1989
Οι εκλογές του Ιουνίου του 1989 έγιναν υπό τη σκιά του σκανδάλου Κοσκωτά, στο οποίο εμπλέκονται σειρά από υψηλόβαθμα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, καθώς και ο Πρόεδρος του, Α. Παπανδρέου. Ήταν αναμενόμενο λοιπόν η συνθηματολογία να κινηθεί γύρω από αυτά τα γεγονότα. Το ΠΑΣΟΚ κατέβηκε στις εκλογές με βασικό μότο «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό», ενώ οι φράσεις «ΜΑΖΙ» και «ΤΩΡΑ ΠΑΛΙ ΠΑΣΟΚ» δέσποζαν στις αφίσες του. Οι ψηφοφόροι του κόμματος στήριξαν τον ηγέτη τους με το γνωστό μέχρι σήμερα «Είσαι και θα είσαι ο πρωθυπουργός».
«ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΝΙΚΗ» φωνάζει το ΠΑΣΟΚ το 1989
Με το σλόγκαν «Καλημέρα Ελλάδα» στις αφίσες της, η ΝΔ αποφάσισε να αξιοποιήσει την εμπλοκή του ΠΑΣΟΚ σε σειρά από σκάνδαλα, με τους ψηφοφόρους της να φωνάζουν στις προεκλογικές συγκεντρώσεις «Κάτω οι κλεφτές του ΠΑΣΟΚ». Πρόκειται για σύνθημα που κυριάρχησε και στις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις των ετών 1989-1990. Ιδιαίτερα αγαπητά συνθήματα ήταν ακόμη τα «Μητσοτάκη, μπες μπροστά, η Ελλάδα στο ζητά» και «Νέα Δημοκρατία ή ακυβερνησία».
Από τα συνθήματα δε γίνεται βεβαία να λείπει η λέξη «κάθαρση»: «Κάθαρση, όχι στο νέο διχασμό».
Χαρακτηριστική της αρνητικής πολιτικής διαφήμισης που κυριάρχησε τη δεκαετία του 1980 η παραπάνω αφίσα της ΝΔ
Το αίτημα της κάθαρσης προβάλει εκείνη την περίοδο και ο ενιαίος Συνασπισμός (ΚΚΕ και Ελληνική Αριστερά), του οποίου βασικά συνθήματα είναι τα «Τίποτα, τίποτα δε μας σταματά, τώρα μπροστά με την Αριστερά» και «Απάντηση στην κρίση, Αριστερά η λύση».
Η προεκλογική περίοδος του Νοέμβριου του 1989 δεν είχε την ένταση εκείνης του Ιουνίου, καθώς το εκλογικό σώμα ήταν αποκαμωμένο από τις συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις, τα σκάνδαλα και το κακό κλίμα που επικρατούσε. Έτσι τα κόμματα κρατούν χαμηλότερους τόνους και σε επίπεδο συνθημάτων. Η ΝΔ επιλέγει ως βασικό προεκλογικό μότο το «Ξεπεράσαμε το παρελθόν, για να χτίσουμε το μέλλον», ενώ το ΠΑΣΟΚ, αποδυναμωμένο από τα σκάνδαλα, προτιμά το «Νέα Πορεία».
Αφίσα της ΝΔ της δεκαετίας του 1980 που στηλιτεύει την οικονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ
Παρόμοια είναι η συνθηματολογία που επικρατεί και στις εκλογές του Απρίλιου του 1990, οι τρίτες εντός 10 μηνών. Η ΝΔ εμπνέεται το βασικό προεκλογικό της σύνθημα από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού: «Ο κόσμος αλλάζει. Εμείς;», ενώ το ΠΑΣΟΚ στρογγυλεύει το πολιτικό του λεξιλόγιο, χρησιμοποιώντας τις μετριοπαθείς λέξεις: «Συνεργασία, Εκσυγχρονισμός, Ανάπτυξη, Σταθερότητα». Πρόκειται για μία μεταστροφή στη συνθηματολογία του ΠΑΣΟΚ, η οποία θα γίνει ακόμα εντονότερη στα αμέσως επόμενα χρόνια υπό την ηγεσία του Κώστα Σημίτη.
