ΔΗΩ: Ο πρώτος οργανισμός σύγχρονης τέχνης στη Χίο εμπνέεται από την ιστορία του νησιού

H ΔΗΩ, ο πρώτος οργανισμός σύγχρονης τέχνης στη Χίο, επιχειρεί, με όχημα τη δημιουργικότητα, να ενισχύσει τον διεθνικό διάλογο και την εγχώρια πολιτιστική παραγωγή του νησιού. Σε συνεργασία με τοπικούς και διεθνείς φορείς, ο νεοσύστατος μη κερδοσκοπικός οργανισμός επιθυμεί να καλλιεργήσει δεσμούς με καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτισμού από το εξωτερικό, οι οποίοι θα αντλήσουν έμπνευση από τις ομορφιές και την ιστορία του νησιού.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Σειρά Αναθέσεων», η ΔΗΩ (DEO projects) προσκαλεί έναν διεθνή καλλιτέχνη να σχεδιάσει, να αναπτύξει και να εκθέσει ένα νέο εικαστικό έργο εμπνευσμένο από το νησί. Σε ετήσια βάση, το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από ένα νέο συλλέκτη έργων, ο οποίος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πραγμάτωσης της δημιουργικής διαδικασίας. Μουσεία της Χίου, ιδιωτικοί ή δημόσιοι χώροι θα μετατρέπονται σε χώρους φιλοξενίας και έκθεσης για τα παραγόμενα έργα, δίνοντας την ευκαιρία στο τοπικό και διεθνές κοινό να έρθει σε επαφή με εμπνευστικές δημιουργίες από όλον τον κόσμο.

Αυτή τη φορά, ο Βραζιλιάνος ζωγράφος Paulo Nimer Pjota, στην πρώτη του παρουσίαση επί ελληνικού εδάφους, βρίσκεται στη Χίο όπου για δύο μήνες θα περιηγηθεί στην ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της, για να δημιουργήσει νέα έργα. Ο καλλιτέχνης θα επισκεφθεί αρχαιολογικούς χώρους και τοπικά μουσεία της Χίου, καθώς και τις σύγχρονες κοινωνικές υφές που έχουν διαμορφώσει την σημερινή ταυτότητα του νησιού. Στα έργα του Pjota, οι μεγάλου μεγέθους καμβάδες του θέτουν στον πυρήνα της δημιουργίας του, μεταξύ άλλων, την επιρροή που έχει ασκήσει στο έργο του ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Με αφορμή την επίσκεψη του ζωγράφου στη Χίο, η οποία θα κορυφωθεί μέσα από την έκθεση των έργων του στα Παλαιά Σφαγεία, ο ιδρυτής του DEO projects και ανεξάρτητος επιμελητής, Άκης Κόκκινος, μιλάει στην Popaganda για το όραμα του οργανισμού του.

Sou leão, Sou Demais Pro Seu Quintal, 2018, oil, tempera and acrílic on canvas and bronze objects, 210 × 155 cm. Courtesy of the Artist and Mendes Wood DM São Paulo, Brussels, New York / Photo by Bruno Leão

Άκη, πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του DEO projects και τι ονειρεύεσαι να μοιραστείς με τον κόσμο μέσα από αυτή την πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης; Η ιδέα του να ιδρύσω τον πρώτο οργανισμό σύγχρονης τέχνης στη Χίο ήταν κάτι που σκεφτόμουν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Συγκινούμουν όταν έβλεπα έντονο ενδιαφέρον από πολλούς διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες που επισκεπτόντουσαν το νησί και ήθελαν να περάσουν περισσότερο χρόνο στον τόπο, να τον ερευνήσουν και να εξελίξουν μέσα από αυτόν το προσωπικό τους έργο. 

Παράλληλα, παρακολουθούσα τις δράσεις και το έργο άλλων οργανισμών σε γειτονικά νησιά – όπως η K-Gold Gallery του Νικόλα Βαμβουκλή, το Tryfon Art Residency σε επιμέλεια Βικτώριας Φασιανού στη Λέσβο, και το Schwarz Foundation στη Σάμο, και ένιωθα πως η Χίος χρειάζεται έναν οργανισμό που να εστιάζει στην ανάδειξη της ιστορίας της μέσω της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής και ταυτόχρονα να αποτελέσει κομμάτι ενός συστήματος που να εξετάζει και να αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητες των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου. Έτσι, μέσα στην κρίση του κορωνοιού, αποφασίσαμε να ιδρύσουμε τη ΔΗΩ. Με μια μικρή ομάδα (Κώστας Καζαντζής, Luiz Guilherme Rodrigues, Μπέττυ Κοκκίνου) απαρτιζόμενη από άτομα που ζουν εντός και εκτός Χίου, πραγματοποιήσαμε αυτή την ιδέα. 

Πώς έχει επηρεάσει το έργο του οργανισμού το διάστημα της «αποξένωσης» από τις καλλιτεχνικές δράσεις εξαιτίας των lockdowns; Ως οργανισμός που γεννήθηκε μέσα σε αυτή τη νέα κρίση, προφανώς και είμαστε άμεσα επηρεασμένοι από αυτή ως προς το καλλιτεχνικό μας πρόγραμμα. Θέματα εξωστρέφειας, συνόρων, οικολογικής συνείδησης και ανάδειξης νέων μοντέλων πολιτιστικής παραγωγής και συμπράξεων αποτελούν κύριους τομείς που θα εξετάσουμε τα επόμενα χρόνια. 

