«Δεν αισθάνομαι Πολωνός, νιώθω όπως ο Τόμας Μπέρνχαρτ που τον ταλάνιζε στο τέλος της ζωής του η ακαταμάχητη επιθυμία να εγκαταλείψει τον τόπο όπου ήταν υποχρεωμένος να είναι Αυστριακός. Ο φασισμός είναι που με κάνει να θέλω να φύγω, αυτός ο αέρας που τον έχει δηλητηριάσει μια στενόμυαλη κοινότητα γεμάτη μίσος και χαμέρπεια (…).Όταν η δημοκρατία ελέγχεται από τους μέτριους μεταμορφώνεται σε φασισμό. Φασισμός είναι αυτός ο κλειστός χώρος όπου η μετριότητα των ημέτερων μετατρέπεται σε ύψιστη αξία. Νιώθουμε προδομένοι… Η δημοκρατία δεν μας προφυλάσσει από τους δαίμονες της μετριότητας, απ’ αυτή την αγορά που τη μονοπωλούν κάτι παμπόνηροι που εκμεταλλεύονται το φόβο των μετρίων».
Ένα μικρό οργισμένο απόσπασμα από το Μανιφέστο που ο κορυφαίος και πολυβραβευμένος (με το Grand Prix, το Πολωνικό Σίλερ κ.ά) πολωνός σκηνοθέτης Κρίστιαν Λούπα δημοσιοποίησε αμέσως μετά τις πολωνικές εκλογές τον Οκτώβρη του 2015. Κείμενο το οποίο ξαφνικά, μετά τη μεγαλύτερη διαδήλωση διαμαρτυρίας στη Βαρσοβία τα τελευταία 27 χρόνια ( στις 7 Μαίου ), με 240 χιλιάδες Πολωνούς να καταδικάζουν έχοντας βγει στους δρόμους τις πολιτικές της κυβέρνησής τους, διεκδικώντας την θέση τους μέσα στην Ευρώπη, αποκτά απρόσμενη επικαιρότητα. Το σοκ και η αηδία του για την ανάδειξη του ξενοφοβικού, δεξιού, ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), το οποίο διακήρυσσε ότι «οι μετανάστες κουβαλούν στην Ευρώπη χολέρα, παράσιτα και παθογόνα πρωτόζωα», δεν κρύβονται από το κείμενο .
Στο ίδιο Μανιφέστο, που μεταφρασμένο στα γαλλικά κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα από το Maison Antoine Vitez και τη μετάφρασή του στα ελληνικά οφείλουμε στη βραβευμένη δραματουργό και μεταφράστρια Μαρία Ευσταθιάδη (της παραχώρησε την άδεια ο ίδιος ο Λούπα), τίθεται επίσης το ερώτημα «Ο καλλιτέχνης εξακολουθεί άραγε να έχει κάποια χρησιμότητα όταν η κατάσταση είναι αυτή που είναι;». «Έχω την εντύπωση πως έχουμε όλοι καταθέσει τα όπλα. Πως αποδεχτήκαμε την ήττα μας απέναντι στον κόσμο», διαπιστώνει ο μεγάλος μετρ της σκηνής, θεωρώντας ότι :«Το σκάνδαλο μιας καθολικής διαμαρτυρίας μοιάζει να είναι η μόνη δυνατότητα”
Το κείμενο του Λούπα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η απάντηση για τη στάση των πνευματικών ανθρώπων απέναντι στη συγκυρία. Να σημειώσω ότι το φετινό Festival d’Automne θα πραγματοποιήσει αφιέρωμα στο έργο του.
Μανιφέστο, του Κρίστιαν Λούπα
Πώς να εκφράσεις αυτό το φόβο ;
Μια διογκούμενη αίσθηση ανοίκειου…
Μια όλο και πιο μεγάλη δυσκολία να καταλάβεις…
Μπορώ βέβαια να προσπαθήσω…
Να προσπαθήσω να πάρω μέρος σε επιπόλαιες διαμάχες
Να διατυπώσω κρίσεις… Όμως δεν πιστεύω πως αυτός ο τρόπος θα με βοηθήσει να καταλάβω κάτι περισσότερο.
Ή να βοηθήσω κάποιον άλλο να καταλάβει.
Αυτά που σκέφτομαι – κι αυτά που λέω – μου φαίνονται όλο και πιο ξένα προς εμένα…
Έχει άραγε νόημα να μοιραστώ αυτό το αίσθημα του ανοίκειου και του ακατανόητου ;
Ο καλλιτέχνης εξακολουθεί άραγε να έχει κάποια χρησιμότητα όταν η κατάσταση είναι αυτή που είναι;
Ή εγώ, ως καλλιτέχνης… Κλπ κλπ
Κάποιος που νιώθει όλο και πιο ξένος.
