«Μπαϊρακτάρη γιατί ήρθες πάλι άβαφη σήμερα;», αυτή ήταν μια ατάκα που άκουγα συχνά-πυκνά, όταν δούλευα ως ταμίας σε μια γνωστή αλυσίδα ηλεκτρικών ειδών και μάλιστα όχι μόνο από τον άνδρα διευθυντή μου, αλλά και από την υποδιευθύντρια που ήταν γυναίκα. Στην αρχή γελούσα και το έριχνα στην πλάκα, προσπαθώντας να αλλάξω συζήτηση, όταν όμως σε μια επίσκεψη κάποιου μεγαλοστελέχους της εταιρείας η υποδιευθύντρια μου έδωσε τα καλλυντικά της και με έστειλε στο μπάνιο να βαφτώ, τότε είπα ότι η πλάκα σταματάει εκεί. Για την ιστορία, το μεγαλοστέλεχος δεν μου είπε ούτε καλημέρα όταν ήρθε στο ταμείο μου, λες και η μάσκαρα με είχε κάνει αόρατη. «Πολύ ευάερη κι ευήλια έχεις έρθει σήμερα», μου είχε πει με περιφρόνηση η καθηγήτριά μου στην πρώτη λυκείου, γιατί είχα τολμήσει να φορέσω σορτς και μπλούζα με τιράντες, μια μέρα που έξω είχε 37 βαθμούς Κελσίου. Δυο θρανία πιο κει καθόταν συμμαθητής μου με σορτς και αμάνικο μπλουζάκι και όταν της είπα γιατί δεν κάνει και σε εκείνον παρατήρηση, αρκέστηκε απλά στο να με αγνοήσει. Κάπως έτσι με είχαν αγνοήσει και οι διευθυντές μου όταν τους επεσήμανα πως ενώ εμένα μου ζητούν συνεχώς να βαφτώ, δεν τους είχα ακούσει ποτέ να ζητούν από τους άνδρες συναδέλφους μου να ξυριστούν.
Αυτά είναι δυο περιστατικά που έχουν χαραχτεί βαθιά μέσα μου και κάθε φορά που τα ανασύρω στην μνήμη μου, θυμώνω όλο και περισσότερο με τον εαυτό μου. Αισθάνομαι πως αντί να κάνω σαρκαστικά σχόλια, θα έπρεπε να ουρλιάξω. Αντί να αρκεστώ στο να αλλάξω συζήτηση, θα έπρεπε να έχω πάει στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας ή στον διευθυντή του σχολείου. Έλα μου όμως, που από τη μια συμπαθούσα τους διευθυντές μου και δεν ήθελα να τους δημιουργήσω πρόβλημα, κι ας με στεναχωρούσαν κάθε φορά με τα σχόλιά τους για την άβαφη μούρη μου και από την άλλη στα δεκάξι πίστευα πως αν πάω στον διευθυντή του λυκείου γι΄αυτόν τον λόγο, μπορεί και να με έδιωχνε από το σχολείο, όπως είχα δει να γίνεται με άλλες συνομήλικές μου που απλά φόρεσαν σορτσάκι. Βλέπετε τα μπούτια και οι ώμοι μια 16χρονης προκαλούν και δεν επιτρέπεται να είναι εκτεθειμένα κι ας έχει έξω καύσωνα.
Αυτά τα σχόλια που τόσο με στιγμάτισαν είναι μόλις μια σταγόνα στη θάλασσα του σεξισμού που βιώνουν κάθε μέρα εκατομμύρια γυναίκες.
Όταν σκέφτηκα να γράψω αυτό το άρθρο και ζήτησα από τις φίλες μου να μοιραστούν αυτά τα μικρά περιστατικά καθημερινού σεξισμού που βιώνουν, μια απάντηση που άκουσα από πολλές ήταν πως δεν ξέρουν ποιο να πρωτοδιαλέξουν, γιατί όταν είσαι γυναίκα υπάρχει ποικιλία στον σεξισμό που δέχεσαι. Δεν βαριέσαι ποτέ να εκνευρίζεσαι και να θυμώνεις και να κουράζεσαι και να απελπίζεσαι. Την άλλη μέρα όμως, μόνη επιλογή είναι να ξεκινήσεις από την αρχή, γιατί ο αγώνας απέναντι στην πατριαρχία και τις έμφυλες διακρίσεις δεν θα κερδηθεί μέσα σ’ ένα απόγευμα.
