96 χρόνια ζωής και 70 χρόνια βασιλείας. Η βασίλισσα Ελισάβετ χάρη στη μακροζωία της υπήρξε μάρτυρας ιστορικών γεγονότων: έζησε το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βίωσε τον Ψυχρό Πόλεμο, έχρισε 15 πρωθυπουργούς, γνώρισε 13 προέδρους των ΗΠΑ, είδε τη χώρα της να μπαίνει και να βγαίνει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τον Ιούνιο που μας πέρασε μάλσιτα, με μια εντυπωσιακή παρέλαση και πάρτι έλαβε χώρα το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της βασίλισσας Ελισάβετ, μια γιορτή προς τιμήν της πρώτης και μοναδικής Βρετανίδας μονάρχη που συμπλήρωσε 70 χρόνια στον θρόνο.
1963: Δολοφονία Κένεντι
58 χρόνια πέρασαν από την δολοφονία που συντάραξε τον κόσμο. «Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου», τάδε έφη Τζον Κένεντι. Στις 22 Νοεμβρίου 1963 ο Τζον Φίντζεραλντ Κένεντι έπεσε νεκρός χτυπημένος από μία σφαίρα στο κεφάλι, στο Ντάλας του Τέξας. Ακόμα και σήμερα η δολοφονία του παραμένει άλυτο μυστήριο ενώ έχουν διατυπωθεί αρκετές θεωρίες συνομωσίας. Δύο χρόνια νωρίτερα, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι και η σύζυγός του, Τζάκι, πέρασαν το κατώφλι του Μπάκιγχαμ για επίσημο δείπνο με τη βασίλισσα Ελισάβετ και τον πρίγκιπα Φίλιππο. Η βασίλισσα φοβόταν πως η δημοτικότητα που είχε η Τζάκι θα επισκίαζε τη δική της παρουσία στο δείπνο.
Το 1965, ενάμιση χρόνο μετά τη δολοφονία του προέδρου Κένεντι, η Βρετανία αφιέρωσε ένα μνημείο στον εκλιπόντα πρόεδρο -50 σκαλοπάτια από γρανίτη που οδηγούν σε μια πέτρινη πλάκα χαραγμένη με ένα απόσπασμα από την εναρκτήρια ομιλία του JFK. Το μνημείο βρίσκεται σε ένα στρέμμα γης που χαρίστηκε στις ΗΠΑ από τον λαό της Βρετανίας.
Στην ομιλία της, η βασίλισσα Ελισάβετ σημείωσε τον συμβολισμό της τοποθεσίας του μνημείου – το Runnymede, το οποίο βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Τάμεση στο Surrey, περίπου 20 μίλια δυτικά του Κεντρικού Λονδίνου. Εκεί υπογράφηκε η Magna Carta το 1215. Στο απόσπασμα ειδήσεων ακούγεται να λέει:
«Εδώ στο Runnymede, πριν από 750 χρόνια, υπογράφηκε η Magna Carta. Από τα πρώτα μας καταστατικά, δικαίως θεωρήθηκε ως ο ακρογωνιαίος λίθος εκείνων των ελευθεριών που αργότερα κατοχυρώθηκαν στη δημοκρατική μας κυβέρνηση υπό το κράτος δικαίου. Αυτό είναι ένα μέρος της κληρονομιάς που μοιράζεται μαζί μας ο λαός των Ηνωμένων Πολιτειών. Ως εκ τούτου, είναι απολύτως κατάλληλο ότι εδώ θα πρέπει να είναι το μνημείο της Βρετανίας στον εκλιπόντα Πρόεδρο John F. Kennedy. Αυτό το στρέμμα αγγλικού εδάφους κληροδοτήθηκε τώρα για πάντα στον αμερικανικό λαό στη μνήμη του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, τον οποίο ο λαός μου θα θρηνεί στο θάνατο, και όσο ήταν εν ζωή αγάπησε και θαύμασε πολύ».
Μάιος 1965: Τείχος του Βερολίνου
Στις 27 Μαΐου 1965, πάνω από ένα εκατομμύριο Βερολινέζοι συγκεντρώθηκαν για να επευφημήσουν τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ της Βρετανίας κατά τη διάρκεια της εξάωρης επίσκεψής της στη διαιρεμένη πόλη.