Αφίσα του ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ το 1990
1993
Οι εκλογές του 1993 σηματοδοτούνται από την κόντρα Μητσοτάκη-Σαμαρά, την εμφάνιση της Πολίτικης Άνοιξης, καθώς και την επιστροφή του Α. Παπανδρέου στην ενεργό πολιτική σκηνή. Το ΠΑΣΟΚ επιχείρησε να εκμεταλλευτεί τη ρήξη Αριστεράς/ Δεξιάς, τακτική άκρως επιτυχημένη τη δεκαετία του ’80. Βασικό του πολιτικό μότο ήταν το «Έχουμε μονό μια δυνατότητα. Να πετύχουμε.». Ούτε όμως σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση… γλίτωσε ο Κ. Μητσοτάκης από τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Έτσι, σε όλη την προεκλογική περίοδο οι υποστηρικτές της πράσινης παράταξης φώναζαν «ΕΑΣ, ΕΑΣ, να φύγει ο κερατάς». Επρόκειτο στην πραγματικότητα για ένα σύνθημα δανεισμένο από τις κινητοποιήσεις που είχαν κάνει 8.000 απολυμένοι της Επιχείρησης Αστικών Συγκοινωνιών, τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1992. Ήταν ένα θέμα που είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις και το όποιο οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ αξιοποίησαν για να «χτυπήσουν» τον βασικότερο αντίπαλο τους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι οπαδοί του πράσινου στρατοπέδου αποφάσισαν να «βγάλουν από το συρτάρι» ένα σύνθημα που χρησιμοποίησαν οι οπαδοί της ΝΔ το 1989. Πρόκειται για το «Αέρα, Αέρα, να φύγει η χολέρα». Σύνθημα λοιπόν πασπαρτού για πολλαπλές χρήσεις, που χρησιμοποιείται από όποιον θέλει να δει αποκαθηλωμένους τους πολιτικούς του ανταγωνιστές.
Προεκλογική αφίσα της Πολιτικής ‘Ανοιξης το 1993
Βασικό προεκλογικό σύνθημα της ΝΔ εκείνη την περίοδο ήταν το «Η Ελλάδα δε γυρίζει πίσω», ενώ η Πολιτική Άνοιξη έκανε πολιτικό ντεμπούτο με το σλόγκαν «Υπέρβαση Τώρα». Ο Συνασπισμός, που τελικά δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή, χρησιμοποίησε το μότο «Αψηφήστε τους», ενώ το ΚΚΕ προβλήθηκε ως «Η αριστερή απάντηση».
Δεν είναι πολλές οι ευκαιρίες που έχει ένα κόμμα να πετύχει με ένα σμπάρο… τρία τρυγόνια, να κατακεραυνώνει δηλαδή τρεις πολιτικούς του αντιπάλους με ένα μόνο σύνθημα. Αυτό κάνουν από το 1993 οι οπαδοί του ΚΚΕ, με το ιδιαίτερα αγαπητό τους «ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Συνασπισμός, ψήφισαν το Μάαστριχτ πληρώνει ο λαός», σύνθημα «καταγγελία» απέναντι στα κόμματα του «ευρωμονόδρομου». Την ίδια περίοδο συχνά ακουγόταν και το δηκτικό και με αρκετή δόση χιούμορ «Ψηφίστε το κόμμα, όσο υπάρχει ακόμα», που απηύθυναν οι οπαδοί του ΚΚΕ προς το Συνασπισμό, με ύφος σκωπτικό, για τις χαμηλές εκλογικές του επιδόσεις.
Στην επόμενη σελίδα από το 1996 μέχρι σήμερα
