Μα είναι ασφαλές να ξαναρχίσουμε να ζούμε;

Υπάρχει ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τις νέες κυβερνητικές αποφάσεις για την άρση της καραντίνας και το σταδιακό άνοιγμα των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, με εκείνες του Μαρτίου για την επιβολή του λοκ ντάουν: οι τωρινές, είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς μαζί τους (και είμαι απ’ αυτούς που συμφωνούν με την γενικότερη λογική του «ανοίγματος»), εκλαμβάνονται από την μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου ως πολιτικές αποφάσεις. Γίνονται αντιληπτές ως αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας, η οποία σταθμίζει διάφορα κριτήρια και καταλήγει σε επιλογές που ενέχουν κινδύνους αλλά και οφέλη, όπως κινδύνους και οφέλη θα είχαν όποιες άλλες επιλογές κι αν έκανε. Και η λογική της δημοκρατίας είναι ακριβώς ότι οι εκάστοτε κυβερνώντες κρίνονται, ελέγχονται και λογοδοτούν για τις επιλογές τους και ότι όλων των ειδών οι αποφάσεις τους είναι εξ ορισμού κι από τη φύση τους πολιτικές. Είναι λογική άλλων πολιτευμάτων ότι υπάρχουν πεδία κυβερνητικής εξουσίας τα οποία έχουν χαρακτήρα πέραν και υπεράνω του πολιτικού. Αν κάτι διαφοροποιεί τη δημοκρατία από άλλα πολιτεύματα, είναι ότι δεν θεωρεί την διαφωνία παθογένεια αλλά οξυγόνο, είναι ότι δεν θεωρεί την εξουσία αυθεντία απέναντι στην οποία οφείλεις να συμμορφώνεσαι, αλλά ένα επικίνδυνο όπλο το οποίο εκείνοι που εσύ ως λαός εξέλεξες να σε εκπροσωπήσουν οφείλουν να χειρίζονται με την μεγαλύτερη δυνατή προσοχή και σε κάθε περίπτωση εντός των ορίων που θέτει το Σύνταγμα του κράτους. 

Τον Μάρτιο όμως σαν να ξεχάσαμε και τι σημαίνει δημοκρατία και ποια αδιαπραγμάτευτη προστασία υποτίθεται ότι παρέχει το Σύνταγμα σε κάθε έναν πολίτη και στην κοινωνία ως σύνολο. Όχι επειδή μας επιβλήθηκε δια της βίας μια αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική συνθήκη. Αλλά επειδή όλοι, μα όλοι (και προφανώς το φαινόμενο δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά παρατηρήθηκε σε πολύ μεγάλο μέρος των αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών του πλανήτη), δεχτήκαμε πως οι αποφάσεις για τα λοκ ντάουν δεν ήταν πολιτικές αποφάσεις. Κι ως μη πολιτικές αποφάσεις δε χωρούσαν αμφισβήτηση. Καλές οι συνταγματικές προβλέψεις, καλά τα ατομικά δικαιώματα που δεν μπορούν να περιοριστούν υπό οποιαδήποτε περίπτωση, αλλά όλη μαζί η ανθρωπότητα αποφάσισε ότι στις αρχές του 2020 την χτύπησε ένα πράγμα που ο τρόπος αντιμετώπισής του έφυγε αυτόματα από το πολιτικό πεδίο κι ανήλθε στην υπερβατική σφαίρα της μίας και μόνης απόλυτης επιστημονικής αλήθειας κι όλες οι υπόλοιπες συνέπειες του ενός και μόνου επιστημονικού τρόπου αντιμετώπισής του έγιναν αυτομάτως εκτός θέματος: εδώ πεθαίνει κόσμος από τον Κόβιντ τον Δεκαεννιά, εδώ μπορεί να χρειαστεί να επιλέξουν μια μέρα στις ΜΕΘ αν θα θεραπεύσουν τον νέο ή τον ηλικιωμένο, τι σημασία μπορεί να έχει οτιδήποτε άλλο στον κόσμο τώρα, τι σημασία είχε οτιδήποτε άλλο στην ιστορία της ανθρωπότητας πριν πέσει επάνω της ο Κόβιντ ο Δεκαεννιά;