Έντεκα γυναίκες λοιπόν, μίλησαν στην Popaganda για όλα αυτά τα μικρά καθημερινά περιστατικά σεξισμού που βιώνουν και τα οποία καταφέρνουν και μένουν ανεξίτηλα μέσα τους.
Δέσποινα, 33 ετών, ορθοπεδικός
Είμαι ορθοπεδικός και έχω πρόσφατα ολοκληρώσει την ειδικότητά μου. Ομολογουμένως, ο κλάδος της ορθοπεδικής είναι κυρίως ανδροκρατούμενος και πολλές φορές υπήρξα μάλιστα και η μοναδική γυναίκα στις διάφορες κλινικές στις οποίες διετέλεσα ως ειδικευόμενη γιατρός. Δυστυχώς, τα περιστατικά σεξισμού στον εργασιακό χώρο δεν εξέλειψαν ποτέ. Κάθε φορά που βρισκόμουν στο εξεταστήριο με άνδρα νοσηλευτή, οι ασθενείς θεωρούσαν αυτόματα ότι εκείνος ήταν ο γιατρός και εγώ η νοσηλεύτρια, οι νοσηλευόμενοι ασθενείς που χρειάζονταν βοήθεια προσπαθούσαν να τραβήξουν την προσοχή μου αποκαλώντας με «νοσοκόμα», έχω αποκλειστεί από χειρουργικές επεμβάσεις με τη δικαιολογία ότι δεν έχω αρκετή μυϊκή δύναμη και κατά καιρούς έχω ακούσει σεξιστικά «αστεία» από συναδέλφους. Παραθέτω και το σχόλιο ενός άνδρα ασθενούς που όταν του συστήθηκα ως ορθοπεδικός, αναφώνησε, «Αποκλείεται αφού είσαι γυναίκα!».
Ηρώ, 25 ετών, Φοιτήτρια Υποκριτικής
Ως φοιτήτρια δούλευα σε ενα κοκτέιλ μπαρ στην πόλη όπου σπούδαζα. Δεν είχαμε συγκεκριμένο dress code και η φάση ήταν πολύ χαλαρή γενικά. Ένα βράδυ που δεν είχε καθόλου δουλειά, ο εργοδότης μου υπονόησε ότι ο λόγος που δεν είχαμε δουλειά εκείνο το βράδυ, ήταν επειδή ήμουν απεριποίητη. Κοινώς δεν είχα βαφτεί. Έτυχε να δουλεύω με τον κολλητό μου όποτε είχα το θάρρος να ρωτήσω τον εργοδότη μου «Γιατί δεν έχεις πει ποτέ στο Χ να ξυριστεί;». «Γιατί εσύ είσαι κοπέλα και πρέπει να είσαι πιο περιποιημένη ειδικά σε τέτοια δουλειά», μου απάντησε. Του απάντησα κι εγώ με την σειρά μου πως δεν γίνεται να μου ζητάει και να απαιτεί να έρχομαι στην δουλειά βαμμένη. Το πρόσωπο μου είναι αυτό που είναι, το αν θα βαφτώ ή δεν θα βαφτώ είναι δική μου απόφαση. Είχα επίσης το θάρρος να του πω ότι αυτό που κάνει είναι λάθος και σεξιστικό και έμοιασε ως ένα σημείο να το καταλαβαίνει. Νομίζω πως ο σεξισμός που υποβόσκει όμως είναι πολύ πιο επικίνδυνος. Τι σημαίνει η ατάκα «Ντάξει εσείς οι γυναίκες βρίσκετε πολύ πιο εύκολα δουλειά» (αναφερόμενοι κυρίως σε δουλειές όπως σερβιτόρες). Το μόνο που μπορούν να κάνουν πιο εύκολα οι γυναίκες – επειδή είναι γυναίκες- είναι να γεννάνε.
