Εκλογές στη Γαλλία: Πώς μπορεί να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση μετά τα ασαφή αποτελέσματα;

Τον περασμένο Ιούνιο, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron διέταξε τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και προκήρυξε πρόωρες εκλογές σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει την άνοδο του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού (RN) της Le Pen στη χώρα, μετά τη σαρωτική νίκη της στις ευρωεκλογές. Με τα χθεσινά αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, η αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NPF) εξασφάλισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών (από 184 ως 186 έδρες), αλλά δεν καταφέρνει να φτάσει τις 289 που απαιτούνται για να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. 

Η κατάληξη της ψηφοφορίας εκτόπισε τον Εθνικό Συναγερμό από την ανάληψη της εξουσίας, κάνοντας τους Γάλλους να ξεφωνίσουν ένα μεγάλο “C’est ouf” («είναι απίστευτο»). Μέχρι τελευταία στιγμή, το RN προβλεπόταν να κερδίσει την ψηφοφορία, αλλά έμεινε εκτός εξουσίας αφού το NFP και το block Μαζί (Ensemble) του Macron συνεργάστηκαν μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου της ψηφοφορίας.

Αν και ο εκτοπισμός της ακροδεξιάς από την εξουσία γέμισε με δάκρυα χαράς και ανακούφισης τα πρόσωπα των δημοκρατικών Ευρωπαίων, στη χώρα επικρατεί αβεβαιότητα η οποία αναμένεται να ενταθεί αφού κανένα από τα τρία blocks δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας και θα χρειαστεί υποστήριξη από άλλα για να περάσει νομοθεσίες. Επιπλέον, το κόμμα της Le Pen ενίσχυσε το προφίλ του και κέρδισε 50 έδρες περισσότερες από τις εκλογές του 2022 (από 141 ως 143 έδρες συνολικά), ενώ ο φιλελεύθερος συνασπισμός του προέδρου υποχώρησε. 

Παρά την ανασφάλεια και την αναταραχή που επικρατεί στη γαλλική Βουλή, σε μια κλειστή συγκέντρωση με τους συμμάχους του το βράδυ της Κυριακής ο Macron παρέμεινε αισιόδοξος, λέγοντάς τους: «Οι ιδέες μας είναι ακόμα ζωντανές και δεν έχουμε χάσει ψηφοφόρους», σύμφωνα με ένα πρόσωπο που ήταν παρών και μίλησε στο Paris Playbook. 

Η διακυβέρνηση της Γαλλίας σε αναβρασμό

Η Εθνοσυνέλευση των 577 εδρών, βρίσκεται χωρισμένη μεταξύ της αριστεράς, του κέντρου και της ακροδεξιάς, αφού καμία ομάδα δεν κατάφερε να βρεθεί κοντά στην πλειοψηφία. «Δεν είναι δυνατόν να κυβερνάς τη Γαλλία αν δεν έχεις από 240 έως 250 βουλευτές», δήλωσε ο Sylvain Maillard, βουλευτής του κόμματος Αναγέννηση του Macron. «Ήμουν πρόεδρος της ομάδας της Αναγέννησης με συνασπισμό 250 βουλευτών και ήταν ήδη πολύ περίπλοκο», πρόσθεσε.

Παρόλο που η αριστερή συμμαχία και οι φιλελεύθεροι του Macron συμφώνησαν να συνεργαστούν για να εμποδίσουν τον Εθνικό Συναγερμό να κερδίσει, μια βαθύτερη συμμαχία μεταξύ των δύο ομάδων για τη διακυβέρνηση της Γαλλίας, μοιάζει απίθανη. Το κόμμα France Unbowed του Jean-Luc Mélenchon, ένα από τα κόμματα της αριστερής συμμαχίας, απέκλεισε το ενδεχόμενο να συγκυβερνήσει με τους φιλελεύθερους του προέδρου.

Ο Macron ζήτησε επίσης από τον πρωθυπουργό του, Gabriel Attal, να παραμείνει «προς το παρόν για την σταθερότητα της χώρας». Ο Attal είχε προαναγγείλει χθες το βράδυ ότι θα επιδώσει την παραίτησή του στον πρόεδρο της Γαλλίας, όπως το θέλει η γαλλική πολιτική παράδοση, και δήλωσε ότι είναι έτοιμος να εξακολουθήσει να ασκεί τα καθήκοντά του για όσο διάστημα χρειαστεί (ενόψει και των Ολυμπιακών Αγώνων, αργότερα αυτόν τον μήνα), ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι η πλευρά του δεν θα μοιραζόταν ποτέ την εξουσία με τον Mélenchon.

Όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει δεν προβλέπεται να μείνει σταθερή για μεγάλο διάστημα. Οι συνομιλίες για τον προϋπολογισμό του φθινοπώρου εκτιμάται πως θα είναι το πρώτο πιθανό σημείο ανάφλεξης και η Γαλλία δέχεται πιέσεις για να μειώσει το έλλειμμά της, αφού δεν μπόρεσε να επιτύχει τους στόχους της νωρίτερα μέσα στο έτος. Υπάρχουν επίσης πολλές ιδέες στις οποίες η αριστερά, οι φιλελεύθεροι και η ακροδεξιά δεν θα συμφωνήσουν ποτέ, με τη δημοσιονομική πολιτική να αποτελεί μία από τις βασικότερες.

Η Le Pen βρίσκεται εκτός εξουσίας, αλλά όχι εκτός πολιτικού παιχνιδιού

Πριν από μία εβδομάδα φαινόταν ότι ο Macron οδεύει προς την καταστροφή, με τις πρόωρες εκλογές του, όχι μόνο να μην καταφέρνουν να σταματήσουν τη Le Pen, αλλά να φέρνουν το κόμμα της ένα βήμα πριν την εξουσία. Μέχρι το βράδυ της Κυριακής όμως, ο κεντρώος συνασπισμός του είχε αποτρέψει τα χειρότερα, επιβιώνοντας ως κοινοβουλευτική δύναμη (αν και μικρότερη) και αφήνοντας πίσω το κόμμα της Le Pen. 

Παρ’ όλα αυτά, η πραγματικότητα παραμένει δυστοπική ενόψει μιας ανοιχτής προεδρικής κούρσας το 2027, αφού μετά τα αποτελέσματα η ακροδεξιά είναι πλέον ισχυρότερη και οι φιλελεύθεροι ασθενέστεροι. «Η Γαλλία θα βιώσει μια πολιτική αναταραχή, παρόλο που ο Εθνικός Συναγερμός δεν κατέληξε να κυβερνά τη χώρα», δήλωσε ο Benjamin Morel, πολιτικός αναλυτής στο Πανεπιστήμιο Panthéon-Assas στο Παρίσι. Το κίνημα της Le Pen είναι «οι μεγάλοι νικητές των εκλογών», ανέφερε ο ίδιος.

«Εκατομμύρια ψήφοι μεταφράζονται σε μεγάλο οικονομικό κέρδος», είπε αναφερόμενος στην κρατική χρηματοδότηση που θα διαδεχθεί το αποτέλεσμα, γεγονός το οποίο φέρνει τη Le Pen σε ισχυρή θέση ενόψει της πιθανής εκστρατείας της για τη γαλλική προεδρία όταν ο Macron αποχωρήσει το 2027. «Έχουν ένα εξαιρετικό αφήγημα ενόψει του 2027: Μπορούν να πουν ότι η νίκη τους “κλάπηκε” και ότι αποτελούν την πραγματική εναλλακτική λύση», πρόσθεσε ο Morel.

Πριν από τις πρόωρες εκλογές, ο πρόεδρος διοικούσε τη μεγαλύτερη ομάδα στο Κοινοβούλιο. Τώρα, θα πρέπει πιθανότατα να συνεργαστεί με έναν πολιτικό της αντιπολίτευσης ως πρωθυπουργό, αν θέλει να διατηρήσει την Le Pen εκτός εξουσίας. Σύμφωνα με τον Alberto Alemanno, καθηγητή στο HEC Paris, ο Macron έπραξε ορθά προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές – αν και αυτές κατέληξαν σε σύγχυση. «Βλέπω πολλές εσωτερικευμένες εντάσεις στη Γαλλία, πολλά ζητήματα που δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, η χώρα δεν είναι ευχαριστημένη με τον “Μακρονισμό” και φωνάζει για μια νέα αίσθηση πολιτικού ανήκειν», σχολίασε.

