Στέκομαι αμήχανη απέναντι στο θέμα που επέλεξα για σήμερα. Όχι ότι δεν με αφορά, όχι ότι δεν μας αφορά. Αλλά να, το νιώθω τόσο μεγάλο, να έχει βάρος πολύ -από αυτό που σου πλακώνει το στήθος και δεν μπορείς να πάρεις ανάσα- που νιώθω ότι από πού κι αν το πιάσω θα μου ξεγλιστρά σαν σαπούνι την ώρα που προσπαθώ να ξεπλύνω από πάνω μου την μαυρίλα της ημέρας.
Θα προσπαθήσω όμως να πω κάτι, όχι ως κάποια ειδική, άλλωστε όλα τα θέματα Των Γκομενικών δεν τα προσεγγίζω έτσι αλλά μόνο ως μια γυναίκα στα 38 της, που ζει όπως ζούμε όλοι μας πάνω κάτω. Θα προσπαθήσω λοιπόν να μιλήσω για την μοναξιά, γιατί κι εμένα με τρώει ώρες ώρες, όπως ακούω και νιώθω ότι τρώει κι άλλους γύρω μου.
Και καμιά φορά νιώθω αχάριστη όταν νιώθω μοναξιά γιατί και σύντροφο που με αγαπά έχω και φίλους λατρεμένους έχω και ζωή όχι μίζερη αλλά ενδιαφέρουσα έχω. Και λέω «τι σκατά μου φταίει και νιώθω μόνη», ξέρετε, όχι εκείνο το «μόνη» που μας είναι απαραίτητο για να τα βρίσκουμε και με τον εαυτό μας. Αλλά εκείνο το «μόνοι» που κάπως μας πληγώνει και νιώθουμε πως ό,τι και να συμβαίνει γύρω μας εμείς τελικά πορευόμαστε και όχι συμπορευόμαστε.
Είναι κάτι πέρα από την υπαρξιακή μοναξιά; Είναι κοινωνικό φαινόμενο, είναι πολιτικό; Ξέρω ότι φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, λογοτέχνες ακόμη και ιατροί ερευνητές έχουν διατυπώσεις θέσεις για το τι μας συμβαίνει. Προσπαθώ να αποτινάξω από πάνω μου τη γνώση, δεν την αρνούμαι, αλλά αφού την καταβροχθίσω της γυρνώ –για λίγο- την πλάτη για να ακούσω τον βαθύτερο εαυτό μου, αυτόν που είναι περισσότερο συναίσθημα, ένστικτο και όχι λογική.
Σκέφτομαι διάφορα. Ότι στην κοινωνία που ζούμε ταυτοχρόνως αποθεώνεται ο ατομικισμός αλλά και η κοινωνικοποίηση. Οξύμωρο; Ναι, και γι’ αυτό προβληματικό. Η ουσία του «εάν δεν αγαπήσεις τον εαυτό σου πώς θα αγαπήσεις τους άλλους» διαστρεβλώθηκε σε «εσύ είσαι ο καλύτερος όλων». Παρατηρώ γύρω μου όλο και περισσότερους φοβισμένους και καχύποπτους ανθρώπους.
«Σιγά μην δοθώ, για να με προδώσει ο άλλος και μετά να μαζεύω τα κομμάτια μου;», «Φυσικά και είμαι καχύποπτη, όλοι μεγάλα λόγια λένε και με την πρώτη δυσκολία εξαφανιζόλ», «Ρε εδώ ακόμη μας πουλάνε συναίσθημα για να μας ρίξουν στο κρεβάτι», «Εάν δεν ερωτευθείς, δε θα πληγωθείς» είναι από τις ατάκες που όλοι έχουμε ακούσει ή ξεστομίσει.
Δεν ξέρω ρε παιδιά, εγώ τους καχύποπτους ανθρώπους δεν τους θέλω κοντά μου. Δεν λέω να είσαι χάπατο και να πηγαίνεις καβάλα στο ροζ συννεφάκι. Αλλά είμαι υπέρ του να πηγαίνεις ανοιχτός, ότι ο άλλος είναι ένας άνθρωπος σαν κι εσένα, ούτε τέλειος, ούτε μαλάκας, ένας άνθρωπος που σε πλησιάζει και εσύ του δίνεις την ευκαιρία να σου δείξει ποιος είναι. Κι αν σε χαλάει αυτό που είναι, εάν δεν σου ταιριάζει, απομακρύνσου.