Ελένη, 30 ετών, Παιδαγωγός
Ο εργασιακός μου χώρος αποτελείται σε ένα μεγάλο ποσοστό από γυναίκες συναδέλφους. Ούσα σε μία μακροχρόνια σχέση και στην ηλικία πλέον των 30, αυτό που αντιμετωπίζω αρκετά συχνά σε συζητήσεις είναι ερωτήσεις του τύπου, «Πότε θα παντρευτείς;», «Τόσα χρόνια τι περιμένετε;», «Άντε γιατί δεν βάζετε μπροστά για κανένα παιδάκι;». Εντύπωση μου κάνει ότι όλες αυτές οι ερωτήσεις προέρχονται και από μικρότερης ηλικίας συναδέλφους μου, ακόμα και από γυναίκες που δυσκολεύτηκαν να κάνουν παιδιά ή παντρεύτηκαν σε μεγαλύτερη ηλικία από εμένα. Το γεγονός ότι μία γυναίκα είναι 30 χρονών δεν πρέπει να σημαίνει ότι έχει ως αυτοσκοπό την απόκτηση παιδιών. Μία γυναίκα μπορεί να θέλει να είναι και εργαζόμενη και ερωμένη και σύζυγος και μάνα (και αδερφή και αγάπη εσύ που λέει και το άσμα). Δυστυχώς ο σεξισμός δεν προέρχεται μόνο από τους άντρες. Και αν θέλουμε να μιλήσουμε κάποια στιγμή για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να είμαστε ενωμένες
Κατερίνα, 29 ετών, Ιδιωτική Υπάλληλος
Οι περισσότερες από εμάς θα ψάχνουν πιο απ όλα τα περιστατικά να διαλέξουν και αυτό με θυμώνει πολύ. Θα αναφέρω το πιο πρόσφατο, το πιο ξεκάθαρο. Βρισκόμουν σε συνέντευξη για δουλειά, όπου μετά από κάθε απάντησή μου στις ερωτήσεις του, συνέχιζε με ερώτηση «Είσαι σίγουρη γι’ αυτό που λες;» και «Οι γυναίκες άλλα λέτε άλλα εννοείτε». Συνέχισε με την τελευταία ερώτηση, χαμηλώνοντας τη φωνή: «Πώς βλέπεις τον εαυτό σου σε 5 χρόνια από τώρα και δεν εννοώ επαγγελματικά». Του ζήτησα να μου εξηγήσει ΠΩΣ το εννοεί από τη στιγμή που βρισκόμασταν σε επαγγελματικό περιβάλλον. «Οι γυναίκες έχετε και άλλα όνειρα» ήταν η απάντηση! Τα οποία υπάρχουν, δεν υπάρχουν, πόσο μάλλον αν έχουν γίνει πραγματικότητα φαίνεται πως αποτελούν κριτήριο πρόσληψης.
Ελένη, 28 ετών, Αρχισυντάκτρια
Μαλακάσα, 2008. Είμαι 15 ετών και βρίσκομαι στις πρώτες σειρές του Terra Vibe για τη συναυλία των Kiss. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας, άντρας μεταξύ 45-50 πλησιάζει όλο και περισσότερο πίσω μου και μετά από λίγο, ανά τακτά χρονικά διαστήματα και με «περίτεχνη διακριτικότητα» αρχίζει να με αγγίζει. Ο «κύριος» έχει δει πως ακριβώς δίπλα μου στέκεται ο μπαμπάς μου, ο οποίος (ευτυχώς/δυστυχώς;) δεν αντιλήφθηκε ποτέ τι συνέβη κι εγώ ένιωθα απίστευτη αμηχανία και ντροπή για να του το πω – κάτι που όντως ποτέ δεν έκανα. Μάλιστα, δεν μετακινήθηκα καν από τη θέση μου, ώστε να αποφύγω τα αγγίγματα, στην ιδέα πως μπορεί ο μπαμπάς μου να αντιληφθεί αυτό που συνέβαινε. Πράγμα λάθος, αλλά δεν μπορούσα να το αντιληφθώ αντανακλαστικά με το (αγχωμένο εκείνη τη στιγμή) εφηβικό μου μυαλό. Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν έρχεται συχνά στη μνήμη μου, αλλά όταν το θυμάμαι, αηδιάζω και νιώθω ετεροντροπή στο να το διηγηθώ.