Εργάζεσαι ως ανεξάρτητος επιμελητής μεταξύ Λονδίνου και Χίου. Ποιες είναι οι κύριες ασχολίες σου; Ως ανεξάρτητος επιμελητής εργάζομαι πάνω στη σύνταξη επιμελητικών προτάσεων τις οποίες προτείνω σε πολιτιστικούς οργανισμούς και μουσεία κυρίως στο Λονδίνο. Το 2021, ήταν μια αρκετά απαιτητική και δημιουργική χρονιά για μένα καθώς συνεργάστηκα με τον οργανισμό Gasworks για την υποστήριξη της πρώτης έκθεσης του Αργεντίνου καλλιτέχνη Eduardo Navarro στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέσω του προγράμματος κοινού, οργάνωσα μια ομαδική έκθεση με τίτλο Scenes of Inclination στα παλαιά λουτρά στο Walworth του Λονδίνου, που παρουσίασαν έργα 13 νέοι γλύπτες, και τώρα, βρίσκομαι στη Χίο για την πρώτη ελληνική παρουσίαση του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Paulo Nimer Pjota. 

Στο πρόγραμμα του DEO, «Σειρά Αναθέσεων», ο Βραζιλιάνος ζωγράφος Paulo Nimer Pjota προσκαλέστηκε στη Χίο για να δημιουργήσει έργα εμπνευσμένα από την ιστορία, αλλά και τη σύγχρονη ζωή του νησιού. Πώς πραγματοποιήθηκε η μεταξύ σας επαφή; Η επιμελήτρια Kiki Mazzuchelli, που εργάζεται μεταξύ Sao Paulo και Λονδίνου, με έφερε σε επαφή με τον Paulo, τον Αύγουστο του 2020. O Paulo, προσέγγισε την Kiki, καθώς έψαχνε κάποιο πρόγραμμα για να έρθει στην Ελλάδα, καθώς το έργο του είναι άμεσα επηρεασμένο από τη χώρα. Η Kiki γνώριζε τα σχέδια μου για τη Χίο, και έτσι μας έφερε σε επαφή.

Paulo Nimer Pjota- photo by Sisnando de Luca

Τι θα έχουν την ευκαιρία να δουν όσοι βρεθούν στην έκθεση που θα φιλοξενήσει τις δημιουργίες του Paulo Nimer Pjota στα Παλαιά Σφαγεία της Χίου; Η έκθεση του Paulo Nimer Pjota στα παλαιά σφαγεία θα αποτελέσει την πρώτη ελληνική του παρουσίαση. Είναι μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή τόσο για εμάς ως οργανισμός όσο και για τους κατοίκους του νησιού που ήδη έχουν αγκαλιάσει την δράση. Ο Paulo, είναι ένας καλλιτέχνης με έντονη διεθνή παρουσία και σημαντικό καλλιτεχνικό έργο, συνεπώς είναι μεγάλη μας τιμή να ξεκινάμε με εκείνον. Το πρόγραμμα προτείνει ένα εναλλακτικό μοντέλο διαλόγου στα πλαίσια της πολιτιστικής παραγωγής καθώς εκτός του καλλιτέχνη, προσκαλέσαμε και την συλλέκτρια Jessica Cinel, επίσης από την Βραζιλία. Μαζί, και οι 3 (καλλιτέχνης, επιμελητής, και συλλέκτρια) δημιουργήσαμε μια bespoke εμπειρία για τον καλλιτέχνη και την έκθεση. Ο χώρος των παλαιών σφαγείων, αποτελεί ένα μοναδικό εκθεσιακό χώρο καθώς φέρει όλες τις μνήμες από την τότε χρήση του. Στο σήμερα, αξιοποιείται από την Ομάδα ΌΜΙΚΡΟΝ, την εθελοντική ομάδα δασοπροστασίας του νησιού. Βρήκαμε αρκετά ενδιαφέρουσα αυτή τη μετάβαση- από ένα χώρο σφαγής σε έναν για την προστασία της φύσης, και αυτό αποτέλεσε αφετηρία στην έρευνα του καλλιτέχνη. 

Medley, Mendes Wood DM São Paulo, 2016. Courtesy of the Artist and Mendes Wood DM São Paulo, Brussels, New York / Photo by Gui Gomes

Clay. Acrylic, spray paint, brick pigment, pencil and pen on canvas and iron plate, with ceramic objects, 200 x 255 cm, 2016 courtesy of the artist and Maureen Paley, London | photo by Andy Keate

Οι κάτοικοι της Χίου, εκδηλώνουν ενδιαφέρον για την εικαστική ταυτότητα του νησιού; Η Χίος, οι Οινούσσες, και τα Ψαρρά αποτελούν τόπο καταγωγής για πολλούς Έλληνες εικαστικούς. Η Καλλιόπη Λεμού, ο Στρατής Βογιατζής, η Αγγελική Μακρή, Ο Μιχάλης Pichler, ο Άγγελος Μεργές, η Σοφία Στέβη, η Ελένη Βούρτση, είναι μερικά ονόματα. Ωστόσο, η απουσία μιας υποδομής, ενός οργανισμού, μέχρι τώρα στο νησί έχει κάνει τόσο τους κατοίκους όσο και τους επαγγελματίες του πολιτισμού να αναζητούν ευκαιρίες και εμπειρίες σύγχρονης τέχνης σε άλλα μέρη της Ελλάδος ή και στο εξωτερικό. Αυτό αποτελεί και ένα σημαντικό κομμάτι που επιθυμούμε ως οργανισμός να ανατρέψουμε. 

Τι να περιμένουμε στη συνέχεια από εσένα και τη ΔΗΩ; Τους επόμενους μήνες θα τους περάσουμε χτίζοντας ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης του οργανισμού προκειμένου να υπάρχει συνέπεια στα προγράμματα και τις δράσεις μας. Έχουμε οριστικοποιήσει το καλλιτεχνικό πρόγραμμα για το 2022, το οποίο θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο. Stay tuned!