Τις κόκκινες ανεμώνες τις λένε σε κάποιες περιοχές αγριοπαπαρούνες ή αγριολαλάδες. Αλλού, πάλι, ανεμολούλουδα. Τις παπαρούνες, πάλι, τις λένε και κουτσουνάδες και τις κόκκινες τουλίπες στη Χίο τις ονομάζουν λαλάδες.
Το κόκκινο είναι ένα χρώμα ιδιαίτερα διακριτό. Είναι το χρώμα της σβελτάδας, των γρήγορων αποφάσεων, της ενεργητικότητας. Το χρώμα των ισχυρών εντυπώσεων. Το χρώμα που μας ωθεί στο φιλοσοφείν…
Ο Wittgenstein στην μελέτη του Παρατηρήσεις πάνω στα χρώματα πολλές φορές έθετε το ερώτημα: “Πώς αναγνωρίζεις ότι αυτό το χρώμα είναι κόκκινο;” και, επειδή η ερώτηση ήταν στα γερμανικά, η απάντηση θα ήταν: “Γιατί μιλάω γερμανικά.” Από παιδί σκεφτόμουν ότι η απάντηση θα έπρεπε να ήταν σύμφωνα και με τη στωική θεώρηση ότι η παπαρούνα είναι κόκκινη. Και επειδή η ασάφεια είναι βασανιστική για τους φιλοσόφους ας αποδεχτούμε εμείς οι αδαείς ότι αυτό το κόκκινο λουλούδι, όπως κι αν λέγεται, πάντα δίνει την ίδια αναπάντεχη χαρά του ξαφνιάσματος!
“Να, μαμά, κοίτα μια παπαρούνα!”
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα πάλι από την αρχή. Στη χώρα μας πρώτες-πρώτες από τις αρχές Φεβρουαρίου ανθίζουν οι κόκκινες ανεμώνες, με περισσότερο γνωστή την Anemone Pavonina που φύεται σε λιβάδια και αγρούς και αρέσκεται σε υγρές θαμνώδεις ή χλοώδεις περιοχές. Ανθίζει από το Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο και ξεχωρίζει από τις αδελφές της από τα δυο μικρά φύλλα που φέρει κάτω από το άνθος της. Ανήκει στην τάξη των βατραχιωδών που περιλαμβάνει γύρω στα εβδομήντα είδη.
Το όνομά της είναι πιθανότατα σημιτικής προέλευσης από το “amona” που σημαίνει ερυθρός. Οι αρχαίοι θεωρούσαν ότι η ανεμώνη έχει θεϊκή καταγωγή όχι μόνο λόγω του μύθου ότι γεννήθηκε από το αίμα του σκοτωμένου Άδωνι όσο για αυτό το μοναδικό μαύρο “μάτι” της που μοιάζει με το μάτι της ουράς του παγονιού.
Μαύρο μάτι έχει όμως και η παπαρούνα. Και τι πιο κόκκινο από μια παπαρούνα; Στην Αγγλία ήδη από το 1795 ονόμαζαν την ανοιχτόχρωμη κόκκινη απόχρωση “coquelicot” από την γαλλική ονομασία της παπαρούνας. Όχι, μην μπερδεύεστε με τον πίνακα του Monet με “το λιβάδι με τις παπαρούνες”, γιατί αυτός τον ζωγράφισε για να αφήσει εποχή πολύ αργότερα το 1873.
H γνωστή μας παπαρούνα, Μήκων η ροιάς (Papaver rhoeas), είναι και αυτή όπως και η ανεμώνη ποώδες φυτό και ανθίζει από το Μάρτιο έως και το Μάιο.
Οι σπόροι του φυτού χρησιμοποιούνται, πέρα από αυτό που πάει ο νους σας, και στη ζαχαροπλαστική αντικαθιστώντας το σουσάμι και προσδίδουν μια γεμάτη πλούσια γεύση στο ψωμί και στα γλυκά. Βεβαίως η δική μας ντόπια παπαρούνα με ελαφρώς κατασταλτικές ιδιότητες δεν έχει τίποτα να κάνει με την άλλη την παπαρούνα την Υπνοφόρο (Papaver somniferum)!
Και αν η ανεμώνη σχετίζεται με τη σύντομη ζωή του Άδωνι, η παπαρούνα, που αρέσκεται να φυτρώνει ως παράσιτο ανάμεσα στα χρυσοπράσινα πολύτιμα στάχυα των σιτηρών, ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας. Με τον τρόπο τους και τα δυο συνδέονται με το εφήμερο της ανθοφορίας τους που κρατά λίγες ημέρες και τους κύκλους της ζωής, το ύψος και το βάθος της.
Την 11η Νοεμβρίου, ημέρα λήξης και Μνήμης του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, δεν ανθίζουν παπαρούνες, όμως η ημέρα ονομάζεται και Poppy Day με σύμβολο τις παπαρούνες που φύτρωναν στα πεδία των μαχών της Φλάνδρας το Μάιο του 1915 όταν ο Καναδός γιατρός John McCrae έγραφε το πολύ γνωστό ποίημά του για το νεκρό φίλο του.
Η ζωή όμως πάντα κάτι έχει από μάχη, οπότε βάλτε τα κόκκινά σας, το κοκκινάδι και το χαμόγελό σας… και να θυμάστε ότι στην Κίνα δε βάφουν κόκκινα αυγά το Πάσχα αλλά μόλις σαραντίσει το νεογέννητο μωρό τους!
Ορίστε και το τετράστιχο-κερασάκι, της Καίτης Δρόσου (1922-2016) αυτή τη φορά:
Κόκκινο φόρεμα φορώ
και καίγονται τα σύννεφα
και στα χωράφια σεργιανώ
και καίω τις παπαρούνες!
Καλήν Ανάσταση και καλό Πάσχα!
