«Ο επιμένων 80’s – Διαφημίσεις που σημάδεψαν την ελληνική κοινωνία την εποχή του ΠΑΣΟΚ» είναι μία πολύπτυχη σπουδή πάνω στην ποπ κουλτούρα της δεκαετίας του ’80

«Αυτό που νοσταλγεί πραγματικά κανείς είναι ο χρόνος και όχι ο τόπος» παρατηρούσε ο Μαρσέλ Προυστ στο σημαντικότερο ίσως μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα: στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». Εκείνο, όμως, που συμβαίνει συχνά με τον χρόνο είναι ότι καθώς παρέρχεται, ακολουθώντας τη δική του ακατανόητη και -εν πολλοίς- αμείλικτη νομοτέλεια, κατακερματίζεται και αυτό που τελικά απομένει είναι τα κομματάκια της προσωπικής μας μνήμης: οι λάμψεις μιας υποκειμενικής αίσθησης του χρόνου. 

Κάπως έτσι, λοιπόν, δέκα χρόνια αποδεικνύονται πάρα πολλά και -την ίδια στιγμή- πολύ λίγα. Όσο για μία πιθανή «χαρτογράφησή» τους, μοιάζει περισσότερο με μία αρχειοθέτηση αναμνήσεων, παρά με κάποιο επιστημονικό εργαλείο χρήσιμο για τη μελέτη της ιστορίας μιας συγκεκριμένης περιόδου. 

Και, όμως, με την κατάλληλη μέθοδο κάτι τέτοιο είναι όχι μόνο εφικτό, αλλά και ιδιαίτερα ελκυστικό, ξαναστήνοντας μπροστά μας την εικόνα, τις προϋποθέσεις και τις ιδιαιτερότητες μιας εποχής η οποία αν και παρήλθε είναι -κατά κάποιον τρόπο- ακόμα εδώ, αφού χωρίς αυτήν η συνέχεια θα ήταν εντελώς διαφορετική. 

Και, βέβαια, η δεκαετία του ’80 δεν είναι μια τυχαία χρονική περίοδος της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Πρόκειται για μία κομβική δεκαετία, η οποία σημαδεύτηκε από τη βαθιά τομή του 1981 στα πολιτικά πράγματα, την κατακλυσμιαία αλλαγή στις κοινωνικές ιεραρχίες και το πολύ διακριτό -άλλα και έντονα αμφιλεγόμενο- πολιτισμικό της στίγμα. 

Σε κάθε περίπτωση, είναι η δεκαετία στην οποία εκδηλώθηκαν συμπεριφορές και μεταβολές -στην κοινωνία, στην οικονομία, στην επικοινωνία- που καθόρισαν την συνέχεια περισσότερο απ’ ό,τι τα γεγονότα άλλων, φαινομενικά σημαντικότερων, εποχών. 

Η συγκεκριμένη, λοιπόν, έκδοση με τίτλο «Ο επιμένων 80’s – Διαφημίσεις που σημάδεψαν την ελληνική κοινωνία την εποχή του ΠΑΣΟΚ» επιχειρεί να αναδείξει τον τρόπο µε τον οποίο αποτυπώνονται οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στην ταυτότητα του Έλληνα, μέσα από χαρακτηριστικές τηλεοπτικές διαφημίσεις της δεκαετίας του 1980. 

Μια εποχή σπουδαίων, αν και συχνά υπόγειων αλλαγών, μια δεκαετία στην οποία η Ελλάδα υπερέβη οριστικά την μεταπολεμική ελλειμματική δημοκρατία για να ενσωματώσει -κάποτε με τρόπο ανορθόδοξο – τις αντιφάσεις, τους καταναγκασμούς και τις πρωτόγνωρες ελευθερίες μιας σύγχρονης, ατομικιστικής και -εν τέλει- μαζικής δημοκρατίας. 

Είναι η δεκαετία στην οποία είδαμε έναν εν μέρει αλλοπρόσαλλο και σίγουρα αντιφατικό κόσμο στον οποίο -μεταξύ άλλων- συνυπήρχαν: ο Στάθης Ψάλτης με τον Χρήστο Βακαλόπουλο, το φεμινιστικό κίνημα και οι νεορθόδοξοι, το Πάρτυ στη Βουλιαγμένη και το Σκάνδαλο Κοσκωτά, ο Χάρρυ Κλυνν, ο κόκορας του Αρκά, η «Βαβέλ», τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, «Το Τέταρτο», το μονοτονικό, η ΕΟΚ, ο Νικόλας Άσιμος, το ευρωμπάσκετ του 1987, η λαϊκή συμμετοχή, η Οπισθοδρομική Κομπανία, η παιδική τηλεόραση, ο λαϊκισμός, το οικολογικό κίνημα, ο πολιτικός γάμος, τα Παιδιά από την Πάτρα, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Φανέλα με το Εννιά, οι Φατμέ, οι Ραδιοπειρατές, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Φάκελος της Κύπρου, το «Βρώμικο ’89» και η «Δίκη του αιώνα». 