Τι σημασία εν πάση περιπτώσει είχε Μάρτη – Απρίλη. Τώρα από Μάη πρέπει να συνεχίσουμε και τη ζωή μας, ε; Όσο όμως πολιτική απόφαση με στάθμιση κριτηρίων είναι η απόφαση για συνέχεια της ζωής, τόσο πολιτική απόφαση με στάθμιση κριτηρίων ήταν και η απόφαση για σταμάτημα της ζωής. Το σχεδόν πλανητικό λοκ ντάουν Μαρτίου – Απριλίου δεν το αποφάσισε ο υπεράνω πολιτικής ιός, το σχεδόν πλανητικό λοκ ντάουν Μαρτίου – Απριλίου δεν το αποφάσισε η πέραν της πολιτικής αντικειμενική πραγματικότητα, το σχεδόν πλανητικό λοκ ντάουν Μαρτίου – Απριλίου δεν το αποφάσισε η επιστήμη, το σχεδόν πλανητικό λοκ ντάουν Μαρτίου – Απριλίου δεν ήταν η μία και μοναδική αυτονόητη επιλογή. Κι άρα, εφόσον η κυβέρνηση της κάθε χώρας καλούνταν να κάνει τη στάθμισή της και να πάρει την απόφασή της, παρέμενε τουλάχιστον θεμιτό να εκφράζεις αμφιβολίες, αντιρρήσεις, προβληματισμούς. Κι άρα το διακύβευμα παρέμενε εντός του πεδίου του δημοκρατικού ελέγχου. Κι άρα η μεταφορά του σε ένα άλλο πεδίο, όπου το δίπολο ήταν επιστήμη εναντίον τρέλας, ορθολογιστές εναντίον ψεκασμένων, απόλυτη προτεραιότητα της ανθρώπινης ζωής εναντίον άλλων ποταπών προτεραιοτήτων, ήταν μια μεταφορά που δεν την υπαγόρευσε εν τέλει ο ορθός λόγος αλλά ο συλλογικός τρόμος.

Αν κάτι διαφοροποιεί τη δημοκρατία από άλλα πολιτεύματα, είναι ότι δεν θεωρεί την διαφωνία παθογένεια αλλά οξυγόνο, είναι ότι δεν θεωρεί την εξουσία αυθεντία απέναντι στην οποία οφείλεις να συμμορφώνεσαι, αλλά ένα επικίνδυνο όπλο εντός των ορίων που θέτει το Σύνταγμα του κράτους. 

Εννοώ με όλα αυτά ότι δεν έπρεπε να επιβληθεί λοκ ντάουν; Είναι πολύ νωρίς να ξέρουμε, οι επιπτώσεις του θα φανούν στο μέλλον και θα το δούμε. Σίγουρα τουλάχιστον στην χώρα μας αποφύγαμε στην πρώτη φάση τον εφιάλτη θανάτων που όλοι φοβηθήκαμε ότι θα λάμβανε χώρα. Εννοώ όμως πως ακόμη και αν τα λοκ ντάουν ήταν οι πιο σωστές πολιτικές αποφάσεις που έλαβαν ποτέ κυβερνήσεις, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι συλλογικά είπαμε όλοι μαζί, πως τώρα ξεχνάμε ό,τι ξέραμε για τον τρόπο λειτουργίας και της δημοκρατίας και της ζωής, και αντιμετωπίζουμε τον λόγο και τις απαγορεύσεις της εξουσίας ως λόγο της μίας και μόνης αλήθειας. Εννοώ πως συμμορφωθήκαμε ψυχή τε και σώματι όχι επειδή έστω, σε μια μοναδική στιγμή στην ιστορία των δημοκρατιών, όλοι μαζί αξιολογήσαμε τον κόσμο με την ίδια πολιτική ματιά, αλλά επειδή καμωθήκαμε ότι η πολιτική είναι μια πολυτέλεια, η δημοκρατία είναι μια πολυτέλεια, οι βασικές ατομικές μας ελευθερίες είναι μια πολυτέλεια.  

Τώρα λοιπόν που η εξουσία αποφασίζει να ελευθερώσει πάλι σιγά σιγά τα σώματά μας, η ψυχή μας αντιδρά λίγο: μα είναι ασφαλές να ξαναβγάλουμε τα σώματά μας έξω απ’ τα σπίτια μας, μα είναι ασφαλές να ξαναρχίσουμε να ζούμε; Λες και ήταν ποτέ ασφαλές το να ζεις, λες και ζωή και ασφάλεια είναι το ίδιο πράγμα.