Στον ελλαδικό χώρο το κρέας είναι τόσο στενά συνδεδεμένο με τις παραδόσεις μας που σε πολλούς φαίνεται αδιανόητο να απέχει κάποιος από την κρεατοφαγία. Η άλλη όψη του νομίσματος βέβαια λέει πως είναι αδιανόητο να βλέπεις ή να ακούς για τα βασανιστήρια που υπόκεινται τα ζώα και να τα αγνοείς, σκεπτόμενος μονάχα την δική σου απόλαυση κι ευχαρίστηση. Αμέσως, γεννώνται δύο ερωτήματα.
Πρώτον, τι είναι αυτό που κρατάει τους χορτοφάγους μακρυά από το κρέας και τους κάνει να ενστερνίζονται το ρητό του εξέχοντος φιλοσόφου ζωικών δικαιωμάτων και ηθικής θεωρίας, Gary L. Francione: «Ο βιγκανισμός δεν είναι θυσία. Είναι ευτυχία»;
Δεύτερον, τι έχουν «ανακαλύψει» που φτάνει ή και ξεπερνάει σε γεύση τις ζωικές τροφές και δεν τρώνε πλέον το -λαχταριστό για άλλους- κρέας; Γίνεται να μην θέλουν να ερεθίσουν τους γευστικούς τους κάλυκες και να μην γαργαλίσουν τον ουρανίσκο τους;
Vegan πικάντικη μαγειρίτσα με μανιτάρια και αρωματικά χορταρικά, από την σελίδα Vegan in Athens.
Σίγουρα δεν τρώνε μόνο μαρούλια, λάχανα και χόρτα, όπως προστάζει και η χορτο-φαγική «ταμπέλα» τους. «Θα φτιάξουμε με τη μητέρα μου μαγειρίτσα με μανιτάρια, όπως πέρυσι που ήταν τέλεια! Για την Κυριακή του Πάσχα θα φτιάξουμε κοντοσούβλι με πλευρώτους, πιπεριές και μπαχαρικά. Σίγουρα σαλάτες και τηγανητές πατάτες και πιθανόν κάποια dips», αναφέρει η Μαρία Κράβαρη, αρχιτέκτονας, 25 ετών. «Ο πατέρας κι ο αδερφός όμως θα φάνε κρέας, δεν είναι στο χέρι μου να τους αλλάξω άποψη, δυστυχώς. Θα είμαι μαζί τους στο τραπέζι, γιατί είναι οικογένειά μου. Ευτυχώς όμως δεν θα σουβλίσουμε, ώστε να δω αυτό το θέαμα. Όχι πως έχει διαφορά αν θα ειναι τεμαχισμένο ή ολόκληρο το πλασματάκι», προσθέτει λέγοντας πως από μικρή δεν έτρωγε αρνί, καθώς ανατρίχιαζε στην εικόνα του και μάλιστα, δυσανασχετούσε με σχεδόν κάθε είδος κρέατος, ώσπου έφτασε στα 23 της να απέχει ακόμη και από την γαλοπούλα για τοστ, χωρίς να γνωρίζει τον όρο “vegan”.
Το Πάσχα είναι προ των πυλών και το αρνί προ της σούβλας. Ποιός όμως θέλει να δει πως σφάζεται το αρνί; Παρόλου που υπάρχει νομοθεσία για την προστασία των ζώων κατά την σφαγή ή την θανάτωσή τους, υπάρχουν και πολλές αμφιβολίες για το κατά πόσο τηρείται σε όλη τη χώρα. Δεν θα δείτε φρικιαστικές, αιματοκυλισμένες εικόνες σε αυτό το άρθρο, ούτε τον Μπερλουσκόνι να αγκαλιάζει αρνάκι, σε μια χορτοφαγική εκστρατεία για το Πάσχα, θα διαβάσετε όμως απόψεις ανθρώπων που βλέπουν το σούβλισμα του οβελία από άλλη γωνία.
«Όλα τα δικαιώματα που επιφυλάσσει και διεκδικεί για τον εαυτό του ο μυημένος στο πολιτισμικό πρότυπο καταναλωτής, όπως το δικαίωμα στη ζωή, στην ελευθερία, στο σεβασμό της προσωπικότητας και της διαφορετικότητας απευθείας τα αναιρεί και τα απαξιώνει μέσω μιας ανθρωποκεντρικής οπτικής ως ο μόνος σημαντικός και κυρίαρχος του πλανήτη», διαβάζουμε σε ένα φυλλάδιο που προσκαλεί σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την εκμετάλλευση των ζώων που «δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα». Ο όρος κρέας, όπως συνεχίζει να εξηγεί το κείμενο, έχει σκοπό να αντικειμενοποιεί τα ζώα, αφαιρώντας την πραγματική τους υπόσταση ως αισθανόμενα όντα, ώστε να μη νιώθει τύψεις κι ενοχές ο άνθρωπος που τα βασανίζει και τα θανατώνει.