Μπορεί να είναι αυτά τα πιο εμφανή περιστατικά σεξισμού/παρενόχλησης που μας έρχονται συχνά στο μυαλό όταν ανοίγονται τέτοιες συζητήσεις, αλλά, μάλλον στην πορεία της ζωής μας, συχνά είναι τα πιο ύπουλα εκείνα που πραγματικά εγγράφονται στην ύπαρξή μας και την επηρεάζουν/ορίζουν. Είναι οι «κουλ» άντρες σε θέσεις εξουσίας -σε κάθε εργασιακό χώρο- που θα χρυσώσουν το χάπι για τη μειωτική προς γυναίκες εργαζόμενες συμπεριφορά τους με ένα έξυπνο αστείο. Τα αφεντικά που θα προσφέρουν λιγότερα χρήματα σε μια (νέα) γυναίκα εργαζόμενη από ό,τι σε έναν άντρα. Οι σύντροφοι που πίσω από τον μανδύα της (όποιας) εναλλακτικής αισθητικής, θα διαιωνίζουν μάτσο πρότυπα συμπεριφοράς. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, θα ακούς και σφυρίγματα στο δρόμο, ως κερασάκι στην τούρτα που, σε κάποιες περιπτώσεις, αρμόζει να τους έρθει «σερπράιζ» στα μούτρα.
Μαντώ, 49 ετών, Καθηγήτρια Αγγλικών
Περιστατικό 1: Δεν είναι μία φορά μόνο αλλά περισσότερες, που στην εργασιακή μου ζωή έχω δεχτεί παρατήρηση για το ότι δεν ντύνομαι σαν «γυναίκα». Σε μία των περιπτώσεων, πριν αρκετά χρόνια, η έκφραση αυτής της άποψης προς το άτομό μου συνοδεύτηκε από σχόλιο σχετικά με την ανέλιξή μου στον συγκεκριμένο χώρο εργασίας, ενώ σε άλλη η άποψη αυτή εκφράστηκε από γυναίκα διευθύντρια.
Περιστατικό 2: «Δεν έχεις παιδιά ε;». Διότι κοντεύεις τα 50 και είσαι γυναίκα και θα έπρεπε να έχεις. Αυτή είναι η μόνιμη επωδός που ακόμα κι αν δεν εκφράζεται με λόγια είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπο πολλών αντρών και γυναικών, διαφόρων ηλικιών, σε συζητήσεις με κάθε είδους περιεχόμενο που μπορούν να φτάσουν και στο σημείο αφοριστικού λόγου τύπου «Δεν ξέρεις εσύ από σχολεία, (διότι) δεν έχεις παιδιά», που σε αποκλείουν από την έκφραση εμπεριστατωμένης άποψης για ζητήματα πάνω στα οποία είναι κατάρτισή σου.
Περιστατικό 3: Τόπος: Συρία. Έτος: 2000. Στερεότυπο: η δυτική λευκή «εύκολη» τουρίστρια. Οδηγός λεωφορείου της γραμμής αφού κατεβάσει όλους τους επιβάτες, βγάζει το όχημα από την πορεία του και αφού το σταθμεύσει με πλησιάζει με σαφείς επιθετικές προθέσεις. Δεν μου θα μου περνούσε καν από το μυαλό ότι η φιλική διάθεση του άντρα αυτού και η ψιλοκουβέντα κατά τη διαδρομή (γεμάτη αρκετά ψέματα τύπου «είμαι παντρεμένη» -για να έχω το κεφάλι μου ήσυχο) θα είχε αυτό ως τέλος. Τρόπος αντιμετώπισης: ψυχραιμία, επίδειξη αποφασιστικότητας, χειροδικία. Καθόλου εύκολο και φυσικά πού να πας να το καταγγείλεις μετά;
Νικολέττα, 35 ετών, Αισθητικός
Πήγαινα έκτη δημοτικού. Κάναμε γυμναστική και μετά τις ασκήσεις ο γυμναστής μας μοίραζε μπάλες για να παίξουμε. Στα αγόρια έδινε πάντα μπαλιά ποδοσφαίρου, ενώ στα κορίτσια έδινε μπάλα βόλεϊ και σκοινάκια. Εγώ μεγάλωνα σε σπίτι με δυο μεγαλύτερους αδερφούς, οι οποίοι δεν με αντιμετώπιζαν ποτέ σαν κορίτσι. Για εκείνους ήμουν ο τρίτος αδερφός τους και με έπαιρναν πάντα κι εμένα όταν έπαιζαν «πασούλες» ή όταν κάθονταν στην τηλεόραση να δουν τον Παναθηναϊκό. Ήταν φυσικό λοιπόν, στην γυμναστική να θέλω να παίζω μπάλα με τα αγόρια, αλλά μια ολόκληρη χρονιά, ο γυμναστής δεν με άφησε. Μάλιστα, μια φορά που επέμεινα πολύ έντονα, για να αποποιηθεί της ευθύνης, ρώτησε τους συμμαθητές μου αν θέλουν μια κοπέλα στην ομάδα τους. Όλοι είπαν «όχι» και κάπως έτσι στα 12 κατάλαβα πως θα πρέπει συνεχώς να παλεύω λίγο πιο σκληρά από τους άλλους για να καταφέρω όσα θέλω. Ευτυχώς βλέπω ακόμα τον Παναθηναϊκό με τα αδέρφια μου.
