Την περασμένη Πέμπτη συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη Μάχη του Βατερλό, όπου Βρετανοί, Ολλανδοί και Γερμανοί έβαλαν μια για πάντα τέλος στην ηγεμονία της Γαλλίας και του Ναπολέοντα στην Ευρώπη.
Ο Μπετόβεν αφιέρωσε την Τρίτη Συμφωνία του στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο ίδιος όμως, λίγο αργότερα, πήρε πίσω την αφιέρωση, όταν ο Ναπολέοντας αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Για τον μεγάλο συνθέτη, ο Βοναπάρτης δεν ήταν πια τίποτα περισσότερο από έναν κοινό θνητό. Είχε καταστήσει τον εαυτό του έναν αυτοδημιούργητο τύραννο.
Ένας από τους λόγους που οδήγησαν τον Ναπολέοντα στην ήττα του Βατερλό ήταν ότι ο Βοναπάρτης, αν και μεγαλοφυΐα σε επίπεδο στρατηγικής, ήταν εμμονικός με τις πολεμικές συγκρούσεις. Ίσως μάλιστα να ήταν ακριβώς η μεγαλοφυΐα του που τον κατέστησε δέσμιο της κεντρικής στρατηγικής του, η οποία άρχιζε και τελείωνε στο πεδίο της μάχης.
H Μάχη του Βατερλό, πίνακας του Γουίλιαμ Σάντλερ.
Και για του λόγου το αληθές: τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 ακολούθησαν 25 χρόνια εχθροπραξιών, κατά τη διάρκεια των οποίων 5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχασαν τη ζωή τους. Περισσότεροι από το 1/5 αυτών, πάνω δηλαδή από ένα εκατομμύριο, ήταν Γάλλοι. Είναι σημαντικό – ιδιαίτερα για να καταλάβουμε τη σημασία της ιστορίας – ότι το δημογραφικό προφίλ της Γαλλίας δεν έχει ακόμη – μετά από 2 αιώνες – ανακάμψει από τις παραπάνω ανθρώπινες απώλειες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Γαλλία, αν και διπλάσια σε έκταση, έχει περίπου τον ίδιο πληθυσμό με την Βρετανία. Πρόκειται για δεδομένο που προέκυψε μόνο μετά το 1800, απότοκο των συνεχόμενων πολέμων στους οποίους σύρθηκε η Γαλλία από το Βοναπάρτη, με σκοπό να καταστεί το γαλλικό έθνος – και εκείνος – απόλυτος κυρίαρχος της Ευρώπης.
Στην Ευρώπη [ο Ναπολέοντας] θα συνιστούσε να εγκαταλείψει τον σοβινισμό που τη διακατέχει απέναντι στην Ελληνική Κυβέρνηση και να συνεργαστεί ουσιαστικά μαζί της για τη εξεύρεση- μακριά από το υπάρχον ενδοευρωπαϊκό «πολεμικό» κλίμα – μίας οριστικής λύσης του ελληνικού ζητήματος
Μία άλλη σημαντική πτυχή της Μάχης του Βατερλό είναι το αμάλγαμα των στρατιωτικών δυνάμεων που νίκησαν τον Ναπολέοντα. Τους 50.000 Πρώσους πλαισίωσαν οι άνδρες του Βρετανού Δούκα του Ουέλινγκτον. Από αυτούς, μόνο το 36% ήταν Βρετανοί – συμπεριλαμβανομένων πολλών Ιρλανδών – με το 13% να είναι Ολλανδοί και σχεδόν τους μισούς να είναι Γερμανοί.
Η Μάχη του Βατερλό, πίνακας του Κλεμάν Αντριέ (1852).
Ο Ναπολέοντας προσφέρει στη σημερινή Ευρώπη ένα μάθημα: στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τις πολιτικές μάχες και τα οικονομικά θέματα, θα πρέπει να ξέρεις πότε να σταματήσεις. Ο Ναπολέοντας δεν το ήξερε και το τέλος του στο Βατερλό έγινε παροιμιώδες για αποτύπωση της πιο μεγάλης πανωλεθρίας που μπορεί να υποστεί ένας άνθρωπος ή ένα έθνος στην πορεία του.
Τι θα έλεγε λοιπόν ο Βοναπάρτης στην Ελληνική Κυβέρνηση και τους Θεσμούς, οι οποίοι την προσεχή Δευτέρα θα κληθούν – στη Σύνοδο Κορυφής και το έκτακτο Eurogroup – να αποφασίσουν, δεδομένου του χρόνου, οριστικά, για το ελληνικό ζήτημα; Στην Ευρώπη θα συνιστούσε να εγκαταλείψει τον σοβινισμό που τη διακατέχει απέναντι στην Ελληνική Κυβέρνηση και να συνεργαστεί ουσιαστικά μαζί της για τη διαμόρφωση – μακριά από το υπάρχον ενδοευρωπαϊκό «πολεμικό» κλίμα – μίας οριστικής λύσης του ελληνικού ζητήματος. Όσο ισχυρός και αν είναι κάποιος – ο Ναπολέων υπήρξε κάποτε ο απόλυτος κυρίαρχος της Ευρώπης – συνήθως ταπεινώνεται όταν παίζει παιχνίδια επίδειξης δύναμης.
Η πρώσσικη επίθεση στο Πλανσενουά, πίνακας του Άντολφ Νόρτεν.
Για την ελληνική κυβέρνηση ο Ναπολέοντας θα είχε να διηγηθεί τη δραματική του ιστορία: όσο δυνατός και αν είσαι, όσο δίκιο και αν έχεις στην Ιστορία, αν ξεπεράσεις το όριο, η Νέμεσις είναι σίγουρη. Είναι κρίμα να διακυβεύσεις κατακτήσεις δεκαετιών, για μία εμμονή ή έναν υπερβολικό ζήλο για μία μάχη.
Το μήνυμα ωστόσο του Βατερλό κατευθύνεται προς όλους τους «παίκτες» της ευρωπαϊκής σκακιέρας και αφορά στο πώς η Ευρώπη μπορεί να μετρά νίκες στο μέλλον. Αξίζει λοιπόν να αναφέρουμε τα εξής: ο Φιλέλληνας Λόρδος Μπάιρον χαρακτήρισε τις δυνάμεις που κατατρόπωσαν τον Βοναπάρτη ως «Ηνωμένα Έθνη», στο αφηγηματικό ποίημα του Childe Harold’s Pilgrimage. Στο έργο αυτό μάλιστα αναφέρθηκε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ όταν μιλούσε για τους στόχους των Συμμαχικών Δυνάμεων – Μεγάλης Βρετανίας, ΗΠΑ, ΕΣΣΔ και λοιπών δυνάμεων – μετά την καταστροφή του Περλ Χάρμπορ. Το Βατερλό λοιπόν μας λέει το εξής: οι μεγάλες νίκες για την Ευρώπη θα έρθουν, εφόσον οι Ευρωπαίοι δράσουν ενωμένοι. Όπως το έκαναν ενάντια στο Ναπολέοντα πριν από δύο αιώνες.
