Το Σινεμά στο Εδώλιο: 10 Essential Δικαστικές Ταινίες (όχι όλες δράματα)

Δεν υπάρχει τίποτα πιο χορταστικό από ένα τετραπλό burger με πατάτες τηγανητές με τσένταρ-μπέικον ΚΑΙ ένα καλοκουρδισμένο δικαστικό δράμα… ή, γιατί όχι, μια δίκη εκτός ελέγχου.

Αν η επικαιρότητα (εγχώρια με τη δίκη της Χρυσής Αυγής και κινηματογραφική με την Δίκη των 7 του Σικάγο) σάς έχει δημιουργήσει την ανάγκη να ξαναζείτε συνεχώς μια στιγμή θριάμβου και δικαίωσης ή απλώς να διαχειριστείτε την αλήθεια, οι παρακάτω κλασικές χολιγουντιανές ταινίες θα εκπληρώσουν με το παραπάνω το κινηματογραφικό jury duty σας…

Σκιές και Σιωπή // To Kill A Mockingbird
(1962)

Το γαλακτομπούρεκο από το Κοσμικόν, η Άννα Βίσση για το ελληνικό stardom, το Σκιές και Σιωπή για τα δικαστικά δράματα: απόλυτα. Το μυθιστόρημα της Χάρπερ Λι που διδάσκεται σε κάθε αμερικάνικο σχολείο μεταφέρθηκε με ψυχραιμία και με την καρδιά του στη σωστή θέση στο σινεμά από τον Ρόμπερτ Μάλιγκαν, με τον Γκρέγκορι Πεκ κολώνα υπομονής και δικαιοσύνης στο ρόλο του Άτικους Φιντς, του δικηγόρου που υπερασπίστηκε έναν μαύρο – κατηγορούμενο για βιασμό – στον αμερικάνικο Νότο της δεκαετίας του ’30. Ιστορίες για την στενόμυαλη, μισαλλόδοξη επαρχία μοιάζουν, δυστυχώς, πάντα επίκαιρες, και στο Σκιές και Σιωπή φιλτράρονται συγκινητικά και νοσταλγικά μέσα από τη ματιά ενός παιδιού και βρίσκουν την κινηματογραφική τους έκφραση στην κορύφωση του φινάλε.  

12 Ένορκοι // 12 Angry Men
(1957)

Το ευφυέστερο δικαστικό δράμα που δεν εκτυλίσσεται σε αίθουσα δικαστηρίου αλλά… λίγο παραδίπλα μπορεί να μην στέκει νομικά αλλά σαν high concept σύγκρουση χαρακτήρων δύσκολα ξεπερνιέται. Ο Χένρι Φόντα είναι ένας πραγματικός ανακατωσούρας που σπέρνει μαεστρικά την αμφιβολία κατά τη διάρκεια μιας φαινομενικά τυπικής και πολύ ιδρωμένης διαβούλευσης ενόρκων σχετικά με την καταδίκη ή μη ενός ύποπτου για δολοφονία. Εντυπωσιακό, instant classic ντεμπούτο του Σίντνεϊ Λιούμετ, καλογραμμένο σε σημείο που ο Άαρον Σόρκιν το βλέπει και τρώει το καπέλο του, πιο αγωνιώδες και ανατρεπτικό κι από πολλές ταινίες δράσης, το 12 Ένορκοι μπορεί να παρασύρει σε intellectual debates ακόμα κι έναν τηλεθεατή του The Bachelor.

Κληρονομήστε τον Άνεμο // Inherit the Wind
(1960)

Η κινηματογραφική δραματοποίηση της Δίκης των Πιθήκων, της περίφημης διαμάχης ανάμεσα στους «δημιουργιστές» και τους «δαρβινιστές» που ξεκίνησε από μια σχολική τάξη κι έγινε μια από τις 10 σημαντικότερες δίκες στην ιστορία του νομικού συστήματος των ΗΠΑ, είχε την υπογραφή του προβοκάτορα (για τα αποδεκτά όρια των μεγάλων στούντιο) κι αγαπημένου σκηνοθέτη του Σπίλμπεργκ, Στάνλεϊ Κρέιμερ. Οι συγκρούσεις του συνηγόρου υπεράσπισης, Σπένσερ Τρέισι, και του φονταμενταλιστή Φρέντρικ Μαρτς αντηχούν στο σήμερα κι, ενώ η ταινία διαβάζεται και ως κριτική του μακαρθισμού (ένας από τους δύο σεναριογράφους της που κέρδισε τελικά Όσκαρ, ο Νέντρικ Γιαγνκ, βρισκόταν στη Μαύρη Λίστα κι εμφανίστηκε στους τίτλους με ψευδώνυμο), έχει και σινεφίλ ενδιαφέρον αφού φιλοξενεί σπάνιες δραματικές εμφανίσεις από τους Τζιν Κέλι, Ντικ Γιορκ (o αξέχαστος Nτάριν της τηλεοπτικής Μάγισσας) και Τόνι Ράνταλ. Μια από τις προκλητικότερες ταινίες της εποχής της, έγινε αντικείμενο διαμαρτυριών από θρησκευτικές οργανώσεις και είναι κόκκινο πανί ακόμα και σήμερα, τόσες δεκαετίες αργότερα. Πάντως ο Τρέισι γνώρισε μεγάλες δικαστικές δόξες και στην πιο λάιτ εκδοχή τους, την κλασική screwball κωμωδία Από το Πλευρό του Αδάμ (1949), αντιμέτωπος με τη γυναίκα της ζωής του, Κάθριν Χέμπορν.

