Ιδανικό όραμα από ένα Στερνοπούλι

Γραμματοσειρά εμπνευσμένη από το χ/φο του Γ. Ρίτσου, Παν. Χαρατζόπουλος – Ελληνική Ψηφιακή Τυποθήκη

«Στερνοπούλι» τον αποκαλούσε τρυφερά η αδελφή του Λούλα (Σταυρούλα) – και δικαιολογημένα, αφού στα 1909 ήταν το τέταρτο και τελευταίο παιδί που γεννήθηκε του (μεγαλοκτηματία) Ελευθέριου Ρίτσου και της Ελευθερίας Βουζουναρά (κόρης εύπορου εμπόρου) από το Γύθειο. Η χαρτοπαιξία του πατέρα αρχικά και η φυματίωση στη συνέχεια θα αποβούν μοιραίες για την οικογένεια. Οικονομική δυστυχία, απώλεια του μεγαλύτερου αδελφού και κατόπιν της λατρεμένης του μητέρας. Το Γυμνάσιο στο Γύθειο θα είναι μέχρι το 1925 για τα δύο αδέλφια κάτι παραπάνω από ένα γραφικό λιμάνι. Γράφει τα πρώτα ποιήματα στη «Διάπλαση των Παίδων» με το ψευδώνυμο «Ιδανικό Όραμα».

Στην Αθήνα αργότερα εργάζεται για λίγο σαν δακτυλογράφος και αντιγραφέας συμβολαίων. Ενδεχομένως κάπου εδώ αρχίζει αυτή η μοναδική σχέση που αποκτά με τη γραφή. Κανένας άλλος Έλληνας ποιητής δεν αποκτά ένα χειρόγραφο που να ξεφεύγει από τη γραφή και να πλησιάζει την τυπογραφία. Η Καλλιγραφία του είναι εφάμιλλη των μοναχών αντιγραφέων του Βυζαντίου με ψήγματα της λαϊκής μας παράδοσης, χωρίς όμως να είναι «φαντεζί», ούτε πομπώδες, οριακά θα το χαρακτηρίζαμε «εξεζητημένο», όμως κανείς δεν δικαιούται να ομιλεί εις την χώρα, διότι πολύ απλά δεν υπάρχει χειρόγραφο άλλο που, και λόγιο να είναι και καλλιτεχνικά υψηλό. (Οι άλλες αξιοσημείωτες περιπτώσεις Καλλιγραφίας εν Ελλάδι όπως Μακρυγιάννη, Κόντογλου, Μποστ, Σπαθάρη, Αργυράκη και Καβάφη, Σεφέρη θα εξεταστούν ευελπιστώ στο μέλλον χωριστά).

Ο Ρίτσος είναι μια γέφυρα. Και το ποτάμι ταυτόχρονα. Είναι φόρμα και περιεχόμενο μαζί. Ναι, είναι αλήθεια ότι στο φέρετρό του μαζί με τα λουλούδια υπήρχε ακουμπισμένο και ένα φύλλο της εφημερίδας «Ο Ριζοσπάστης» (βλ. http://www.fosphotos.com/index.features.php?cmd=showBlogItemsByCategory&id=10, του διεισδυτικού φωτογράφου Σπύρου Στάβερη) και βρίσκονται ξανά τις μέρες του ’90 (μετά το βρώμικο ’89), η εσαεί διαιρεμένη Αριστερά της χώρας όλοι μαζί κι απέναντι. Ο Μίκης (Θεοδωράκης), ο Φαράκος (ΚΚΕ), ο Κύρκος (ΚΚΕ Εσωτερικού) που πιο παλιά, το ’51, ήταν Ενιαία (!) Δημοκρατική Αριστερά, που αργότερα έγινε ΣΥΝασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, που πρόκυψε ΣυΡιζΑ, που ξαναέγινε ΔημΑρ κ.ο.κ. Οι πραγματικοί ποιητές, είναι περισσότερο μόνοι από κάθε άλλον (ακόμα και από άλλους καλλιτέχνες) – και δυστυχώς – πάντα εξόριστοι (από οποιοδήποτε πολιτικό καθεστώς. Δεν αρέσουν σε κανέναν κυβερνήτη, αλλά όλοι θέλουν «αποκλειστικότητα» όταν αντιπολιτεύονται.

Αφίσες για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γ. Ρίτσου της Ένωσης Γραφιστών Ελλάδας σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2009. Αριστερά Γ. Φεϊτάνης, και δεξιά Γ. Καρλόπουλος.

Το «χτικιό» όμως έχει και τη βιολογική του μορφή και χτυπάει τον νεαρό Γιάννη. Πριν εισέλθει στο «Σωτηρία», (όπου συμπάσχει με την ποιήτρια Πολυδούρη – ανεκπλήρωτος Καρυωτακικός έρωτας και σημαντική τομή στο ξεκίνημα του) κάνει ένα μικρό «πέρασμα» ως γραφέας στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας. Άλλ0 ένα στοιχείο που (αθροίζοντας το) βοηθάει στην κατανόηση και εξηγεί κάπως τη ζέση του ΓΡ για το «γραπτό», για το χαρτί, για την σελίδα, αυτό που ως άλλος ασημένιος δίσκος σερβιρίσματος προσφέρει στον αναγνώστη την τέρψη του πνεύματος. Και ποιός φοράει τα άσπρα γάντια του βαλέ, ποιός μαγείρεψε το έδεσμα; Στην περίπτωσή μας ο ΓΡ τα κάνει όλα. Ταλαιπωρείται τόσο πολύ στη ζωή του, βιολογικά, συναισθηματικά, ιδεολογικά που είναι απορίας άξιον πως καταφέρνει αυτός ο άνθρωπος να κάνει τέτοια γράμματα. Ίσως με αυτό τον τρόπο χτίζει το καταφύγιο του, δομεί λέξη – λέξη ένα αχυρένιο παλάτι περικυκλωμένο από πέτρες και τριαντάφυλλα.