Και ενώ φοβόμαστε τις σχέσεις ως πηγή δυσκολιών και εμποδίων –ναι είναι κι από αυτό- και αρνούμαστε ότι μέσα από αυτές τελικά σμιλεύουμε τους χαρακτήρες μας ταυτοχρόνως όλο μας ζητείται να είμαστε ευχάριστοι, κοινωνικοί, να είμαστε μέσα σε όλα και να είμαστε ενεργοί και στα social αλλά και σε όλα τα events της πόλης. Και ξέρουμε 5.000 ανθρώπους και τελικά δεν γνωρίζουμε κανέναν. Προσωπικά, πρώτη από όλους, γουστάρω πολύ να κάνω καινούριες γνωριμίες. Τίποτα πιο πολύτιμο από τους ανθρώπους. Αλλά θέλω να κάθομαι να ασχολούμαι μαζί τους, σε βάθος, να τον ακούσω τον άλλον που επέλεξα να βγω μαζί του, να τον ψάξω, να προσπαθήσω να τον καταλάβω, να τον συζητήσω, να συμφωνήσω, να διαφωνήσω, να γελάσω –το γέλιο είναι ουσιαστικός τρόπος επικοινωνίας- να μοιραστώ. Από το να βγω με μια παρέα 10 ατόμων που μέχρι το τέλος της βραδιάς δεν θα έχω ανταλλάξει μια κουβέντα που να μου μείνει προτιμώ να βγω με έναν-δυο ανθρώπους που κάτι όντως έχω να πω και να μου πουν.
Δε λέω ότι όλα αυτά μου λύνουν το πρόβλημα, γι’ αυτό άλλωστε το συζητάμε εδώ. Λέω τι βλέπω σε εμένα και πώς προσπαθώ να το λύσω. Κι αν σας φαίνεται πολύ προσωπικό –έως και εγωκεντρικό το κείμενο- συγχωρέστε με. Πρόσφατα ένας φίλος μου είπε ότι νιώθει «απέραντη μοναξιά» και από τότε αυτή η φράση του κουδουνίζει μέσα στο κεφάλι μου. Δεν έχω άλλη λύση να του προσφέρω παρά μόνο να είμαι εκεί όταν με χρειάζεται.Δεν ξέρω αν του είναι αρκετό. Ο καθένας βρίσκει τον δικό του τρόπο να πολεμήσει την μοναξιά του. Αλλά νομίζω ένα χέρι που είναι έτοιμο να κρατήσει το δικό σου, πάντα κάπως βοηθά.Ας είμαστε έτσι. Και ως κοινωνία. Έτοιμοι να ακούσουμε και να δείξουμε κατανόηση.
Η μοναξιά δεν είναι «ασθένεια πολυτελείας». Δεν την αισθάνονται μόνο όσοι έχουν λύσει όλα τα άλλα προβλήματα τους.
Πέρσι το χειμώνα έζησα κάτι που δεν μπορώ να το ξεπεράσω και ούτε πρόκειται, νομίζω. Στο κέντρο της Αθήνας, λίγο κάτω από την Ομόνοια, είχα ραντεβού με φίλους για κάποια σεμινάρια που κάναμε. Έφτασα κάπως καθυστερημένη. Βρισκόντουσαν εκεί ήδη κάποια από τα παιδιά και μαζί τους ήταν ένας κύριος, γύρω στα 45, που τους μιλούσε στα αγγλικά. Ήταν Σύρος, μας έλεγε ότι μόλις τον έκλεψαν για δεύτερη φορά από τότε που ήρθε ως πρόσφυγας στην Ελλάδα, δεν μας ζήτησε λεφτά, δεν μας ζήτησε καν βοήθεια σε κάτι, είπε μόνο ότι είχε ανάγκη να τα πει κάπου, ζήτησε συγγνώμη από τα κορίτσια της παρέας “Sorry, I look like that, I was a gentleman back in my country”, τον ακούγαμε και δεν ξέραμε τι να του πούμε, μας είπε πολλές φορές ευχαριστώ που απλώς κάτσαμε να μας πει δυο κουβέντες, έφυγε ζητώντας συγγνώμη για την ενόχληση και επαναλαμβάνοντας ότι απλώς ένιωθε την ανάγκη να μιλήσει σε κάποιον.
Θα μου πεις το δράμα του ανθρώπου αυτού που ξεριζώθηκε από μια πατρίδα και βρέθηκε σε ξένο τόπο συγκρίνεται με την μοναξιά που ζει ένα ζευγάρι που πια δεν επικοινωνεί μεταξύ του ή μιας γιαγιάς που ζει μόνη της –σαν και αυτή που μένει στο απέναντι μπαλκόνι και όλο τη βλέπω χωρίς παρέα να χαζεύει την κίνηση στον δρόμο; Τίποτα δεν συγκρίνεται. Κάθε μοναξιά είναι μοναδική. Δεν έχω λύση. Έχω κάποιες σκέψεις. Να είμαστε καλοί ακροατές, να μην είμαστε καχύποπτοι, να είμαστε γενναιόδωροι, όχι βλάκες αλλά συνειδητά «αγνοί», να μη φοβάστε να μοιραστούμε, κι αν φοβόμαστε πάλι να μοιραζόμαστε. Να αποδεχόμαστε το συναίσθημα της μοναξιάς ως κομμάτι της ύπαρξης μας αλλά να μην του επιτρέπουμε να καταλαμβάνει περισσότερο χώρο από αυτόν που του πρέπει, δηλαδή να μην μας κυριεύει, να μην παίρνει αυτό τα ηνία. Και να μην ντρεπόμαστε να πούμε ότι νιώθουμε μόνοι, όταν αυτό μας συμβαίνει. Θα εκπλαγείτε από το πόσοι άλλοι είναι σαν κι εμάς.
* Δείτε κι αυτό, έχει ενδιαφέρον.
* Ο τίτλος είναι από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου Μικρή Μοναξιά