«Η θανάτωση του οποιουδήποτε ζώου για αυτό το σκοπό ή και για άλλους μου προκαλεί τα ίδια συναισθήματα που θα μου προκαλούσε η θανάτωση ενός ανθρώπου -θυμό, θλίψη και φυσικά, αηδία. Δεν έχει σημασία αν είναι σούβλισμα ή μαγείρεμα στο φούρνο, αν είναι Πάσχα ή μια απλή μέρα», σχολιάζει η Μαρία Λ., 23, φοιτήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, η οποία δεν θεωρεί το Πάσχα ξεχωριστή περίσταση και γι’ αυτό δεν θα φάει κάτι διαφορετικό από αυτά που συνηθίζει. Επίσης, δεν επικροτεί ούτε την κατανάλωση υποκατάστατων, όπως τα vegan λουκάνικα ή ο vegan κιμάς, γιατί θεωρεί ότι «αφού δε θα έτρωγα το κανονικό μπέικον, τον κιμά, τα λουκάνικα, κλπ. γιατί να αναζητήσω κάτι με παρόμοια γεύση και αμφίβολη ποιότητα;» Σκοπός δεν είναι για εκείνη να αντικαταστήσει το ζωικό με κάτι που του μοιάζει σε γεύση και σχήμα, αλλά να καταργήσει ακόμη και την ιδέα των προϊόντων αυτών. «Με αυτά τα υποκατάστατα γίνεται εμπορική η χορτοφαγία και δεν είναι αυτό το ζήτημα. Το θέμα είναι ηθικό. Όταν βρίσκομαι στο ίδιο τραπέζι με κάποιον μη vegan, απλά το υπομένω. Δεν θα τσακωθώ ή δε θα αρχίσω το “κήρυγμα”. Όσοι τρώνε μαζί μου γνωρίζουν τις απόψεις και τον τρόπο ζωής μου και γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις», συνεχίζει.
Το ίδιο σκεπτικό υιοθετεί και η Ιωάννα Γεωργακή, 22, καθηγήτρια Αγγλικών, που θεωρεί τη μέρα του Πάσχα ως αφορμή για να φάει ο κόσμος κρέας, κάτι που δεν ενστερνίζεται πια. «Ανεξάρτητα από το Πάσχα, αυτό που με ενοχλει πιο πολύ είναι ότι τα λεγόμενα οικοσιτα ζώα, όπως το κατσίκι, το πρόβατο, το γουρούνι, η κότα, η αγελάδα κλπ. ο κόσμος τα βλέπει σαν φαγητό, ενώ ζώα όπως ο σκύλος, η γάτα, το άλογο κλπ. τα βλέπει σαν φίλους και δεν μπορεί να φανταστεί την κακοποίησή τους», δηλώνει η Ιωάννα που είναι vegan εδώ και περίπου 2 χρόνια και τον τελευταίο χρόνο έδειξε και στον αδερφό της Παναγιώτη τα οφέλη και την ηθική της διατροφής που ακολουθεί.
«Καθώς προσπαθούσα καθημερινά να εξηγήσω στην Ιωάννα ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό, από ένα σημείο και μετά δεν είχα επιχειρήματα να την αντικρούσω. Όσο περισσότερο το σκεφτόμουν, τόσο περισσότερη λογική έβρισκα σε όλο αυτό. Αν υπήρξε ένα σημείο που με έκανε να δω διαφορετικά τα πράγματα ήταν όταν μου έβαλε να δω την ομιλία του Gary Yourofski», σημειώνει ο Παναγιώτης Γεωργακής, 24, τελειόφοιτος Πολιτικών Μηχανικών στο ΕΜΠ. Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, άρχισε να ψάχνει μόνος του το θέμα, επιβεβαιώνοντας όσα μάθαινε με διάφορους γιατρούς και διατροφολόγους, για να έχει μια πληθώρα απόψεων. Όταν κατάλαβε πως γίνεται απόλυτα να ζήσει κάποιος χωρίς κρέας (με μόνη εξαίρεση την βιταμίνη Β12) και με επιπλέον οφέλη στην υγεία, όπως δηλώνει, δεν σκέφτηκε να γυρίσει πίσω. «Δεν μου αρέσει αυτή η υποκρισία που ο άλλος τη μία μέρα είναι στον καναπέ παίζοντας με το σκυλί του και την άλλη μέρα ψήνει ένα άλλο ζώο και νιώθει υπεράνω. Όχι για κανέναν άλλο λόγο, απλά και μόνο λόγω γεύσης. Και παράδοσης. Όλα τα ζώα έχουν μάτια, στόμα, πόδια για να τρέξουν, πονάνε, φοβούνται όπως κι εμείς. Βρίσκω σκληρή, απάνθρωπη και οπισθοδρομική τη μαζική σφαγή την ημέρα του Πάσχα», σχολιάζει. «Όσον αφορά το τι θα φάω το Πασχα, δεν το έχω σκεφτεί από τώρα. Θεωρώ ότι αυτοί που το έχουν προετοιμάσει είναι οι θρησκόληπτοι κι αυτοί που θέλουν να φάνε κρέας. Λογικά θα φάω ο,τι τρώω καθημερινά, δηλαδή ψητές πατάτες, ψητά λαχανικά, γλυκοπατάτες ή ρύζι με μανιτάρια ή διάφορα όσπρια».