«Με την παρουσία της και τον ενθουσιασμό που πυροδότησε, παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις που προέρχονταν από την άλλη πλευρά του τείχους, η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ επιβεβαίωσε ότι το Δυτικό Βερολίνο ανήκει στην οικογένεια της Δύσης», είχε γράψει το Γαλλικό Πρακτορείο. Στη διάρκεια της ομιλίας της σχολίασε, όπως το κάνει συχνά, ότι «μια βασίλισσα δεν εκφράζεται με συνθήματα», ενώ το πλήθος ζητωκραύγαζε.
Φυσικά, η βασίλισσα έζησε να δει και την πτώση του τείχους του Βερολίνου, γεγονός που άλλαξε τον κόσμο. Το τείχος του Βερολίνου που χώριζε την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία από τη Δυτική Γερμανία κατέρρευσε στις 9 Νοεμβρίου του 1989, πέντε μέρες αφότου μισό εκατομμύριο άνθρωποι είχαν ξεχυθεί στους δρόμους του Ανατολικού Βερολίνου.
14 Οκτωβρίου 1969: Όταν ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ, η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος είναι καταφανής. Στην κορυφή με τα επιτεύγματα, όμως, βρίσκεται η εξερεύνηση των διαστήματος. Οι πρώτοι άνθρωποι που προσγειώθηκαν στο φεγγάρι, Νιλ Άρμστρονγκ, Μάικλ Κόλινς και Μπαζ Όλντριν, ξεκίνησαν μια παγκόσμια περιοδεία με τελικό προορισμό τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στις 14 Οκτωβρίου 1969. Αργότερα μαθεύτηκε ότι ο Άρμστρονγκ ήταν άρρωστος εκείνη την ημέρα και σκεφτόταν να παραλείψει την εκδήλωση, ωστόσο τελικά παραβρέθηκε και κατέληξε να βήχει απευθείας στο πρόσωπο της βασίλισσας.
29 Οκτωβρίου 1969: Η εφεύρεση του ίντερνετ
Η πρώτη διαδικτυακή σύνδεση μεταξύ δύο υπολογιστών συνέπεσε χρονικά με την πρώτη προσελήνωση. Η προσεδάφιση του ανθρώπου στην επιφάνεια της Σελήνης το 1969 ήταν ένα γεγονός το οποίο επισκίασε, φυσικά, κάθε άλλη εξέλιξη και είδηση από το χώρο της επιστήμης. Η γέννηση του ίντερνετ ξεκίνησε στις 29 Οκτωβρίου του 1969, όταν ο φοιτητής Πληροφορικής Τσαρλς Κλάιν επιχειρούσε να στείλει ένα μήνυμα από υπολογιστή του Πανεπιστημίου Καλιφόρνια του Λος Άντζελες (UCLA) σε υπολογιστή που βρισκόταν σε απόσταση 500 και πλέον χλμ. στο Stanford Research Institute (SRI). O Κλάιν ήθελε να στείλει τη λέξη «LOGIN», αλλά μετά από δύο μόλις γράμματα το σύστημα κατέρρευσε. Μία ώρα αργότερα η λέξη έφτασε τελικά στον προορισμό της. Πριν από 50 χρόνια κατέστη για πρώτη φορά εφικτό να ανταλλάξουν πληροφορίες και υπολογιστές με διαφορετικά λειτουργικά συστήματα. Έτσι, η 29η Οκτωβρίου του 1969 θεωρείται η ημερομηνία γέννησης του ίντερνετ.
1979: Όταν η Θάτσερ έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός
Η Μάργκαρετ Θάτσερ, η «Σιδηρά Κυρία» ήταν η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός που διορίστηκε από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β’ και η σχέση μεταξύ των δύο προσώπων ελεγχόταν συχνά εξονυχιστικά. Η Θάτσερ έγραψε αργότερα σχετικά με τις κατηγορίες για τη στενή σχέση τους ότι «οι ιστορίες συγκρούσεων μεταξύ “δύο ισχυρών γυναικών” ήταν πολύ καλές για να μην τις κατασκευάσεις».
«Πάντα βρίσκω την στάση της βασίλισσας απέναντι στη δουλειά της κυβέρνησης εξαιρετικά σωστή», είχε πει. Σίγουρα υπήρχε αμοιβαίος σεβασμός, αλλά οι σχέσεις τους δεν ήταν ιδιαίτερα θερμές. Μάλιστα δεν έλειπαν και συγκρούσεις και διαφωνίες σε ζητήματα κοινωνικά όπως αυτό του άπαρτχαϊντ στη Νότια Αφρική.