Κάποιος που διαφωνεί όλο και πιο πολύ.
Το σκάνδαλο μιας καθολικής διαμαρτυρίας μοιάζει να είναι η μόνη δυνατότητα.
Π.χ. Το «Golgota Picnic»…
Ή κάτι αντίστοιχο…
Το ξέρω, με το να λέω «δεν καταλαβαίνω τον κόσμο σας», απλώς γκρινιάζω …
Οικτίρω τον εαυτό μου…
Αυτές οι σκέψεις, αυτή η ομολογία δεν έχει καμία χρησιμότητα για σας… Πρός τι μια τέτοια ομολογία ;
Ωστόσο, νιώθω την ανάγκη να σας την εκφράσω.
Αλλιώς δεν μπορώ να πάω παραπέρα…
Λέω ΣΑΣ
Αλλά κατά βάθος δεν ξέρω τι πάει να πει σας
Σημαίνει εσάς που κοιτάτε ;
Για να βρίσκεστε εδώ, κάτι περιμένετε,
Κάτι περιμένετε από την τέχνη…
Κάτι περιμένετε από τον καλλιτέχνη…
Τι ;
Μια αλήθεια ή απλώς μια συνήθεια ;
Όμως ούτε τώρα δε λέω ακριβώς αυτό που εννοώ…
Κινδυνεύω να μη γίνω κατανοητός…
Αυτό που θέλω να πω είναι πως ο ρόλος του καλλιτέχνη, παγιδευμένος καθώς είναι από το στάσιμο ρεύμα της απάθειας του κόσμου, συρρικνώνεται
Ως προς τις πνευματικές του ικανότητες, την ενέργειά του, τις αξίες του…
Τις δημιουργικές ικανότητες των συνειδήσεών μας
Ακόμα και…
Δεν ξέρω…
Ως προς το ίδιο το νόημα αυτών των συνειδήσεων
Γιατί στην ουσία πιστεύω πως ο ρόλος της ψυχής μας αλλάζει
Οι ψυχές μας δεν είναι πια χρήσιμες σε κανένα…
Γιατί στην ουσία ο ρόλος και το νόημα των συνειδήσεων και των αληθειών μας
Μάλλον τείνουν να εξαφανιστουν
Ίσως ο ρόλος των δημιουργικών μας οραμάτων να περιορίζεται ολοένα και πιο πολύ
Μέσα σ’αυτά που παράγει το μανιασμένο καρναβάλι
Της πολιτικής πραγματικότητας…
Το καμπαρέ της κοινωνίας και οι στροβιλισμοί της μωρολολογίας/ αερολογίας
Ή ακόμα και μια κάποια συνήθεια / εθισμός να συναναστρέφεσαι την τέχνη
Έχω την αίσθηση πως επαναλαμβάνουμε αυτή τη συνήθεια / εθισμό
Μ’έναν τρόπο όλο και πιο αυτόματο, όπως στα όνειρα.
Όμως τίποτα ουσιαστικό δεν παράγεται.
Έχω την εντύπωση πως έχουμε όλοι καταθέσει τα όπλα
Πως αποδεχτήκαμε την ήττα μας απέναντι στον κόσμο
Πάει αρκετός καιρός από τότε που νιώθουμε πως είναι υπεράνω των δυνάμεών μας
Να συνεχίσουμε να παλεύουμε
Να συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε
Να χτίσουμε σαν σπίτια τις μικρές κατασκευές της θέλησης…
Και γι άλλη μια φορά εμείς είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε κάτι τρομακτικό…
Και γι άλλη μια φορά εμείς είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε κάτι τερατώδες…
Λέω «εμείς»
Ίσως όμως να είναι μόνο δικό μου το πρόβλημα…
Όχι !
Επιμένω στο ΕΜΕΙΣ
Νιώθουμε προδομένοι… Η δημοκρατία δεν μας προφυλλάσσει από τους δαίμονες της μετριότητας, απ’ αυτή την αγορά που τη μονοπωλούν κάτι παμπόνηροι που εκμεταλλεύονται το φόβο των μετρίων, τη μνησικακία τους, το μίσος, τη στέρηση, τη ματαίωση τους, όλο αυτό που ονομάζεται πολιτικό πνεύμα / μεγαλοφυία.
Ενώ ούτε το 10% των ψηφοφόρων δεν ψήφισαν υπέρ της ανθρωπιστικής πρόοδου.
Αυτός ο φόβος πρέπει να εκφραστεί. Είναι η παρακαταθήκη του Τόμας Μπέρνχαρτ ! Σ’αυτό το στάδιο βρισκόμαστε σήμερα.