Γεωργία, 30 ετών, Ηθοποιός
Είχα βάρδια στο καφέ που δούλευα. Σε ένα πιο απομονωμένο τραπέζι, κάθονταν δύο τύποι. Την ώρα που πήγα να αφήσω την παραγγελία τους, ο ένας έκανε κίνηση για να μου «βάλει χέρι». Να αγγίξει τα πόδια μου ή τα οπίσθιά μου. Με κοιτούσε στα μάτια εκείνη την ώρα χαμογελώντας «λάγνα».Ευτυχώς κατάλαβα αμέσως τι πήγε να κάνει και αντέδρασα ενστικτωδώς χτυπώντας το χέρι του.
Ελένη, 29 ετών, Ιδιωτική Υπάλληλος
Στο μετρό γυρνώντας από την δουλειά μου, δίπλα μου ήταν ένας κύριος άνω των 50 ετών, που ενώ στην αρχή καθόταν ήρθε και έκατσε όρθιος στο παράθυρο που ήμουν κι εγώ και με κοιτούσε επίμονα στο στήθος . Το χειρότερο ήταν ότι προσπάθησε να με χουφτώσει. Ευτυχώς τον αντιλήφθηκα γρήγορα και έφυγα από δίπλα του, βέβαια κι εγώ δυστυχώς το μόνο που έκανα ήταν να τον αγριοκοιτάξω. Αν θυμάμαι καλά κατέβηκα στην επόμενη στάση.
Μαρίνα, 26 ετών, Πωλήτρια
Οδός Ακαδημίας, μέρα μεσημέρι. Μόλις είχα τελειώσει το μάθημά μου στο Οικονομικό και γυρνούσα σπίτι. Τότε έμενα Εξάρχεια, οπότε κατέβαινα την Ακαδημίας για να στρίψω Ζωοδόχου Πηγής. Γενικά κάθε φορά που βλέπω κλούβα ΜΑΤ, προσπαθώ να περνάω απέναντι τον δρόμο, ώστε να μην πέφτω πάνω τους. Για κακή μου τύχη εκείνη την μέρα είχε κλούβα και έξω από την σχολή, αλλά και έξω από την εκκλησία στην Ζωοδόχου Πηγής, με αποτέλεσμα να μην μπορώ να τους αποφύγω. Ψύχραιμη λέω, «Πέρνα από μπροστά τους και απλά μην δώσεις σημασία». Αυτό προσπάθησα να κάνω, όμως είχαν ορεξούλα. Καθώς περπατούσα, ένας ΜΑΤατζής χτυπάει την ασπίδα του και μου φωνάζει, «Έιιι». Εγώ τον αγνόησα, κάνοντας πως μιλάω στο κινητό και καθώς τον προσπέρασα, τον άκουσα να μου λέει, «Άμα σε βάλω μέσα στην κλούβα, θα δεις. Κανένας δεν θα μάθει τίποτα». Οι υπόλοιποι συνάδελφοί του ούτε καν γύρισαν να δώσουν σημασία στο συμβάν. Ήταν μέρα μεσημέρι το τονίζω, μέρα μεσημέρι. Αν είναι δυνατό δηλαδή. Αν δεν κυκλοφορούσε κόσμος έξω, τί θα μου έλεγε;
Ήθελα να του αντιμιλήσω, αλλά δεν το έκανα γιατί ήξερα πως θα με έτρεχε για εξακρίβωση στοιχείων και θα έβγαινε και θύμα από πάνω. Δεν έφταιγε που ήταν ΜΑΤατζής με περίσσεια κατά τη γνώμη μου εξουσία, αλλά αυτή είναι γενικά η νοοτροπία πολλών ανδρών. «Σιγά και τί θα μου κάνεις εσύ;», «Ποια νομίζεις πώς είσαι;». Γύρισα σπίτι νευριασμένη, ξέροντας ότι δεν μπορώ να κάνω τίποτα και ότι αυτό μπορεί να έχει συμβεί άπειρες φορές και σε άλλες κοπέλες. Από τότε βρήκα άλλη διαδρομή για το σπίτι…