1986: Τσέρνομπιλ
Το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα αρ. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία. Εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου και την αυξανόμενη ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, η Σοβιετική Ένωση προσπάθησε να κρατήσει κρυφή την σοβαρότητα του Τσερνομπίλ με το κλείσιμο των συνόρων και το μπλακάουτ των μέσων ενημέρωσης.
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου 2 από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα. Περίπου 5 εκατ. άνθρωποι ζουν ακόμα σε περιοχές εκτεθειμένες σε ραδιενέργεια.
1991: O Μαντέλα και η απελευθέρωσή του
Ο Νέλσον Μαντέλα το 1991 μόλις είχε αποφυλακιστεί και ήταν καλεσμένος στη σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας στη Χαράρε (Ζιμπάμπουε). Τότε, ως απλός ηγέτης του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, σε μια χώρα που βρισκόταν σε μεταβατική περίοδο, ο Μαντέλα δεν είχε κάποιο αξίωμα που θα του επέτρεπε να παραστεί στη δεξίωση της βασίλισσας. Η Ελισάβετ Β’ αποφάσισε όμως να παραβεί το πρωτόκολλο και να τον προσκαλέσει.
Νωρίτερα, είχε ήδη εκφράσει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική «πέθαινε». Μάλιστα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η βασίλισσα είχε υποστηρίξει διακριτικά τον καναδό πρωθυπουργό Μπράιαν Μαλρόνι, ο οποίος αγωνιζόταν για οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Νοτίου Αφρικής, ενώ η βρετανίδα ομόλογός του, η Σιδηρά Κυρία Μάργκαρετ Θάτσερ, ήταν αντίθετη.
Τον Ιούλιο του 1996, ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος Νέλσον Μαντέλα έφτασε στη Βρετανία για μια τετραήμερη κρατική επίσκεψη στον πρώην αποικιστή της χώρας του. Ενώπιον των μελών του βρετανικού κοινοβουλίου, κατήγγειλε τον ρατσισμό ως «μια μάστιγα στην ανθρώπινη συνείδηση».
Τότει, η βασίλισσα και ο Μαντέλα φαίνεται πως ανέπτυξαν μια αμοιβαία αγάπη που κράτησε πολλά χρόνια. Μάλιστα, σε ένα πάρτι στο Royal Albert Hall, ο Μαντέλα κατάφερε μέχρι και να «σηκώσει» την Ελισάβετ στην πίστα του χορού.
Αύγουστος 1997: Θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνας
Ήταν 31η Αυγούστου του 1997, όταν η πριγκίπισσα Νταϊάνα άφησε την τελευταία της πνοή στη σήραγγα Ponte del’ Alma του Παρισιού, ενώ την κυνηγούσαν δεκάδες παπαράτσι. Η χώρα έμοιαζε συγκλονισμένη σαν σε μαζική υστερία και οι τίτλοι στα πρωτοσέλιδα φώναζαν «Δείξε μας ότι σε νοιάζει». Η βασίλισσα Ελισάβετ έμεινε στο Balmoral, στο κτήμα της στη Σκωτία, παρηγορώντας τους νεαρούς πρίγκιπες, Γουίλιαμ και Χάρι, καθώς ήταν σίγουρη ότι η άμεση ανάγκη ήταν να έχουν μια γιαγιά κι όχι μια βασίλισσα.
Σε ομιλία που είχε δώσει στην Guardian το 1997 είχε εκφράσει: «Όλοι έχουμε προσπαθήσει με διαφορετικούς τρόπους να αντεπεξέλθουμε. Δεν είναι εύκολο να εκφράσεις την αίσθηση της απώλειας, αφού το αρχικό σοκ συχνά διαδέχεται ένα μείγμα άλλων συναισθημάτων: δυσπιστία, ακατανοησία, θυμό – και ανησυχία για όσους παραμένουν. Όλοι έχουμε νιώσει αυτά τα συναισθήματα αυτές τις τελευταίες μέρες. Αυτό που σου λέω τώρα, ως βασίλισσα σου και ως γιαγιά, το λέω μέσα από την καρδιά μου».