Ζήτημα Τιμής // A Few Good Men
(1992)

Τι θα χρειαστεί για να επιστρέψει στο σινεμά ο Τζακ Νίκολσον; Ποντάρουμε σε Ταραντίνο ή μια big fat επιταγή από την Marvel.

Μάρτυρας Κατηγορίας // Witness For The Prosecution
(1957)

Η πιο απολαυστική δίκη του σελιλόιντ (τουλάχιστον μέχρι το Ο Ξαδερφάκι μου ο Βίνι, που αξίζει μια θέση σε κάθε λίστα με δικαστικές ταινίες) φυσικά χάρη στη μαγική υπογραφή του Μπίλι Γουάιλντερ, που τονώνει μια ιδέα της Αγκάθα Κρίστι με σπιρτάδα, χιούμορ, παντελή εξάλειψη της θεατρικότητας του έργου και μια υποβόσκουσα αίσθηση καχυποψίας. Ακόμα και το καστ το καταδιασκεδάζει, ειδικά ο Τσαρλς Λότον με την Έλσα Λάντσεστερ, ανδρόγυνο στην αληθινή ζωή, αλλά κι ο Ταϊρόν Πάουερ στην τελευταία του εμφάνιση πριν τον πρόωρο θάνατό του ένα χρόνο μετά, και η Μάρλεν Ντίτριχ, 56 ετών εδώ, που ήθελε τόσο πολύ να παίξει τη μοιραία γυναίκα με την χρυσή καρδιά που έκανε σταυροφορία υπέρ της πρόσληψης του Γουάιλντερ. Και η τελική αποκάλυψη παραμένει τόσο φανταστική την τέταρτη, όσο και την πρώτη, φορά. Fun fact: Ο Μάρτυρας Κατηγορίας και οι 12 Ένορκοι συναγωνίστηκαν για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας την ίδια χρονιά, καταλήγοντας να χάνουν από την Γέφυρα του Ποταμού Κβάι. 

Ανατομία Ενός Εγκλήματος // Anatomy of a Murder
(1959)

Ένα δικαστικό procedural ασύγκριτης επιρροής, από την εμβληματική αφίσα του και το σάουντρακ του Ντιουκ Έλινγκτον (ο οποίος κάνει και cameo) μέχρι την εξαντλητικής ακρίβειας δίκη του, που χρησιμοποιείται ως παράδειγμα στη νομική εκπαίδευση. Το magnum courtroom opus του Ότο Πρέμινγκερ δεν αφήνει κανένα ταμπού ανεξερεύνητο κι αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της επίδρασης της δεκαετίας του ’60 στην αμερικάνικη κοινωνία και, κατ’ επέκταση, στο σινεμά. Ο πάλαι ποτέ αιώνια αισιόδοξος Τζέιμς Στιούαρτ πρωταγωνιστεί στο λυκόφως της καριέρας του στο ρόλο του δικηγόρου υπεράσπισης ενός νεαρού (Μπεν Γκαζάρα – ναι, ήταν κάποτε νεαρός) που σκότωσε τον υποτιθέμενο βιαστή (ή εραστή;) της γυναίκας του (Λι Ρέμικ, συνεχώς φωτογραφημένη από την κάμερα για να κλείνει σπίτια). Η απαράμιλλη ιδιοφυία της ταινίας έγκειται στην απόλυτη ευθυγράμμιση της γνώσης του θεατή με εκείνη του συνηγόρου, χωρίς όμως να επηρεάζεται η συναισθηματική ανταπόκριση στις εξελίξεις ή η λογική τους εξέταση. Εκατοντάδες σεζόν τηλεοπτικών σειρών ωχριούν μπροστά σε αυτές τις 2 ώρες και 41 λεπτά.