Βιβή, 37 ετών, Παιδαγωγός
Είναι Κυριακή μεσημέρι του Ιούνη και βρίσκομαι έξω από την πολυκατοικία, όπου με περιμένει ο μπαμπάς του 10χρονου αγοριού. Είμαι παιδαγωγός και κατά διαστήματα εργάζομαι στην δημιουργική απασχόληση και φροντίδα παιδιών κατ’οίκον. Ενώ τηλεφωνώ στο μπαμπά για να μου πει κουδούνι και όροφο, ο ίδιος εμφανίζεται την ίδια στιγμή στο σημείο καθώς μόλις είχε παρκάρει. Ένας κύριος γύρω στα 40, εντυπωσιακός, ψηλός και γεροδεμένος με πλησιάζει και πολύ ευγενικά μου συστήνεται. Έπειτα ανοίγει την είσοδο της πολυκατοικίας και ενώ περιμένω να κατευθυνθούμε προς το ασανσέρ, ο ίδιος κατεβαίνει σε μια μικρή σκάλα που οδηγεί στο υπόγειο και από εκεί σε ένα μικρό φοιτητικό δώμα. Με προτρέπει να κάτσω στη καρέκλα που βρίσκεται δίπλα σε ένα μικρο γραφείο και ενώ μου προσφέρει νερό, μου εξηγεί πώς ο χώρος αυτός ήταν πράγματι ένας φοιτητικός χώρος, τον οποίο πλέον χρησιμοποιεί για τις δουλειές του. Νιώθω μια αμηχανία καθώς κάθεται και ο ίδιος αρκετά κοντά μου, όμως προσπαθώ να μην το δείχνω. Αρχίζει και μου εξηγεί την οικογένειακη του κατάσταση, επισημαίνοντας πως είναι πολύ σημαντικό για τον ίδιο να διασφαλίσει κατά την παραμονή του παιδιού τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, ώστε να μην έρθει σε προστριβή με την πρώην σύζυγο του. Η συζήτηση δείχνει να εξελίσσεται ομαλά, ενώ ταυτόχρονα οι συνθήκες μοιάζουν ιδανικές και τα χρήματα είναι δελεαστικά. Ξαφνικά νιώθω το βλέμμα του να με σκανάρει και τότε στρέφει τη κουβέντα σε πιο προσωπικές ερωτήσεις, τις οποίες προσπαθώ να αποφύγω προτάσσοντας το βιογραφικό μου, ώστε να επιστρέψουμε στο λόγο της συνάντησης μας. Αυτό φυσικά δεν τον επηρεάζει καθόλου, καθώς συνεχίζει να αναφέρεται στην εμφάνισή μου, να σχολιάζει το χρώμα στα νύχια μου, πως η αύρα μου δείχνει να ταιριάζει πολύ στο χαρακτήρα του, ενώ παράλληλα το σώμα του είχε χαλαρώσει αρκετά και έχει μια ροπή προς το μέρος μου. Έδειχνε μια χαλαρότητα και μια αμεσότητα που δεν ταίριαζαν καθόλου στη ολιγόλεπτη γνωριμία μας ,ενώ πλέον οι ερωτήσεις του ήταν άσχετες με την επαγγελματική μου ιδιότητα. Ένιωθα μεγάλη αμηχανία και ταυτόχρονα προσπαθούσα να μη γίνει αντιληπτό από τον ίδιο. Διακριτικά προσπαθήσα να στείλω μήνυμα από το κινητό μου σε κάποιον δικό μου, όμως διαπιστώσα ότι το κινητό μου δεν είχε σήμα. Βρισκόμουν σε ένα υπόγειο, με κάποιον άγνωστο, προφανώς πιο δυνατό από μένα