Βυθίζοντας ελπίδες στο Αιγαίο

Σημερινές φωτογραφίες από την άφιξη στον Πειραιά των διασωθέντων από την τραγωδία στο Φαρμακονήσι.

Ανάμεσα στην τρομο-φιλολογία των ημερών, η οποία μοιάζει να ανέκυψε ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία», αλλά και την έγνοια των κυρίαρχων ΜΜΕ για το εάν οι -περίφημοι ή περιβόητοι, ανάλογα με το πρίσμα της ανάγνωσης- «58» θα γίνουν 59, ελάχιστος χρόνος έμεινε διαθέσιμος για τον τραγικό πνιγμό παιδιών και γυναικών κοντά στο Φαρμακονήσι. Παρότι λοιπόν η εβδομάδα ξεκίνησε μ’ αυτό τα συγκλονιστικό συμβάν, μ’ ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τα «συντρίμμια» που άφησαν στις πατρίδες τους, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης παρέμεινε υποτονικό καθώς τα θύματα δεν ήταν «κάποιοι από εμάς», μα αλλοδαποί και μάλιστα «παράνομοι».

«Ρηχός» ευρωπαϊσμός

Παρά το… φλογερό φιλοευρωπαϊσμό των media όταν η συζήτηση φθάνει στο κοινό νόμισμα, ελάχιστα απ’ αυτά στάθηκαν στη σχετική δήλωση του αρμόδιου Επιτρόπου για τ’ Ανθρώπινα Δικαιώματα, Nils Muižnieks , στην οποία είναι έντονη η κριτική προς τους χειρισμούς των ελληνικών Αρχών. Ακόμα και η διαπίστωση του κλιμακίου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, περί ενδείξεων ευθύνης του Λιμενικού Σώματος, στην οποία παρείχε μια πρώτη -πειστική ή όχι, μένει ν’ αποδειχθεί- απάντηση το τελευταίο, δε φάνηκε να θορυβεί ιδιαίτερα. Σχετική «κώφωση» παρατηρείται σε όλες τις σχετικές επικρίσεις για τη στάση της χώρας στο ζήτημα της διαχείρισης των μεταναστευτικών πληθυσμών, της αντιμετώπισης των αιτούντων άσυλο κοκ.

Ανθρωπισμός σε υστέρηση

Πρόκειται για μια ιδιότυπη ασπίδα προστασίας που υψώνεται κάθε φορά που «πλήττεται το εθνικό γόητρό μας», όταν αποδίδονται ευθύνες για συγκεκριμένες πρακτικές. Η αποσιώπηση ή έστω η χαμηλόφωνη προβολή σχετικών ζητημάτων σε συνδυασμό με τη δεδομένη και διαχρονική κυβερνητική αβελτηρία αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα, εξαιτίας τους οποίου η τραγωδία της Δευτέρας δεν ήταν η πρώτη και δυστυχώς δε μοιάζει ως η τελευταία. Σε σχετική έκθεσή του, ο François Crépeau, το 2012, για λογαριασμό του ΟΗΕ, κατέγραφε ότι παρά τις βελτιώσεις υπήρχε μακρύς δρόμος που θα έπρεπε να διανυθεί από την ελληνική πλευρά σε ό,τι αφορά τ’ ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών. Σίγουρα, περιστατικά όπως κι αυτό δεν αποτυπώνουν βήματα προόδου.

Το ευρωπαϊκό αδιέξοδο

Ασφαλώς το ζήτημα των μεταναστευτικών ροών δεν είναι απλό. Αντίθετα η διαχείρισή του είναι εξαιρετικά απαιτητική, προϋποθέτει στρατηγικό σχέδιο, πόρους, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό κ.ά. Παράλληλα, η Ελλάδα, ως «ευρωπαϊκό σύνορο», καλείται ν’ ανταποκριθεί σε αυξημένες προκλήσεις, εξ ου και η επιτακτική ανάγκη για ευρωπαϊκή συνεργασία επί του θέματος. Σήμερα κι αύριο συγκαλείται, στην Αθήνα, άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, στο επίκεντρο του οποίου θα τεθεί «το μέλλον της ευρωπαϊκής πολιτικής στο θέμα της μετανάστευσης και η διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ». Η συγκυρία μόνο ιδανική δε μοιάζει, καθώς οι σπαταλημένες ζωές στα νερά του Αιγαίου ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στις εργασίες.