Είναι η διαφήμιση ο καθρέφτης της κοινωνίας ή η κοινωνία καθορίζει το ύφος της διαφήμισης; Στο βιβλίο μελετώνται σαράντα εμβληματικές τηλεοπτικές διαφημίσεις της δεκαετίας του ’80 και αναλύεται ο τρόπος, µε τον οποίο αυτές αφενός αποκρυστάλλωσαν τις μεταβολές των κοινωνικών και οικονομικών ταυτοτήτων της εποχής και αφετέρου επηρέασαν τους καταναλωτές όλων των ηλικιών, διαμορφώνοντας τις αγοραστικές τους προτιμήσεις και δημιουργώντας συγκεκριμένα πρότυπα.

Πρόκειται για ένα βιβλίο με επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη για το πώς οι πολιτικές ενός κόμματος επηρέασαν το χώρο της διαφήμισης τη δεκαετία εκείνη, αλλά και με ποιο τρόπο η διαφήμιση μετέβαλε την κοινωνική και οικονομική ταυτότητα του Έλληνα εκείνης της εποχής.

Αλλά και για μία πολύπτυχη σπουδή πάνω στην ποπ κουλτούρα της δεκαετίας του ’80, όταν κυριαρχούσε το ΠΑΣΟΚ, η οποία αναδεικνύει τις τάσεις του μάρκετινγκ αυτής της περιόδου μέσα από τις διαφημίσεις, ενώ –παράλληλα- αναδύει μία διάχυτη νοσταλγία για εκείνα τα χρόνια.

Άλλωστε, είναι η δεκαετία μιας γενιάς που μεγάλωσε παίζοντας στον δρόμο και η οποία έγινε μάρτυρας της εντυπωσιακής μετάβασης από τον αναλογικό κόσμο, στον ψηφιακό.

Ένα συναρπαστικό ταξίδι εικόνων, ήχων και διαφημιστικών σλόγκαν που μεσουράνησαν στα χρόνια του πράσινου ήλιου, από μία μελέτη η οποία μέσα από τις διαφημίσεις, εξετάζει την ίδια την κοινωνία μιας ολόκληρης εποχής…

ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

«Ξέρω ποιος σκότωσε τον Ταχτσή», ψιθυρίζει ο παλαιοβιβλιοπώλης, ενώ ένας καθηγητής του Ποινικού Δικαίου, υποψήφιος για την Ακαδημία Αθηνών, βρίσκεται νεκρός στη μονοκατοικία του στο Ψυχικό, δίπλα σε γυναικεία ρούχα, σε έναν τόπο εγκλήματος που μοιάζει με θεατρικό σκηνικό. Ο αστυνόμος Χάρης Κόκκινος επιστρέφει εσπευσμένα από τις διακοπές του στην Πάρο σε μια φλεγόμενη πόλη, για να βρεθεί αντιμέτωπος με μια περίπλοκη υπόθεση, που ξεδιπλώνεται σαν μια μεγάλη παρτίδα σκάκι. Θα χρειαστεί να φωτιστεί το παρελθόν, η μυστική ζωή θυτών και θυμάτων, αλλά και του ίδιου του αστυνόμου, προκειμένου να ξετυλιχτεί το κουβάρι αυτής της υπόθεσης, που τον φέρνει αντιμέτωπο με τον μικρόκοσμο του πανεπιστημίου, με κυκλώματα παράνομων υιοθεσιών, σχέσεις εξουσίας, πάθους και εκδίκησης, στόματα που παραμένουν ερμητικά κλειστά, όταν χρειάζεται να προστατεύσουν το δικό τους μυστικό, και σκιές που κυκλοφορούν στο υπόγειο δίκτυο των αγωγών της Αθήνας. Το τρίτο μέρος της «Τριλογίας του βυθού», ισορροπεί στο λεπτό όριο όπου ένα πραγματικό και ανεξιχνίαστο έγκλημα, η δολοφονία του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή, και ένα χαμένο χειρόγραφο τρυπώνουν στη μυθοπλασία, πυροδοτώντας μια ιστορία για όσους παλεύουν με τη φωτιά.

