηθεί το EP An Ideal For Living στις 3 Ιουνίου του 1978).

2
Τα πράγματα ήρθαν έτσι ώστε είναι κι ο μοναδικός δίσκος της μπάντας που κυκλοφόρησε όσο ο Ian Curtis ήταν εν ζωή. (Το Closer κυκλοφόρησε στις 18 Ιουλίου του 1980, ο Curtis είχε αυτοκτονήσει στις 18 Μαΐου της ίδιας χρονιάς.)

3
Το Unknown Pleasures δεν είναι ο πρώτος ολοκληρωμένος δίσκος που ηχογράφησαν οι Joy Division. O Ian Curtis επισκεπτόταν συχνά τα γραφεία της RCA στο Μάντσεστερ. Κάποια στιγμή το 1978 τους δόθηκε η ευκαιρία να ηχογραφήσουν έναν δίσκο. Ηχογράφησαν 11 κομμάτια, μεταξύ των οποίων και το “Transmission”, αλλά το άλμπουμ δεν κυκλοφόρησε ποτέ γιατί η ενορχήστρωση απέτυχε και η μπάντα δεν ήταν ευχαριστημένη.

4
Μη νομίζετε όμως ότι τα μέλη ήταν απαραίτητα ενθουσιασμένα και με το Unknown Pleasures…Ο Peter Hook γράφει στο βιβλίο Unknown Pleasures: Inside Joy Division: «Ο Ian (Curtis) κι ο Steve (Morris) το λάτρεψαν. Εγώ και ο Bernard Sumner το μισήσαμε. Μας φάνηκε πολύ αδύναμο. Πήρα τον δίσκο σπίτι και τον άκουσα απλά για να βεβαιωθώ ότι είναι σκατά. Όλα όσα αγαπώ τώρα στον δίσκο -το reverb κι ο space, ambient ήχος του- όταν όλα όσα μίσησα όταν τον πρωτoάκουσα».

5
Μετά τη διάλυση του συμβολαίου τους με την RCA, οι Joy Division είχαν μια προσφορά από την Genetic Records ύψους 70.000 λιρών. Παρ’ όλα αυτά, ο μάνατζέρ τους, Rob Gretton, προσέγγισε τον Tony Wilson της Factory. Ο Gretton, σύμφωνα με τον Wilson, είχε υπολογίσει ότι το συμβόλαιο με μοίρασμα 50/50 των κερδών, θα απέφερε στη μπάντα τα ίδια κέρδη με το να υπέγραφαν σε μεγάλο label. Ακόμη, όπως έχει πει ο Wilson, ο βασικός λόγος που ο Gretton ήθελε να κλείσει συμβόλαιο με την Factory ήταν ότι «δεν θα χρειαζόταν να μπαίνει στο τρένο για να πηγαίνει κάθε εβδομάδα στο Λονδίνο και να μιλάει με τρελούς».

6
Το μπάτζετ για τον δίσκο είχε υπολογιστεί στις 5.000 λίρες, όμως ήδη στις πρώτες 5 μέρες της ηχογράφησης είχε φτάσει στις 12.000 λίρες. Τελικά, κόστισε 18.000.

7
Ο δίσκος ηχογραφήθηκε από την 1-17 Απριλίου του 1979 στα Strawberry Studios του Στόκπορτ με παραγωγό τον Martin Hannett (ή αλλιώς, Martin Zero).

8
Αρχικά, για παραγωγός του δίσκου προοριζόταν ο Martin Rushent.

9
Δεν ήταν μόνο ο ήχος που βγήκε παγωμένος αλλά και η ατμόσφαιρα στο στούντιο, μιας και ο κλιματισμός ήταν ρυθμισμένος σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

10
Ο Ian Curtis ηχογραφούσε τα φωνητικά πάντα με τα φώτα κλειστά, είχε πάντα χαρτιά με τους στίχους κι άκουγε πάντα μια φορά κάθε κομμάτι πριν το ηχογραφήσει.

11
Ο παραγωγός Martin Hannett χρησιμοποίησε πολλές πρωτότυπες τεχνικές που διαμόρφωσαν τον ήχο του δίσκου. Για παράδειγμα, ο ήχος ασανσέρ στο “Insight” προέρχεται πράγματι από ένα ασανσέρ-αντίκα.

12
Στο “I Remeber Nothing”, πάλι, ο παραγωγός χρησιμοποίησε γυαλί που σπάει σε ρόλο κρουστού.

13
Αν δεχτούμε ότι η ταινία 24 Hour Party People (2002, Michael Winterbottom) λέει την αλήθεια και μόνο την αλήθεια, τότε για τα ντραμς στο “She’s Lost Control”, ο Stephen Morris ανέβηκε στην ταράτσα του στούντιο για να τα ηχογραφήσει και συνέχισε να παίζει τον ρυθμό ακόμη κι αφού οι άλλοι τρεις είχαν τελειώσει με υπόλοιπα όργανα.