Πολλά περιθώρια αισιοδοξίας δεν υπάρχουν, αφού και σ’ επίπεδο ΕΕ, παρά τις διακηρύξεις ευαισθησίας, όταν η συζήτηση φθάνει στην «καρδιά» του προβλήματος, παρατηρείται αδιέξοδο. Χαρακτηριστική είναι η απορία του βρετανικού Guardian για την αποτελεσματικότητα τόσων δαπανηρών δράσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας Ευρώπης-απόρθητο φρούριο. Όπως καταδεικνύεται σε σχετικές έρευνες, η συνεχής εμφάνιση νέων πηγών έντασης σε διεθνές επίπεδο, εκ των πραγμάτων θα εντείνει τις μεταναστευτικές πιέσεις, ακόμη και προς την Ευρώπη της ύφεσης και της «σκλήρυνσης» σε ότι έχει να κάνει με το μεταναστευτικό. Ως εκ τούτου, όσο τα ζητήματα δεν αντιμετωπίζονται, κατά το δυνατόν, στην εστία τους, τόσο η μετατροπή της μεταναστευτικής πολιτικής σε θεματική ασφάλειας και τάξης, το μόνο που θα κάνει είναι να καθιστά ακόμη πιο ζοφερή την πραγματικότητα ανθρώπων που εγκατέλειψαν τον τόπο τους αναζητώντας ελπίδα στο άγνωστο, ώσπου αυτή να βυθιστεί στις ακτές της Ελλάδας, της Ιταλίας ή της Ισπανίας.

Εγκλωβισμός στη μιζέρια

Το πρόσφατο φωτορεπορτάζ για τη ζωή Σύρων προσφύγων  υπενθυμίζει την τραγικότητα των στιγμών που αναγκάζονται να βιώσουν οι άνθρωποι όταν «ξεριζώνονται». Παράλληλα καταδεικνύει ότι η φτώχεια και η εξαθλίωση αποτελούν τις μήτρες των δεινών. Πριν από λίγα χρόνια θα ήταν αδιανόητο για μια χώρα όπως η Συρία ή η Λιβύη, παρά τον αποκρουστικό αυταρχισμό στην πολιτική ζωή, να τροφοδοτεί την Ευρώπη μ’ εκατομμύρια απελπισμένους. Καθώς όμως οι άνθρωποι μένουν αποστερημένοι από κάθε υλικό αγαθό γίνονται έρμαια της τύχης ή καλύτερα της ατυχίας τους.

Poverty matters

Όταν το 74 π.Χ., σε νεαρή ηλικία ακόμη, ο Ιούλιος Καίσαρας έγινε «λάφυρο» στα χέρια πειρατών από το Αγαθονήσι, κρατήθηκε αιχμάλωτος στο Φαρμακονήσι. Όταν ζητήθηκε ένα ποσό για την απελευθέρωσή του, εκείνος γέλασε και σύντομα μάζεψε τα διπλά. Όταν αφέθηκε ελεύθερος, κυνήγησε τους δεσμώτες του και τους εξολόθρευσε. Η φτώχεια, η πείνα και η δίψα κράτησαν αιχμάλωτους στο Αιγαίο, εκεί όπου τα καλοκαίρια συνωστίζονται πολυτελή σκάφη, τους δυστυχείς της Δευτέρας. Όπως τόσοι και τόσοι ποτέ δε θα μπορέσουν να λάβουν εκδίκηση από τους δεσμώτες τους… Poverty matters.