Χαρακτηριστική εικόνα από την ταινία Trainspotting.
Ο Σβάντε Μίρικ έδωσε στο πρόσωπό του έναν αλλόκοτο μορφασμό δυσπιστίας. Η ιδέα της επιτροπής που χειριζόταν το ζήτημα ακουγόταν τρελή. «Η ηρωίνη είναι κάτι κακό, η χρήση ηρωίνης είναι κάτι κακό. Πώς η επιβλεπόμενη κατανάλωσή της θα μπορούσε να είναι κάτι καλό;», αναρωτήθηκε ο κ. Μίρικ, δήμαρχος της Ιθάκης, μίας αμερικανικής πόλης των 30.000 κατοίκων στην πολιτεία της Νέας Υόρκης.
Όμως έπρεπε να κάνει κάτι δραστικό. Και το έκανε.
Σύμφωνα με τους New York Times, τον περασμένο μήνα ο 29χρονος κ. Μίρικ -εξελέγη δήμαρχος για πρώτη φορά στα 24- παρουσίασε το «Σχέδιο για την Ιθάκη», ένα πρόγραμμα για την καταπολέμηση της αυξημένης χρήσης ηρωίνης, η οποία αποτελεί αιτία θανάτου για 78 ανθρώπους καθημερινά, σύμφωνα με τα ομοσπονδιακά Κέντρα για τον Έλεγχο Ασθενειών και την Πρόληψη. Το οξυμένο πρόβλημα της χρήσης ηρωίνης αντιμετωπίζει ακόμη πιο έντονα η Ιθάκη, καθώς μέσα σε 10 μέρες εντός του 2014 (έτος που αφορούν τα πιο πρόσφατα στοιχεία), αναφέρθηκαν 14 περιστατικά υπερβολικής δόσης, από τα οποία τα τρία επέφεραν το θάνατο των χρηστών. Σύμφωνα με το Tompkins County Health Department, η Ιθάκη αποτελεί για το 2014 την μόνη πόλη με περιστατικά υπερβολικής δόσης σε ολόκληρη την κομητεία.
Οι θάνατοι χρηστών από υπερβολική δόση ανά 100.000 κατοίκους για το 2014. (Πηγή: NYT)
Το πρόγραμμα καταπολέμησης της ηρωίνης βασίζεται στην επιβλεπόμενη από γιατρούς χρήση της ναρκωτικής ουσίας, μέσα από τη δημιουργία ενός κέντρου όπου θα δίνεται στους χρήστες τη δυνατότητα να κάνουν τη δόση τους νόμιμα. Η ελεγχόμενη κατανάλωση ηρωίνης θα αποτελέσει τον έναν από τους τέσσερις πυλώνες του Σχεδίου, με τους άλλους τρεις να επικεντρώνονται στην πρόληψη, τη θεραπεία και την εφαρμογή του νόμου για τις ναρκωτικές ουσίες.
Ο αξιωματικός Dana Haff και άλλο προσωπικό επιβολής του νόμου απομακρύνουν ναρκωτικά που βρέθηκαν μετά από επιδρομή σε ένα σπίτι στην Ιθάκη της Ν.Υ. Πηγή Φωτογραφίας: The New York Times
Αν και το πρόγραμμα αποτελεί μία πρωτοφανή ιδέα για τα αμερικάνικα δεδομένα – με την αντιπολίτευση και τις συντηρητικές τάσεις της τοπικής κοινωνίας να αντιδρούν έντονα- παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν παρθεί τόσο στην Ελβετία, όσο και στο Βανκούβερ, τη μόνη πόλη της βόρειας Αμερικής όπου η χρήση ηρωίνης είναι νόμιμη. Τα αποτελέσματα από την εισαγωγή αυτής της πρακτικής υπήρξαν πέρα από ενθαρρυντικά. Στο Βανκούβερ, οι υπερβολικές δόσεις που επέφεραν το θάνατο χρηστών μειώθηκαν κατά 35% σε επίπεδο κοινότητας, ενώ η μείωση στο σύνολο της πόλης κυμάνθηκε στο 9%.
Παρά τα εν λόγω στοιχεία, ο δρόμος μέχρι την εφαρμογή του Σχεδίου θεωρείται μακρύς, καθώς απαιτούνται αλλαγές σε μία σειρά πολιτειακών και ομοσπονδιακών νόμων, ενώ παράλληλα μέρος της κοινής γνώμης και της πολιτικής τάξης επιφυλάσσεται απέναντι του. Ο Δημοκρατικός Γερουσιαστής, Μάρκο Κουόμο, ανέφερε σε αμερικανικά ΜΜΕ ότι δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες του προγράμματος και δεν θα ήθελε να τοποθετηθεί επ’ αυτού δημόσια. Ο επικεφαλής της αστυνομικής αρχής στην πόλη, Τζον Μπάρμπερ, είπε πως δεν θα στηρίξει το Σχέδιο καθώς «αυτή τη στιγμή, η ηρωίνη αποτελεί παράνομη ουσία σύμφωνα με το νόμο».