«Οι άνθρωποι που αρέσκονται σε όλο αυτό το τζέρτζελο με το ψήσιμο και το κρέας, όταν ακούσουν τη γνώμη κάποιου άλλου που δεν τρώει κρέας, τον θεωρούν εξωγήινο, περίεργο, περιθωριακό. Γιατί να μην αναρωτηθούν αν είμαι εγώ ο περίεργος που δεν τρώω κρέας και δεν κάνω διακρίσεις ανάμεσα στα ζώα ή αυτοί που στο τραπέζι τους έχουν έναν ζωικό οργανισμό νεκρό με τα εντόσθια και τα κόκαλά του έξω; Καλό είναι να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να σκεφτούμε», λέει ο Παναγιώτης Γεωργακής.
Ανάμεσα στην ελληνική επαρχία και την σφαγή των πασχαλινών αρνιών και το κινεζικό φεστιβάλ Yulin, όπου σφάζουν πάνω από 10.000 σκύλους κάθε χρονιά, πολλοί δεν βρίσκουν καμία διαφορά. «Είναι τουλάχιστον υποκριτικό να βλέπεις να τρέχουν να υπογράψουν να καταργηθεί στην Κίνα το έθιμο βασανισμού και θανάτωσης σκύλων που πάνε για κατανάλωση. Να σχολιάζουν πάντα με δακρύβρεχτα λόγια αλλά και ακόμη πιο έντονες σκέψεις περί ανάγκης κρεμάσματος όλων αυτών που “βασανίζουν τα αθώα ζωντανά και τα θανατώνουν”, πως τους αξίζει η ίδια αντιμετώπιση», σχολιάζει ο Γιώργος Κουνάνης, 28, στέλεχος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι που είναι vegetarian από το 2010. «Η πλειοψηφία αυτών των σχολίων έρχεται από άτομα παμφάγα που κατά πάσα πιθανότητα σχολίαζαν πάνω από ένα μπιφτέκι από μοσχάρι ή μια μπριζόλα από χοιρινό κι επίσης κατά πάσα πιθανότητα ετοιμάζονται να σουβλίσουν (ως άλλο σκύλο) το αρνί, με όλη τη γλαφυρότητα της εθιμοτυπίας, χωρίς ίχνος αίσθησης σύνδεσης αυτής τους της συμπεριφοράς με την προηγούμενη αντίδρασή τους στο έθιμο των Κινέζων ή με την αντίδρασή τους στην κακοποίηση ενός αδέσποτου που τρέχουν να το υπερασπιστούν», προσθέτει, ισχυριζόμενος πως πρέπει να έχουμε ευαισθησία και αγάπη για όλα τα ζώα ανεξαιρέτως και να τα υπερασπιζόμαστε κόβοντας το κρέας και σταματώντας την διαιώνιση πρακτικών κακοποίησης και κτηνωδίας.
Η Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία και η Πανελλαδική Συντονιστική Επιτροπή 115 Ζωοφιλικών Σωματείων με αφορμή τη σφαγή των αμνών που παραδοσιακά γίνεται το Πάσχα – κάτω από απαράδεκτες συνθήκες ακόμα και υπαίθρια και κατά παράβαση της νομοθεσίας που ορίζει την αναισθητοποίηση πριν τη σφαγή – δίνουν τη δική τους απάντηση σε αυτό το χριστιανικό έθιμο. Γράφουν για «Τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα της μεγαλύτερης γιορτής της Ορθοδοξίας: Το άγιον Πάσχα» και εξηγούν πως η θυσία των αμνών έχει υιοθετηθεί από το Εβαϊκό Πάσχα και πως έχει παρερμηνευτεί η θυσία του Αμνού του Θεού (1:29), δηλαδή του Χριστού, μια πράξη που συμβόλιζε την θέλησή του να μας σώσει από τον θάνατο και την αμαρτία και όχι να μας βουτήξει σε ένα «αιματηρό και παρεξηγημένο έθιμο». Και ο φιλόσοφος και θεολόγος Albert Schweitzer αναρωτιέται αν «μέχρι να επεκτείνει τα όρια της συμπόνοιας του σε όλα τα ζωντανά πλάσματα ο άνθρωπος δεν θα βρει ποτέ ειρήνη».
Δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται πως αν είχαμε ένα αρνάκι μέσα στα πόδια μας όλη μέρα, δεν θα σκεφτόμασταν να το φάμε. Ουτοπία ή απλή λογική; Το φαγητό είναι από τις μεγαλύτερες απολαύσεις σε αυτήν την ζωή. Είναι δυνατόν κάποιοι να θέλουν να την στερηθούν;