Ο Τόμας Μπέρνχαρτ το αποκάλεσε ναζισμό.
Πρόκειται για την πλειοψηφία, αυτή την αποφασιστική πλειοψηφία που επιτρέπει σ’εκείνους που διακινούν τη μνησικακία να ανεβαίνουν στην εξουσία, σ’εκείνους που, όποιες κι αν είναι οι δηλώσεις τους, θα γίνουν οι στενόμυαλοι εκτελεστές μιας εγωτικής και ανώριμης πορείας, οι εχθροί της ανθρώπινης προόδου που κρύβονται κάτω από τον μανδύα του Θεού.
Η άρνηση να ζεις εκεί όπου ζει ένας τέτοιος λαός – όποια κι αν είναι η σημασία αυτής της λέξης…
Η άρνηση…
Σήμερα, οι ιερεμιάδες όλων εκείνων που φοβούνται μοιάζουν αφελείς.
Κι όμως, έχουν κάποιο νόημα όσα επαναλαμβάνουν από δω κι από κει μεμονωμένα άτομα, πρόσωπα που βρίσκονται ξαφνικά απομονωμένα : θέλω να φύγω, δεν θέλω να ζήσω εκεί όπου οι άνθρωποι κάνουν τέτοιες επιλογές. Πώς να μείνει κανείς αδιάφορος ; Είναι αδιανόητο…
Κι ανάμεσα σε όσους μιλούν για φυγή, καθένας νιώθει ξαφνικά φριχτά μόνος.
Ξαφνικά αποπροσανατολισμένος, ξεγελασμένος. Ξαφνικά…
Τι θα πει έθνος σήμερα ;
Φοβάμαι την ερυθρόλευκη σημαία. Συνειδητοποιείτε τι σημαίνει αυτό ;
Πράγματι λοιπόν, έχω μείνει μόνος… η επιθυμία μου ήτανε να φύγω, κι έχω μείνει μόνος… Δεν αισθάνομαι Πολωνός, νιώθω όπως ο Τόμας Μπέρνχαρτ που τον ταλάνιζε στο τέλος της ζωής του η ακαταμάχητη επιθυμία να εγκαταλείψει τον τόπο όπου ήταν υποχρεωμένος να είναι Αυστριακός.
Υπάρχει στον κόσμο που με περιβάλλει κάτι, απέναντι στο οποίο νιώθω όλο και πιο ξένος.
Δεν αρκεί να έχεις μια δουλειά, ένα διαμέρισμα και να μην έχεις οικονομικό πρόβλημα.
Δεν μπορώ να συμβιβαστώ με την ιδέα πως είμαι καρφωμένος εδώ, σαν φυτό, εδώ όπου οι άνθρωποι προτίμησαν την στενή επιλογή της οπισθοδρόμησης, και κλείνονται μέσα της, κλείνοντας το δρόμο στον Ονειροπόλο της ανθρωπιστικής προόδου.
Να ζήσω κάπου… αλλού… Αλήθεια είναι, δεν μπορώ να ζήσω εκεί όπου ανθεί ο φασισμός. Φασισμό το ονόμασαν στην Αυστρία. Μα τι είναι φασισμός ;
Εδώ εξοργίζονται όταν κάποιος χρησιμοποιεί τη λέξη «φασισμός», και χλευάζουν με τη μεγαλύτερη ευκολία όποιον την αρθρώνει μες στη μοναξιά και την απελπισία, όποιον τη χρησιμοποιεί δισταχτικά, γιατί είναι μια λέξη που προκαλεί δέος όπως μια μεγάλη καταδίκη.
«Δεν ξέρετε τι είναι ο φασισμός; Ριχτείτε με τα μούτρα στην ιστορία.», λένε οι κυνικοί. Εσείς οι κυνικοί ιστορικοί δεν ξέρετε για τι πράγμα μιλάτε. Λέω «φασισμός» γιατί δεν ξέρω άλλη λέξη. Ονομάζω φασισμό, αυτή τη συνομωσία της στενότητας (του πνεύματος), αυτή την κοινότητα που αναγορεύει το μίσος της σε κριτήριο υπεροχής, και ξαποστέλνει τον άλλο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ο φασισμός υπήρχε πάντοτε. Αλλά η κοινωνία μας είναι και πάλι έτοιμη να βυθιστεί σ’ αυτή τη νέα σκοτεινή εποχή, να την διυλίσει και την ξαναφέρει στην επιφάνεια.