14
Δεν κυκλοφόρησε κανένα single από τον δίσκο. To “She’s Lost Control” βγήκε λίγες εβδομάδες μετά τον θάνατο του Ian Curtis, το 1980, ως 7ιντσο μαζί με το “Atmosphere”.

15
Τα outtakes του δίσκου ήταν τα “Autosuggestion”, “From Safety To Where…?”, “Exercise One”, “The Only Mistake”, “They Walked In Line”, “The Kill”. Τα δύο πρώτα κυκλοφόρησαν τον Οκτώβριο του 1979 στο compilation ep, Earcom 2, στην σκωτσέζικη ετικέτα Fast Records. Τα υπόλοιπα μετά από σχετικό φινίρισμα συμπεριλήφθηκαν στην συλλογή Still του 1981.

16
Το Unknown Pleasures δεν μπήκε στα βρετανικά album charts. Μπήκε μόνο όταν επανεκδόθηκε τον Ιούλιο του 1980 μετά τον θάνατο του Curtis, φτάνοντας στην θέση 71 ένα μήνα αργότερα.

17
Βέβαια τα πήγε καλύτερα στο UK Indie Chart. Στο πρώτο τέτοιο chart που εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1980 βρέθηκε στη δεύτερη θέση, ενώ με την επανακυκλοφορία του ανέβηκε στην κορυφή, μένοντας συνολικά στον κατάλογο 136 εβδομάδες.

18
Ωστόσο ο δίσκος υμνήθηκε από την κριτική. Μεταξύ άλλων, το Unknown Pleasures χαρακτηρίστηκε από τον Paul Morley «ιδιωτική μουσική που αναγκάζεται να ανοιχτεί», o Robert Christgau στην σχετική κριτική του σχολίασε για τον Ian Curtis πως «η παθιασμένη του βαρύτητα είναι που κάνει την αδέξια, ταραχώδη μουσική τους τόσο πειστική» (δίνοντας στον δίσκο τον βαθμό Α-), ενώ το 2007 η ΝΜΕ έγραψε για τον δίσκο πως πρόκειται για «έναν από τους καλύτερους που έχουν γίνει ποτέ, αρκετά δυνατός ώστε να σε ισοπεδώνει εδώ και 28 χρόνια».

19
Φυσικά έχει συμπεριληφθεί σε κάθε λίστα «καλύτερων άλμπουμ» που σέβεται τον εαυτό της. Ενδεικτικά, βρίσκεται στην 61η θέση στη λίστα της NME με τους καλύτερους δίσκους όλων των εποχών, στην 9η θέση της λίστας του Pitchfork με τους Καλύτερους Δίσκους των 80s, ενώ το Rolling Stone μπορεί στα 500 Καλύτερα Άλμπουμ Όλων των Εποχών να έχει μόνο το Closer (στη θέση 157), όμως το Unknown Pleasures βρίσκεται στην 34η θέση της λίστας του περιοδικού με τα Καλύτερα Punk Άλμπουμ Όλων των Εποχών και στη θέση νο. 20 στην λίστα με τα Καλύτερα Ντεμπούτο Άλμπουμ Όλων των Εποχών. Ο δίσκος περιλαμβάνεται επίσης στο βιβλίο 1001 Albums You Must Hear Before You Die και, γενικά, πιο εύκολο είναι να βρει κανείς που δεν περιλαμβάνεται…

20
O τίτλος του δίσκου πιθανότατα προέρχεται από το μυθιστόρημα Remembrance of Things Past του Marcel Proust.

21
Άλλοι τίτλοι που έπεσαν στο τραπέζι πριν οι Joy Division καταλήξουν στο Unknown Pleasures ήταν: Kinetic Outtake, Convulsive Therapy, On The Threshold Of Collapse, A Voice In The Wilderness, The Will Of The Underworld, House Of Correction, Aura Of Violence και Bureau Of Chance.

22
Το εξώφυλλο σχεδίασε ο Peter Saville. Η εικόνα του εξωφύλλου βασίστηκε σε μια απεικόνιση ραδιοκυμάτων του pulsar CP 1919 από την Εγκυκλοπαίδεια Αστρονομίας του Κέιμπριτζ, την οποία βρήκε ο Bernard Sumner. O Saville αντέστρεψε τα χρώματα και τα λευκά κύματα του εξωφύλλου στην πρώτη έκδοση ήταν ανάγλυφα. Η αυθεντική εικόνα δημιουργήθηκε από τον ραδιοαστρονόμο Harold Craft στο ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο για την διδακτορική του διατριβή το 1970.

23
Η πρώτη πλευρά του δίσκου λεγόταν Inside και η δεύτερη Outside. Στο τέλος της πρώτης πλευράς ήταν χαραγμένη η φράση “STEP…INSIDE” και στο τέλος της δεύτερης “THIS IS THE WAY”. To “Step Inside” είναι στίχος του κομματιού “Atrocity Exhibition”, το οποίο αν και οι Joy Division έπαιζαν ζωντανά από το 1979, τελικά συμπεριλήφθηκε στην tracklist του Closer το 1980.

