Εδώ Εδιμβούργο, λίγες ώρες πριν από το δημοψήφισμα

Νεαροί οπαδοί του Ναι σε δρόμο του Εδιμβούργου

Το ηλιόλουστο Εδιμβούργο ήταν ένα πανέμορφο Εδιμβούργο. Όταν μπορείς να κάτσεις στους κήπους της Princes Street και να απολαύσεις την λιακάδα, γιατί να νοιαστείς για ένα δημοψήφισμα; Όπως συμβαίνει πάντα (και όπως εμείς οι Έλληνες ξέρουμε καλά) ο ήλιος δημιουργεί ψευδαισθήσεις, κάνει τα πράγματα να φαίνονται καλύτερα, ακόμα κι όταν δεν είναι. Και τώρα που έφυγε, άφησε πίσω του μια πόλη που παλεύει να αποφασίσει: Τι θέλουμε τελικά, «ναι» ή «όχι»; Τι είμαστε τελικά, Σκωτσέζοι ή Βρετανοί;

Φωτεινό Εδιμβούργο; Βεβαίως…μέχρι προχθές!

Αυτό που σίγουρα δεν είναι οι κάτοικοι του Εδιμβούργου είναι αδιάφοροι. Η τελευταία εβδομάδα, με την παρέλαση των πολιτικών και τις συνεχείς δημόσιες συζητήσεις έδειξε ξεκάθαρα πως, είτε είναι υπέρ είτε είναι κατά της ανεξαρτησίας, οι Σκωτσέζοι κατάλαβαν πως η καθημερινότητά τους θα αλλάξει από το αποτέλεσμα της Πέμπτης και πλέον παίρνουν την ψήφο τους πολύ στα σοβαρά. Το 97% του πληθυσμού εγγράφηκε στα μητρώα για να συμμετάσχει στο δημοψήφισμα, γιατί η προοπτική μιας ανεξάρτητης Σκωτίας προκαλεί έξαψη –ή τρόμο, ανάλογα σε ποιο στρατόπεδο βρίσκεσαι.

Παράθυρα, μαρκίζες, είσοδοι κτηρίων συμμετέχουν στον πυρετό του δημοψηφίσματος

Τα παράθυρα των σπιτιών έχουν γεμίσει αφίσες με «ναι» και «όχι». Κάθε δρόμος, σκουπιδοτενεκές και τηλεφωνικός θάλαμος στην πόλη φέρει πλέον προεκλογικά αυτοκόλλητα. Ακόμα και το άγαλμα του Δούκα του Γουέλινγκτον, του νικητή της μάχης του Βατερλώ, υπέστη καλλιτεχνικές «φιλοανεξαρτησιακές» παρεμβάσεις. Τα «ναι» είναι πάντα περισσότερα από τα «όχι», αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος αν μιλάμε για έναν πραγματικό, όλο και αυξανόμενο αριθμό ή για μια ηχηρή μειοψηφία. Ακόμα και μέσα στην ίδια οικογένεια, οι απόψεις μπορεί να διίστανται.

Οπαδοί του ΝΑΙ…

Η Τζούντι και ο Μάικλ κλείνουν εικοσαετία παντρεμένοι. Γεννήθηκαν, γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν στην Φιλαδέλφια των ΗΠΑ, όμως τα τελευταία πέντε χρόνια δηλώνουν μόνιμοι κάτοικοι Εδιμβούργου. Με βάση τον σκωτσέζικο νόμο, μπορούν και οι δύο να συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα. Εκείνος θα ψηφίσει «ναι», εκείνη «όχι». «Μεγάλωσα στην Αμερική. Προφανώς η ιδέα ενός ομοσπονδιακού κράτους μου φαίνεται καλύτερη», εξηγεί η Τζούντι. «Έλα τώρα!», την διακόπτει ο σύζυγός της. «Πώς να κάνεις ομοσπονδία με τους Άγγλους; Είναι άπληστοι, τα θέλουν όλα δικά τους!». Η Τζούντι αναστενάζει. «Όπως βλέπετε, διαφωνούμε».

…και οπαδός του ΟΧΙ

Ο Λουκ και η Έλεν είναι φίλοι και συμφοιτητές. Η οικογένεια του Λουκ έχει αλλάξει πολλές φορές τόπο διαμονής και έτσι εκείνος, παρότι Σκωτσέζος, πέρασε τα παιδικά του χρόνια σε ένα ουαλικό χωριό και την εφηβεία του στο Μπέλφαστ. Δεν διανοείται να ψηφίσει «ναι». «Αν φύγουμε εμείς, τι θα απογίνουν οι υπόλοιποι; Πώς θα τα βγάλουν πέρα; Είμαστε όλοι μαζί μια οικογένεια και έτσι πρέπει να παραμείνουμε». Η Έλεν, από την άλλη, στηρίζει την ανεξαρτησία. «Καταλαβαίνω τι λέει ο Λουκ, ειλικρινά. Όμως σε μια οικογένεια ο ένας σέβεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του άλλου. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, θα έρθει η στιγμή που κάποιος θα αγανακτήσει, θα βρει την δύναμη και θα φύγει απ’ το σπίτι».

Και το ουίσκι υπέρ του Ναι, φυσικα! Aye όπως λέγεται το ναι στην ανεξάρτητη σκωτική.

Δεν είναι εύκολο να βρεις ανθρώπους που θέλουν να μιλήσουν. Οι Σκωτσέζοι έχουν γίνει δύσπιστοι με τους δημοσιογράφους, που τις τελευταίες μέρες παραμονεύουν παντού για μια φωτογραφία ή μια δήλωση. «Ξέρετε δεσποινίς, έρχονται δύσκολες και κουραστικές ημέρες για εμάς. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι να κάνουμε τον εαυτό μας είδηση», με μάλωσε ο κύριος Ντέιβιντ, αλλά δέχτηκε να βγάλει φωτογραφία όταν του είπα ότι όλοι όσοι φορούν κονκάρδα με το «όχι» αρνούνται να το κάνουν. «Είστε και λίγοι, είναι δύσκολο να σας εντοπίσουν», αστειεύτηκα για να σπάσω τον πάγο. «Σας διαβεβαιώ», απάντησε εκείνος, «σε έξι μήνες θα είμαστε περισσότεροι, αλλά τότε θα είναι πια πολύ αργά».

Ο κύριος Ντέιβιντ δεν θέλησε να μας μιλήσει, δέχθηκε όμως να φωτογραφηθει με την κονκάρδα του ΟΧΙ (UK OK)

Δεν ξέρω αν την απαισιοδοξία του την συμμερίζονται και άλλοι υποστηρικτές του «όχι», αλλά ίσως δεν θα ‘πρεπε. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις το δείχνουν να προηγείται, έστω και ελάχιστα, παρά την επίμονη και συνεχή εκστρατεία όσων στηρίζουν την ανεξαρτησία. Μένει να δούμε αν και στην πράξη θα επιβεβαιωθούν. Στις κάλπες, λοιπόν, και καλή σκωτσέζικη τύχη.