«Πρώτα, θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στην Νταϊάνα. Ήταν ένας εξαιρετικός και προικισμένος άνθρωπος. Σε καλές και κακές στιγμές, δεν έχασε ποτέ την ικανότητά της να χαμογελά και να γελάει, ούτε να εμπνέει τους άλλους με τη ζεστασιά και την καλοσύνη της. Τη θαύμαζα και τη σεβάστηκα – για την ενέργειά της και τη δέσμευσή της στους άλλους, και ειδικά για την αφοσίωσή της στα δύο αγόρια της… Κανείς που γνώριζε την Νταϊάνα δεν θα την ξεχάσει ποτέ. Εκατομμύρια άλλοι που δεν τη γνώρισαν ποτέ, αλλά ένιωσαν ότι τη γνώριζαν, θα τη θυμούνται.»
2001: Τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου
Μια σειρά από τέσσερις συντονισμένες επιθέσεις σε αμερικανικό έδαφος από την Αλ Κάιντα, την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2001, συγκλόνισαν τον κόσμο. Οι επιθέσεις οδήγησαν σε μια σημαντική αλλαγή στην αμερικανική διοίκηση, ενώ τα αποτελέσματα εξακολουθούν να γίνονται αισθητά παγκοσμίως σήμερα με τον συνεχιζόμενο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας που ξεκίνησε ως αντίποινα για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της 70χρονης βασιλείας της, αλλά ξέρατε ότι έχει έναν κήπο στη Νέα Υόρκη που τιμά τα θύματα της 11ης Σεπτεμβρίου; Μετά τα νέα του θανάτου της, οι Νεοϋορκέζοι επισκέφτηκαν τον κήπο που βρίσκεται στην πλατεία Ανόβερο 11 στην Οικονομική Περιφέρεια, ο οποίος πήρε το όνομά της για να αποτίσουν φόρο τιμής. Τον Ιούλιο του 2010, ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ καλωσόρισε τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ και τον πρίγκιπα Φίλιππο, δούκα του Εδιμβούργου, για να ανοίξουν επίσημα τον κήπο. Εκεί η βασίλισσα συνάντησε τις οικογένειες των Βρετανών θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου.
2020: To έτος που η Μ. Βρετανία έφυγε από την ΕΕ κι έκανε πράξη το Brexit
H απόφαση της βασίλισσας Ελισάβετ να εγκρίνει το αίτημα του Μπόρις Τζόνσον για λουκέτο επί πέντε εβδομάδες στη Βουλή ώστε να εμποδίσει τους αντιπάλους του να βάλουν φρένο σ’ ένα άτακτο Brexit προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στη Βρετανία όχι μόνον κατά του συντηρητικού πρωθυπουργού αλλά και κατά της ίδιας της βασίλισσας Ελισάβετ.
Η βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία θεωρείται …ύποπτη για φιλο-Brexitικές απόψεις, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο Brexit κατά τη διάρκεια επίσημου δείπνου για τον Ολλανδό βασιλιά Βίλεμ-Αλέξανδρο και τη σύζυγό του βασίλισσα Μάξιμα, το 2018.
Μιλώντας ενώπιον του βασιλικού ζεύγους της Ολλανδίας και της τότε πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, η βασίλισσα Ελισάβετ δήλωσε ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο προσβλέπει σε μια νέα σχέση συνεργασίας με την Ευρώπη».
«Καθώς προσβλέπουμε σε μια νέα σχέση συνεργασίας με την Ευρώπη, είναι οι κοινές μας αξίες και η αμοιβαία αφοσίωσή μας, που αποτελούν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα μας και αποδεικνύουν ότι ακόμα και με την αλλαγή, η επί μακρόν συμμαχία μας παραμένει ισχυρή και ως πρωτοπόροι, έμποροι και διεθνιστές κοιτάζουμε με αυτοπεποίθηση το μέλλον», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η «Λίλιμπετ», όπως την φώναζε στοργικά ο Φίλιππος, έσπασε πολλά ρεκόρ: έγινε η γηραιότερη και η μακροβιότερη μονάρχης σε όλο τον κόσμο, επισκέφθηκε πάνω από 80 χώρες κατά τη βασιλεία της, ενώ το πρόσωπό της έχει εμφανιστεί σε νομίσματα τουλάχιστον 45 χωρών. Δύο μόλις μέρες πριν πεθάνει, υπηρέτησε την πατρίδα της, διορίζοντας τη νέα πρωθυπουργό της Βρετανίας, Λιζ Τρας.