Η Εκδίκηση της Ξανθιάς // Legally Blonde
(2001)

Bend and snap. Παρακολουθήστε το σημαντικότερο πολιτιστικό κληροδότημα της Ριζ Γουίδερσπουν να μπαίνει κουνιστό και λυγιστό σε μια λίστα με τόσα ιερά τέρατα και Σοβαρά Αριστουργήματα. Τρομακτικά προφητικό και πολύ μπροστά από την εποχή του, το girl power μανιφέστο της Ελ Γουντς μπορεί να εκτυλίσσεται σε δικαστήριο μόνο στο τελευταίο του μέρος, αλλά η πανηγυρική νίκη της Ελ που ξεκλείδωσε την αλήθεια με όπλο τις γνώσεις της για την περμανάντ ανήκει στο πάνθεον των μεγάλων δικαστικών στιγμών στο σινεμά. (Κι επιμένουμε ότι σε νομικό επίπεδο είναι πολύ πιο πειστικό από τους 12 Ενόρκους.) Η Γουίδερσπουν στο ρόλο μιας bimbo που σπουδάζει Νομική στο Χάρβαρντ δημιουργεί και ταυτόχρονα καταρρίπτει το στερεότυπο και οι μέτριες κριτικές που πήρε η ταινία εκείνη την εποχή απλώς επιβεβαιώνουν αυτό το γεγονός. 

H Ετυμηγορία // A Time To Kill
(1996)

Μαζί με χιλιάδες άλλους λόγους, τα 90s ήταν σπουδαία δεκαετία και για τα νομικά δράματά τους, ξεκινώντας από το προαναφερθέν Ζήτημα Τιμής, προχωρώντας στο ιστορικό JFK και το ιστορικής σημασίας Φιλαδέλφεια, και φτάνοντας μέχρι τα μικρότερης εμβέλειας αλλά σημαντικής ψυχαγωγικής αξίας Ο Πελάτης, Φόβος Ενστίκτου, Διπλός Κίνδυνος, Ο Βροχοποιός, Εις Το Όνομα του Πατρός, Υπόθεση Λάρι Φλιντ, Η Φίρμα and so on. Εκείνη η εποχή είχε τον Τζορτζ Ρ. Ρ. Μάρτιν της στο πρόσωπο του Τζον Γκρίσαμ, του οποίου τα μυθιστορήματα μεταφράζονταν σε αξιόπιστες, σίγουρες επιτυχίας – το πιο all-inclusive από αυτά, Η Ετυμηγορία, έβαλε στο χορό ρατσισμό, Σάντρα Μπούλοκ, Κου Κλουξ Κλαν, Μάθιου Μακόναχι, τον Σάμιουελ Λ. Τζάκσον κατηγορούμενο για φόνο δύο βλαχαδερών βιαστών στο Μισισιπή και λίγο πρώιμο Κέβιν Σπέισι. Κι άφησε τα ηνία στον Τζόελ Σουμάχερ, τον σκηνοθέτη με την στάνταρ camp σφραγίδα ακόμα και στο πιο σοβαροφανές είδος. They really don’t make them like this anymore.

Ένοχη Σιωπή // Find Me Guilty
(2006)

Εκτός από αρχιτέκτονας του δικαστικού δράματος, ο Σίντνεϊ Λιούμετ ήταν και κορυφαίος σκηνοθέτης ηθοποιών, όπως αποδεικνύει η εντυπωσιακή ερμηνεία του Βιν Ντίζελ σε αυτό το εγκληματικά υποτιμημένο (επιτρέψαμε στον εαυτό μας μόνο μια χρήση αυτής της φράσης στο άρθρο) κωμικό, δικαστικό, γκανγκστερικό θρίλερ για τη μακροβιότερη ποινική δίκη όλων των εποχών στις ΗΠΑ. Όχι ότι ο Βίναρος έχει ανάγκη την υποστήριξή μας – το oeuvre του, που περιλαμβάνει 9 ταινίες Fast & Furious και τα αγαπημένα xXx: Ο Απόλυτος Πράκτορας και Κωδικός: Πιπίλα, μιλάει από μόνο του κι έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στην κινηματογραφική Ιστορία. Θέτοντας το (υπαρκτό!) ταλέντο του στην υπηρεσία του παλιομοδίτικου στυλ του έμπειρου Λιούμετ, ο διάσημος ηθοποιός μπορεί επιτέλους να θεωρηθεί ογκόλιθος για κάτι διαφορετικό από το σχήμα του.

Αθώος Μέχρι Αποδείξεως του Εναντίου // Presumed Innocent
(1990)

Μια από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του Χάρισον Φορντ που δεν είναι ακριβώς ξεχασμένη, αλλά μοιάζει να έχει παραπέσει στις χαραμάδες, το Αθώος Μέχρι Αποδείξεως του Εναντίου είναι το ιδανικό τεστ για να κάνετε σε όποιον φίλο σας καυχιέται ότι μπορεί να λύνει περίπλοκα μυστήρια στην αληθινή ζωή: η ταινία του Άλαν Πάκιουλα παραθέτει όλα τα στοιχεία της υπόθεσης της δολοφονίας της ερωμένης και συναδέλφου ενός αδέκαστου δικηγόρου που ξαφνικά γίνεται ο βασικός ύποπτος για το θάνατό της – μπορεί ο θεατής να αποδειχθεί πιο έξυπνος από το ομολογουμένως σφιχτοδεμένο σενάριο και να προλάβει την αλήθεια; Ακόμα και χωρίς το challenge, το δικαστικό μυστήριο ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο καλοδουλεμένα του είδους.