Τι μπορεί να προκύψει μέσα από το χάος;

Μεγάλος νικητής στις εθνικές αυτές εκλογές, υπήρξε ο βετεράνος αριστερός ριζοσπάστης Mélenchon, ο οποίος μετά την εκλογική του μάχη πήδηξε στη σκηνή στη συγκέντρωση του κόμματός του, για να περάσει το μήνυμά του και να απαιτήσει από τον Macron να διορίσει έναν αριστερό πρωθυπουργό και να φέρει το κίνημά του στην εξουσία. «Είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό», δήλωσε ο Mélenchon. Ο τρεις φορές υποψήφιος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι δεν θα τον πείραζε να γίνει ο ίδιος πρωθυπουργός της Γαλλίας. Αυτό όμως δεν διαφαίνεται πιθανό να συμβεί, αφού θεωρείται τοξικός για πολλούς πολιτικούς της πρώτης γραμμής, με τη ζωηρή περιέργειά του για τους ισχυρούς άνδρες της Λατινικής Αμερικής, τα ξεσπάσματά του και τις μοχθηρές επιθέσεις του στους αντιπάλους του, να μην τον καθιστούν συμπαθή και αξιόπιστο. 

Πιο πρόσφατα, οι επικριτές του τον κατηγόρησαν ότι φλερτάρει με τον αντισημιτισμό, όταν εμφανίστηκε να υποβαθμίζει τις επιθέσεις κατά των Εβραίων στη Γαλλία. Όπως εκτιμούν πολιτικοί αναλυτές, ο Mélenchon δεν μοιάζει να μπορεί να πείσει τα άλλα κόμματα της αριστερής συμμαχίας στην οποία συμμετέχει να τον βάλουν στην εξουσία. Ο ευρύτερος αριστερός συνασπισμός – υπό τη σημαία του Νέου Λαϊκού Μετώπου – έχει ήδη διαλυθεί και οι ηγέτες του το βράδυ της Κυριακής έστελναν αντικρουόμενα μηνύματα σχετικά με τους στόχους τους. Ενώ ο Mélenchon δήλωσε ότι η Αριστερά θα εφαρμόσει «το μανιφέστο μας, μόνο το μανιφέστο μας», ο ευρωβουλευτής Raphaël Glucksmann, ηγέτης ενός μικρότερου κόμματος της συμμαχίας, εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός, με διάθεση «να συζητήσουμε, να διαπραγματευτούμε και να αλλάξουμε την πολιτική κουλτούρα».

Έτσι, το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία θα παραμείνει θολό. Είναι πιθανό ο πρόεδρος να επιλέξει τελικά μια περίοδο ανάπαυλας που θα δώσει στα κόμματα χρόνο για να διεξάγουν συζητήσεις συμμαχίας. Ο Macron θα μπορούσε στη συνέχεια να βολιδοσκοπήσει ένα αριστερό σχήμα για να σχηματίσει κυβέρνηση, δεδομένου ότι η αριστερά έχει αναδειχθεί ως η μεγαλύτερη ομάδα στο κοινοβούλιο. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, για παράδειγμα, δεν έχει αποκλείσει εντελώς το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ευρύτερου συνασπισμού, αλλά δεν θεωρείται πιθανό η France Unbowed του Mélenchon να συμφωνήσει να αμβλύνει το μανιφέστο της. 

Εναλλακτικά, ο Macron θα μπορούσε να διορίσει μια υπηρεσιακή κυβέρνηση – ακόμα και να υιοθετήσει το ιταλικό μοντέλο και να διορίσει μια τεχνοκρατική ομάδα εμπειρογνωμόνων. Ωστόσο, εκτιμάται πως μια κυβέρνηση αυτής της μορφής θα απέφευγε να κάνει φιλόδοξα σχέδια και θα επικεντρωνόταν στο να κρατήσει τους τροχούς του κράτους σε κίνηση. Παράλληλα, μια υπηρεσιακή κυβέρνηση ή κυβέρνηση εμπειρογνωμόνων «κινδυνεύει να απογοητεύσει δημοκρατικά», όπως προειδοποίησε ο πολιτικός αναλυτής Morel. «Οι Γάλλοι ψήφισαν μαζικά, το κέντρο ηττήθηκε, και αν όλο αυτό τελειώσει με την παραμονή του Attal στην πρωθυπουργία, κάτι τέτοιο δεν είναι καλό για τη δημοκρατία της Γαλλίας», εξήγησε.

Με πληροφορίες από το Politico, το sky news και το Reuters