24
Στο inner sleeve του δίσκου υπάρχει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με ένα χέρι που πάει να πιάσει το πόμολο μια πόρτας. Ο Peter Saville δεν έμαθε παρά χρόνια αργότερα ότι η φωτογραφία λεγόταν Hand Through a Doorway κι ανήκε στον φωτογράφο Ralph Gibson.

25
Ο δίσκος κυκλοφόρησε αρχικά σε 10.000 κόπιες. Οι μισές από αυτές πωλήθηκαν στις πρώτες δύο εβδομάδες της κυκλοφορίας του και οι άλλες 5.000 τους επόμενους έξι μήνες.

26
Οι πωλήσεις του άλμπουμ δεν πήγαιναν πολύ καλά μέχρι να κυκλοφορήσει το single “Transmission” (που δεν περιλαμβάνεται στον δίσκο). Το γραφείο του συνιδρυτή της Factory, Alan Erasmus, είχε γεμίσει με απούλητες κόπιες.

27
Το “She’s Lost Control” γράφτηκε για μια κοπέλα με επιληψία που είχε γνωρίσει ο Ian Curtis στις Υπηρεσίες του Τμήματος Αναπηρίας στο Μάντσεστερ όπου δούλευε. Η κοπέλα πέθανε ύστερα από μία κρίση.

28
Το “New Dawn Fades” αρχικά ονομαζόταν “Moderation” σύμφωνα με τον μάνατζέρ τους, Rob Gretton.

29
Το “I Remember Nothing” πάλι, ονομαζόταν “The Visitors”.

30
Ο Richard Searling της RCA, DJ και φίλος της μπάντας, ήθελε να πείσει τους Joy Division να διασκευάσουν το αγαπημένο του southern soul κομμάτι, το “Keep On Keepin’ On” του Nolan “N.F.” Porter. Τελικά μετά από ανεπιτυχείς προσπάθειες να τα καταφέρουν, έγραψαν το “Interzone”.

31
Το “Interzone” πήρε τον τίτλο του από το Γυμνό Γεύμα του William S. Burroughs, αγαπημένο συγγραφέα του Ian Curtis και είναι ένα από τα κομμάτια εκείνου το άλμπουμ που δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην RCA.

32
Το “Interzone” είναι και το μοναδικό κομμάτι του Unknown Pleasures στο οποίο ο Ian Curtis περιορίζεται σε backing vocals. Βασική φωνή είναι ο Peter Hook.

33
O Bernard Sumner κατασκεύασε ο ίδιος το synthesiser που χρησιμοποιείται στον δίσκο. To όργανο ονομαζόταν Powertran Transcendent 2000 και ο κιθαρίστας των Joy Division πέρασε πολλές νύχτες αϋπνίας για να το συναρμολογήσει.

34
Το Unknown Pleasures άσκησε μεγάλη επιρροή στους U2 που τότε βρίσκονταν στα πρώτα τους βήματα. Σύμφωνα με τον Hook, όταν ο Curtis πέθανε, ο Bono συνάντησε τον Wilson και του είπε να μην ανησυχεί γιατί θα αναλάμβανε τα πράγματα από εκεί που τα άφησε ο Ian…(Αναρωτιόμαστε τι λέει σήμερα.)

35
Ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του δίσκου, η Grace Jones διασκεύασε το “She’s Lost Control” με…ρέγγε διαθέσεις.

36
Tον Μάρτιο του 1985 οι Έλληνες Alive She Died διασκεύασαν επίσης το κομμάτι στο δίσκο Viva Voce. To 2016, μάλιστα, η εκδοχή τους χρησιμοποιήθηκε ως μουσική επένδυση σε σποτ του οίκου Gucci.

37
To 1993 οι 808 State σάμπλαραν το “She’s Lost Control” για το single τους “Contrique”.

38
Το 1995 ο Moby διασκεύασε το “New Dawn Fades” για τις ανάγκες του soundtrack της ταινίας Heat. Η διασκευή του συμπεριλήφθηκε και στη συλλογή του I Like To Score (1997).

39
Οι Killers το 2007 διασκεύασαν το “Shadowplay” και το κυκλοφόρησαν ως ψηφιακό single.

40
Την Πέμπτη 13 Ιουνίου 2019 κυκλοφόρησε νέο βίντεο για το “I Remeber Nothing”, το closing track του Unknown Pleasures. Το βίντεο σκηνοθετούν οι Helgi & Hörður και σε αυτό πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί Baltasar Breki Samper & Hilmir Jensson. Είναι το πρώτο από το πρότζεκτ Unknown Pleasures: Reimagined, για το οποίο 10 διαφορετικοί σκηνοθέτες θα φτιάξουν νέα βίντεο για όλα τα κομμάτια του Unknown Pleasures με αφορμή τα 40 του κεράκια. Ένα βίντεο κυκλοφορεί κάθε μέρα.