Ο φασισμός είναι που με κάνει να θέλω να φύγω, αυτός ο αέρας που τον έχει δηλητηριάσει μια στενόμυαλη κοινότητα γεμάτη μίσος και χαμέρπεια. Φασισμός είναι η εκφυλισμένη εθνικότητα σε μια εποχή όπου το έθνος έχει μεταβληθεί σε κάτι ακατάληπτο και αναχρονιστικό. Η εθνικότητα ως νόσος, η εθνικότητα ως υποδοχέας μνησικακίας, η κοινότητα που αποκλείει τον άλλον, ανεξάρτητα από τα κριτήρια με τα οποία και για τα οποία μετετρέπεται ακριβώς σε άλλον.
Ο φασισμός είναι η θρησκεία ενός Θεού που έγινε αρνητικός – ειναι η θρησκεία του αποδιοπομπαίου τράγου που τον θυσιάζουν στο όνομα του Θεού, είναι η λατρεία της ανωτερότητας αυτού του Θεού που εγκαθιδρύεται με τη θυσία του αποδιοπομπαίου τράγου…
Ο Θεός χάνεται από τον ορίζοντα της ανθρώπινης σκέψης, χάνεται βίαια από τον ορίζοντα της ανθρώπινης σκέψης, και μόνο με την φανέρωση του εχθρού ξαναγίνεται ορατός…
Ο εχθρός με το καλυμμένο πρόσωπο που φανερώνεται σήμερα, είναι ο Θρησκευτικός Πόλεμος…. Άραγε από κει να προέρχεται ο φόβος και η διάχυτη ανάγκη φυγής ;
Είναι αδύνατο να παραμένω σε μια κοινότητα που κάνει αυτές τις επιλογές. Αρνούμαι να ξυπνάω σε μια χώρα όπου κυματίζει η ερυθρόλευκη σημαία.
Αυτό το συμπυκνωμένο μίσος που με κατακλύζει από παντού μ’ εμποδίζει να αναπνεύσω…
Το κλουβί αυτό όπου με διαχώρισαν ως ξένο, εξαιτίας των πιθανών ονείρων μου για μια πιθανή πρόοδο του ανθρώπινου όντος.
Φασισμός είναι η μετατροπή του Άλλου σε εχθρό, παμπάλαια μέθοδος της κοινότητας των μετρίων.
Ο φασισμός είναι η θρησκεία των μετρίων… Είναι ο απροσδιόριστος φόβος που νιώθουν οι απομονωμένοι, απομονωμένοι ακόμη περισσότερο εξαιτίας μιας μυστικής συνομωσίας που τους κρατά εγκλωβισμένους.
Στην οδό Μπρακά στην Κρακοβία καίνε αυτοκίνητα, και κανείς δεν ενδιαφέρεται… άλλωστε δεν έβαλαν αυτοί τη φωτιά. Η κοινότητα επέλεξε το δικαίωμα να καταστρέφει, να καταργεί τη διαφορά, να κλείνει όλες τις διόδους που οδηγούν προς τα έξω… το δικαίωμα να φράζει τους δρόμους που οδηγούν σε σκέψεις και ερωτήματα σε σχέση με το τι μπορεί να είναι ο άνθρωπος. Οι μέτριοι αυτά τα φοβούνται. Όταν η δημοκρατία ελέγχεται από τους μέτριους μεταμορφώνεται σε φασισμό. Φασισμός είναι αυτός ο κλειστός χώρος όπου η μετριότητα των ημέτερων μετατρέπεται σε ύψιστη αξία.
Μια ακατανόητη αλλά αδήρητη ανάγκη φυγής από τον τόπο όπου συμβαίνουν όλ’αυτά, όπου το κάψιμο των αυτοκινήτων επέχει θέση θρησκευτικών θυσιών…
Η πλατεία Ηρώων είναι ο τόπος όπου ένας άντρας μίλησε και καθιέρωσε τη λατρεία της θρησκείας του μίσους.
Φτου/ Για δες ! πάει κι η τηλεόραση ! Η τηλεόραση χάλασε ! Ίσως μάλιστα και να ’χει σπάσει ! Άλλος ένας διάχυτος λόγος να φύγει κανείς από εδώ. Γιατί είμαστε θύματα της πορνογραφίας των Δημοσιογράφων…. Αυτοί ευθύνονται γι αυτό το τσίρκο, για τη κατακρεούργηση των κριτηρίων, για την πολιτική πορνογραφία που δεν καταργεί μόνο όλους τους δρόμους των πνευματικών δυνατότητων, αλλά και την ίδια την ιδέα αυτών των δρόμων. Πρόκειται για την πρακτική της καθημερινής διασκέδασης μέσω μιας ισχυρής καθημερινής δόσης χαυνωτικής πολιτικής διασκέδασης. (ακόμα και μια εκλογική βραδιά μετατρέπεται σε χαυνωτική πολιτική διασκέδαση για ηλιθίους)
Κρακοβία, 27 Οκτωβρίου 2015, 14:50