Οι θάνατοι χρηστών από υπερβολική δόση ανά 100.000 κατοίκους την περίοδο 2003-2014 (Πηγή: ΝΥΤ).
Παρά τις αντιδράσεις και τις επιφυλάξεις, σημαντική μερίδα της κοινής γνώμης φαίνεται να στηρίζει την πρόταση του δημάρχου, καθώς πέρα από τους παραπάνω σκοπούς προβλέπει καλύτερη εκπαίδευση στο ζήτημα της χρήσης ουσιών, παρακολούθηση της ψυχικής υγείας των χρηστών, κέντρο αποτοξίνωσης και κλινική για την παροχή μεθαδόνης.
O κ. Μίρικ υποστήριξε στους New York Times πως η επιβλεπόμενη χρήση ηρωίνης θα αντιμετωπίσει τρία βασικά προβλήματα γύρω από τη χρήση της ναρκωτικής ουσίας: θα περιορίσει τη μετάδοση ασθενειών όπως η ηπατίτιδα και ο HIV, θα υποβαθμίσει το δημόσιο χαρακτήρα της εξάρτησης -η οποία ενισχύεται από την αυξανόμενη χρήση ηρωίνης σε πάρκα και δημόσιες τουαλέτες- και τέλος θα διαμορφώσει έναν «δρόμο» προς την απεξάρτηση. H παροχή ηρωίνης θα γίνεται από γιατρούς και νοσηλευτές που θα δίνουν πληροφορίες για τις εναλλακτικές γύρω από την απεξάρτηση. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα θα έχουν παράλληλα πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, κάτι που συχνά οι χρήστες υποτιμούν, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν με οποιοδήποτε τρόπο τη δόση τους.
«Θα παρέχουμε στους χρήστες τη δόση τους, ώστε η εξασφάλισή της να μην είναι η προτεραιότητά τους. Έτσι κάποιος από αυτούς μπορεί να πει στο γιατρό του: «Εδώ και καιρό με πονάει το δόντι μου ή έχω κάνει πληγή από τις ενέσεις», αναφέρει ο κ. Μίρικ στην αμερικανική εφημερίδα. «Με αυτόν τον τρόπο μπορείς να γιατρέψεις άλλα προβλήματα υγείας και να προετοιμάσεις τους χρήστες για τη στιγμή της απεξάρτησής τους».
Περισσότερο από όλους, το πρόγραμμα φαίνεται να το θέλουν οι ίδιοι οι χρήστες. Ο 26χρονος Χέρεμπορθ Χόλαντ-Μπόλτον από την Ιθάκη ανέφερε ότι αποτελεί μία πολύ καλή ιδέα να γίνεται η χρήση υπό την παρακολούθηση ιατρικού προσωπικού. Ο ίδιος ξεκίνησε τη χρήση στα 14 και από τότε έχει μπει στη φυλακή 16 φορές. Εντάχθηκε δύο φορές σε πρόγραμμα απεξάρτησης αλλά δεν τα κατάφερε. Το περασμένο Φλεβάρη, μπήκε στο νοσοκομείο εξαιτίας υπερβολικής δόσης. «Το πρόγραμμα αποτελεί απλή λογική», επεσήμανε. «Δίνεις σε κάποιον την επιλογή να σώσει τη ζωή του. Οι τρεις τελευταίοι συγκάτοικοί μου έχουν πεθάνει από υπερβολικές δόσεις».
Ο κ. Μίρικ δήλωσε ότι αποτελεί θετικό γεγονός ότι έχει ξεκινήσει μία δημόσια αντιπαράθεση γύρω από τον τρόπο αντιμετώπισης του ζητήματος των ναρκωτικών ουσιών. Η ιδέα για το πρόγραμμα προήλθε εν μέρει από την προσωπική του πείρα. Όταν γεννήθηκε, ο πατέρας του ήταν χρήστης κρακ με αποτέλεσμα να στερηθεί ένα σημαντικό πρότυπο στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Τον είδε τελευταία φορά στα 6 του χρόνια και από τότε σπάνια μαθαίνει νέα του. «Έμαθα από πολύ μικρός ότι η εξάρτηση είναι ασθένεια, μία πολύ σοβαρή ασθένεια», είπε. «Νιώθω χαρούμενος που οι άνθρωποι έχουν ξεκινήσει να μιλάνε για το ζήτημα. Εδώ και αρκετά χρόνια η εξάρτηση έχει λάβει τη μορφή επιδημίας».
