Μια αγκαλιά για την Ιωάννα

Από ποινικής άποψης η σημερινή μέρα στο κτίριο της Ευελπίδων, όπου διεξάγεται η δίκη για την απόπειρα ανθρωποκτονίας εις βάρος της Ιωάννας Παλιοσπύρου, ήταν σημαντική, καθώς ήταν η στιγμή της απολογίας της κατηγορούμενης. Ουσιαστικά, όμως, δεν έκανε κανέναν και καμία σοφότερη, καθώς αυτό που αντηχούσε θλιβερά πίσω από μια νομικά επιμελημένη αποστήθιση άψυχων φράσεων, ήταν ο λόγος του εσωτερικευμένου μισογυνισμού. Είναι εντελώς κρυστάλλινη η σύγκρουση που διαμείβεται μέσα κι έξω από την δικαστική αίθουσα, συγκρούεται ο λόγος της πατριαρχίας με τον λόγο της γυναικείας συνειδητότητας και αλληλεγγύης. Γιατί ο λόγος που στο πρόσωπο μιας άλλης γυναίκας δε βλέπει μια αδερφή άλλα βλέπει «την ξελογιάστρα», την «πέτρα του σκανδάλου», την «αντροχωρίστρα», «εκείνη που μπήκε ανάμεσα», «εκείνη που φταίει» και άρα πρέπει να τιμωρηθεί και να αφανιστεί – λόγος διάχυτος που αναπαράγεται με διάφορες μορφές ακόμα και μετά από το φριχτό έγκλημα – , είναι πατριαρχικός και τοξικός.

Προφανώς δεν υπήρξε μετάνοια. Όχι γιατί δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Αλίμονο αν εγκαταλείψουμε την ελπίδα ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναστοχάζονται πάνω στον κακό τους εαυτό, να ξεχερσώσουν τις δηλητηριώδεις απόψεις από το μυαλό τους, να μετανιώνουν ειλικρινά για τη βλάβη που έχουν προξενήσει και να αλλάζουν. Προϋποθέτει, όμως, εις βάθος επεξεργασίες και βούληση που θα αποτυπώνονται σε πράξεις. Δυστυχώς δεν προκύπτει κάτι τέτοιο στη συγκεκριμένη υπόθεση και είχε διαφανεί από την αρχή της διαδικασίας, από τη στιγμή που ο συνήγορος υπεράσπισης της κατηγορούμενης αποφάσισε να εξαιρέσει τις γυναίκες από το σώμα των ενόρκων. Πράξη υποβάθμισης και ιδιοτελών κινήτρων που δυστυχώς είναι επιτρεπτή από τον κανονισμό αντί να διασφαλίζεται θεσμικά η συμμετοχή των γυναικών στη σύσταση των ενόρκων. Ακόμα περισσότερο αποδεικνύεται από την προσπάθεια για ηπιότερη ποινική μεταχείριση που ήταν και η βασική στόχευση της απολογίας της κατηγορούμενης, δηλώνοντας λίγο – πολύ άγνοια για τη φονικότητα της επίθεσης που διέπραξε. Πραγματική συγνώμη θα σήμαινε τουλάχιστον ανάληψη ολάκερης της ποινικής και κοινωνικής ευθύνης που αντιστοιχεί στο έγκλημα, ταπεινότητα και ενσυναίσθηση μπροστά στη γυναίκα που έχει υποστεί αυτή την αγριότητα. Τίποτα από αυτά δε συνέβη. Αντίθετα, ακόμα και σήμερα προσπάθησε να επιρρίψει ευθύνες στην Ιωάννα. Όταν τη ρώτησε η εισαγγελική αρχή αν θεωρεί ότι έφταιξε κάπου η Ιωάννα, απάντησε «Ναι. Στο ότι με περιέπαιζε πίσω από την πλάτη μου. Ξέρω ότι δεν ήταν λόγος αυτός να κάνω αυτή την απερίγραπτη πράξη. Για κανέναν λόγο».