Ανάμεσα στο ομορφότερα έργα του σπουδαίου Αυστριακού συγγραφέα, Γιόζεφ Ροτ, περιλαμβάνονται οι νουβέλες «Ο θρίαμβος της ομορφιάς», μια κυνική ιστορία για τον έρωτα και την απιστία, γραμμένη με αδιάλειπτη πικρή ειρωνεία, και «Η προτομή του αυτοκράτορα», μια σπουδαία ελεγειακή ιστορία για τη μεταπολεμική απώλεια της πατρίδας και του κόσμου της. Μαζί με τον «Σταθμάρχη Φαλλμεράυερ», γράφτηκαν στην παραγωγικότατη περίοδο του Ροτ του 1934-1935. Άλλωστε, αυτές οι τρεις νουβέλες αποτελούν μια «χρυσή» τριάδα στο πολύπτυχο έργο του συγγραφέα.

Η έρευνα για το ύποπτο θανατηφόρο τροχαίο, που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας ο απόστρατος ταξίαρχος της αστυνομίας και νυν δημοφιλής ‒λόγω τηλεόρασης‒ ιδιωτικός ντετέκτιβ Βαγγέλης Διαλυνάς, θα τον οδηγήσει στη νεαρή ζάπλουτη κληρονόμο Ελευθερία Μώρου, η οποία, αν και ιδιοκτήτρια-ένοικος μιας μεγαλοπρεπούς έπαυλης στην Κηφισιά, βγαλμένης λες από μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, δεν έχει ‒και ούτε θέλει να έχει‒ καμία σχέση με «αριστοκρατικά τζάκια». Ο Διαλυνάς δεν θα αργήσει να διαπιστώσει ότι η απλή, προσηνής και μάλλον αιθεροβάμων δεσποινίς με τις καλλιτεχνικές τάσεις και φιλοδοξίες –καθώς και η επίζηλη περιουσία της, ασφαλώς– βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σκοτεινής υπόθεσης με περίεργα «δυστυχήματα», οικογενειακά μυστικά και κακόβουλα ψέματα. Το κλειδί του μυστηρίου, όμως, δεν είναι το μόνο κλειδί που κρατάει η Μώρου. Κρίνοντας από αρκετά δείγματα ασυνήθιστης για το χαρακτήρα του και αντίθετης προς τη φήμη του συμπεριφοράς του βετεράνου ντετέκτιβ, ήδη από τη μέρα της αρχικής γνωριμίας τους, θα έλεγε κανείς ότι η Μώρου κρατάει και το κλειδί της καρδιάς του…

Παρίσι, Αλγέρι, Τελ Αβίβ, Αγία Πετρούπολη: εδώ διαδραματίζεται η συνέχεια της «Λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων». Ξαναβρίσκουμε τον Μισέλ Μαρινί, που είναι πια δεκαεφτά ετών και έχει μόλις πάρει το απολυτήριο λυκείου. Χασομεράει στο καφέ «Cadran» της Βαστίλης, όπου παίζει φλιπεράκι καθυστερώντας τη στιγμή της εγγραφής του στο πανεπιστήμιο. Τα σχέδιά του; Να πάει να συναντήσει την Καμίγ, που αποφάσισε να ζήσει σε ένα κιμπούτς στο Ισραήλ^ να ανακαλύψει τον κόσμο, εξοπλισμένος με τη Leica του^ και να ξαναβρεί τη Σεσίλ, την αγαπημένη του αδελφού του, του Φρανκ. Παρασυρμένοι στη δίνη των ερώτων και των μυστικών τους, οι τελευταίοι «αθεράπευτα αισιόδοξοι» έχουν όλοι στην καρδιά τους τις μεγάλες προσδοκίες εκείνης της πολυτάραχης περιόδου. Από την αποαποικιοποίηση ως την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, από τις οφθαλμαπάτες της καταναλωτικής κοινωνίας ως τους μυστικιστικούς πειρασμούς, ο Ζαν-Μισέλ Γκενασιά χαράσσει την εποποιία μιας ολόκληρης γενιάς, τη συγκινητική και γενναιόδωρη τοιχογραφία μιας εποχής, το αριστοτεχνικό αφήγημα των ψευδαισθήσεών μας.