σωματικά, που οι προθέσεις του δεν έχουν κανένα επαγγελματικο ενδιαφέρον ξεκάθαρα πλέον. Ξαφνικά επαναφέρει τη κουβέντα στο γιο του και μια επιθυμία του να μου δείξει φωτογραφίες μαζί του. Τότε σηκώνεται από τη καρέκλα, κάθεται στο κρεβάτι και μου ζητάει να πλησιάσω για να δω τις φωτογραφίες τους. Είναι σοκαριστικό αυτό που μου συμβαίνει όμως δεν έχω τρόπο να αντιδράσω και σχεδόν σαν πειθήνιο όργανο ακολουθώ φοβισμένη, σε με μια προσπάθεια να κερδίσω χρόνο χωρίς να προκαλέσω την αντίδραση του. Όσο μου δείχνει φωτογραφίες ενός παιδιού μαζί του, μου εκδηλώνει την επιθυμία του να κάνουμε ταξίδια στα οποία θα μπορούσα και εγώ να ακολουθήσω, αν το επιθυμούσα φυσικά. Προσπαθούσα μάταια να στρέψω τη κουβέντα στο παιδί του και να επιστρέψω στη καρέκλα. Η επιθυμία του, να μου διαβάσει ποιήματα που έγραψε ο ίδιος για το γιο του, συνοδευόταν από την παραμονή μου δίπλα του, όταν ξαφνικά άρχισα να νιώθω το χέρι του να περνά τους ώμους μου και σταδιακά να κατεβαίνει τη πλάτη μου και να σταματά χαμηλά στους γλουτούς, όπου πια ήταν ξεκάθαρες οι διαθέσεις του. Αυτός ο φόβος, που ένιωσα εκείνη τη στιγμή καθώς και η αδράνεια μου να αντιδράσω σε όλο αυτό και να το δεχτώ, σε μια προσπάθεια να μην προκαλέσω μια άσχημη αντίδραση του, είναι κάτι που πολλές φορές χρόνια μετά με κάνει να ανατριχιάζω.
Πήγα απλώς σε ένα επαγγελματικό ραντεβού, για ένα παιδάκι και βίωσα κάτι σχεδόν διαστροφικό και σίγουρα σεξιστικό. Ξαφνικά ενα τηλέφωνημα από την κοπέλα που είχε επίσης ραντεβού μαζί του ήταν αυτό που διέκοψε το περιστατικό και με γλίτωσε ουσιαστικά. Μου ζήτησε ευγενικά να τον περιμένω στην είσοδο της πολυκατοικίας, ώστε να με πάει με το αυτοκίνητο του στα Βριλήσσια όπου και διέμενε. Βγήκα έξω μουδιασμένη, σχεδόν παγωμένη, ενώ είχε πολύ ζέστη. Έκατσα σε ένα παγκάκι λίγο πιο κάτω, πήρα τη κολλητή μου και απλά της ανέφερα όλο το σκηνικό χωρίς να μπορώ να κάνω διάλογο μαζί της. Όταν συνειδητοποίησα ότι την ώρα που εγώ έβγαινα, η επόμενη κοπέλα έμπαινε για το ραντεβού μαζί του, επέστρεψα στη διεύθυνση όπου ευτυχώς ο φίλος της περίμενε απ’εξω. Τον ενημέρωσα όπως-όπως, ενώ το παιδί προσπαθούσε να της τηλεφωνήσει. Η κοπέλα βγήκε γρήγορα από εκεί ευτυχώς. Ο ίδιος, ωστόσο, με καλούσε στο τηλέφωνο μου τόσο την ίδια μέρα, όσο και και μέρες μετά. Μάλιστα στα μηνύματα που μου έστελνε, επέμενε πως δεν ήταν απαραίτητο να συνεργαστούμε επαγγελματικά πλέον.