Αλλά αν ήθελα να γράψω αυτό το σημείωμα ήταν κυρίως για να προσπαθήσω να δώσω ένα λεκτικό περιτύλιγμα στο εξαιρετικό υπόδειγμα σθένους της Ιωάννας. Αυτό το κορίτσι έχοντας βιώσει ένα τρομακτικό σοκ, έναν ισχυρότατο κίνδυνο, μια μεγάλη ζημιά και τη βάναυση ανατροπή της καθημερινότητας της, μέσα από τη συγκλονιστική της παρουσία, κατόρθωσε να επισκιάσει όλη την ασχήμια που ρίχτηκε πάνω της, όχι μόνο από τη δράστρια της επίθεσης αλλά και από τα media, τα οποία αφού για μήνες λαφυραγώγησαν κάθε φωτογραφία και στοιχείο της προσωπικής της ζωής διανθίζοντας τα με υπονοούμενα κιτρινισμού, στη συνέχεια εμφάνισαν μια φοβερή ετοιμότητα να αρπάξουν και να καταναλώσουν δράμα με όρους ανεπίστρεπτου, λες και η Ιωάννα δεν είναι εδώ και δεν παλεύει διαρκώς για τη ζωή της. Μετά το εμπόριο της σεξιστικής σκανδαλοθηρίας, επιδόθηκαν στο εμπόριο οίκτου. Αυτή την ακολουθία τη διέρρηξε η ίδια η Ιωάννα. Στάθηκε μπροστά με όλα τα τραύματα της ανοιχτά, με την ευαλωτότητα της ομολογημένη, με τη δύναμη της ανεξάντλητη και απαίτησε δικαίωση, όχι εκδίκηση αλλά δικαίωση, χωρίς αναπαραγωγές του πατριαρχικού λόγου, χωρίς να έχει μεταβολίσει σε μίσος αυτό που της συνέβη, με αξιοπρέπεια και ευθύτητα. Η δική της φωνή, καθαρή και ανθρώπινη, κάλυψε τα μουρμουρητά ποταπότητας.

Στην Ιωάννα αξίζει σεβασμός και αλληλεγγύη, για σήμερα που χρειάστηκε να ακούσει τη γυναίκα που της προκάλεσε κακό αμετανόητη, για κάθε μέρα που αγωνίζεται για την αποκατάσταση της.

Αξίζει, επίσης, όταν ακούμε πως «όλες οι γυναίκες θεωρούν αντίζηλο κάποια άλλη γυναίκα», όπως ισχυρίστηκε σήμερα η κατηγορούμενη, να αναγνωρίζουμε ότι εκεί συνοψίζεται ένα μάθημα πατριαρχικού ανταγωνισμού που μόνο πόνο και κακοποίηση μπορεί να φέρει και να το αρνηθούμε. Οι άλλες γυναίκες δεν είναι απειλή, ούτε πηγή δυστυχίας. Είναι υπόσχεση φιλίας και συντροφικότητας.

Η Ιωάννα σε μια συνέντευξη της είχε πει:

«Πάντα ήμουν ένας άνθρωπος και γυναίκα που αγαπούσε και εξακολουθώ να αγαπώ τις γυναίκες και πάντα πιστεύω στη δύναμη και την αλληλεγγύη των γυναικών. Πιστεύω ότι ακόμα δεν έχουμε πιστέψει αυτό που μπορούμε να καταφέρουμε αν ήμασταν περισσότερο ενωμένες και να στηρίζουμε η μια την άλλη. Εξακολουθώ να πιστεύω στις δυνατότητες των γυναικών και πιστεύω ότι αν δείξουμε εμπιστοσύνη η μια στην άλλη τα πράγματα στην κοινωνία θα ήταν καλύτερα».

Σπουδαίο δίδαγμα. Μια αγκαλιά στην Ιωάννα.