Μέσα σε διάστημα δύο μηνών, λίγο πριν σβήσει το ’17 και στην αυγή του ’18, δύο άντρες που σέβομαι και αγαπώ μου ζήτησαν συγνώμη.
Ξεκινώντας με το πιο πρόσφατο περιστατικό, πριν λίγες μέρες έλαβα ένα μήνυμα στο inbox που έλεγε «Μόλις διάβασα το κείμενο που δημοσίευσες για τον Aziz Ansari και σκέφτηκα λίγο την συμπεριφορά μου σε τέτοια ζητήματα. Στεναχωριέμαι και ντρέπομαι, γιατί ίσως στο παρελθόν σε πίεσα. Δεν πιστεύω τόσο πολύ όσο αυτός φυσικά, αλλά και πάλι, ήταν λάθος και ντροπιαστικό. Ζητώ συγνώμη γι’ αυτό, γιατί είσαι ένας άνθρωπος που αγαπώ. Σημαίνεις πολλά για ‘μένα και δεν θα ήθελα να σου κάνω κακό με κανέναν τρόπο».
Το δεύτερο περιστατικό με γυρνάει πολλά χρόνια πίσω. Το μυαλό μου, μάλλον ως άμυνα, είχε φροντίσει να διαγράψει εκείνη τη νύχτα και να κρατήσει μόνο μία σκηνή, στην είσοδο της πολυκατοικίας του, εκεί που δεν μπορούσα ούτε να φωνάξω, ούτε να φύγω. Τον ήξεραν όλοι στην πόλη που μεγάλωσα και έλεγαν τα καλύτερα γι’ αυτόν. Μα πόσο καλό παιδί; Στ’ αλήθεια ήταν καλός, ευγενής, έξυπνος, κοινωνικός και με σεβόταν, όπως όλους. Εκτός από εκείνο το βράδυ που μείναμε οι δυο μας και το εκμεταλλεύτηκε προς όφελός του, με τέτοιο τρόπο ώστε να μου δημιουργήσει μια τραυματική εμπειρία, για την οποία δεν μίλησα ποτέ και σε κανέναν. Ούτε στον πιο κοντινό μου άνθρωπο. Ποιός θα με πίστευε; Ένα τόσο καλό παιδί να κάνει κάτι τέτοιο σε ένα κορίτσι που είχε ερωτευτεί.
Δεν του κράτησα κακία. Όμως όλα αυτά τα χρόνια με έπνιγε. Μέχρι που πριν λίγο καιρό, βρεθήκαμε τυχαία και από μόνος του, μου ζήτησε συγνώμη με δάκρυα στα μάτια. Εκείνη την στιγμή ήταν που ο νους μου ξεθόλωσε και θυμήθηκε τι ακριβώς έγινε εκείνη τη νύχτα. Η συγνώμη αυτή ήταν αναπάντεχη κι ανακουφιστική, με ξάφνιασε ευχάριστα αλλά με έβαλε σε σκέψεις. Kυρίως όμως απέδειξε ότι όλος αυτός ο ντόρος που γίνεται στα media –social και μη- δεν γίνεται για το τίποτα, δεν γίνεται για το Hollywood, γίνεται για ‘σένα και για ‘μένα. Είναι πολύ άδικο να είμαστε τόσο αυστηροί με ανθρώπους που πρώτη φορά βρίσκουν την φωνή τους και το δίκιο τους, ενώ επί δεκαετίες δεχόμαστε κι ανεχόμαστε σιωπηλά, χωρίς την παραμικρή διαμαρτυρία, τις φωνές των «ισχυρών», των «καταπιεστών», των κακοποιητών. Άραγε η σιωπή δεν είναι συνενοχή;
Ακούω πολλούς ανθρώπους γύρω μου να λένε «Τώρα το θυμήθηκε η άλλη ότι την παρενόχλησε σεξουαλικά ο τάδε;» και θέλω να τους πω ότι για να μιλήσεις χρειάζεται να νιώσεις ασφαλής, να νιώσεις ότι κάποιος στην άλλη άκρη σε ακούει και ότι θα σε πιστέψει. Δεν είναι μόδα οι εξομολογήσεις σεξουαλικών παρενοχλήσεων, απλά για πρώτη φορά στην ιστορία οι γυναίκες νιώθουν ασφαλείς, για πρώτη φορά στα χρονικά οι γυναίκες νιώθουν ότι κάποιος τις ακούει και ότι σιγά-σιγά η κατάσταση αυτή αλλάζει.
Η Πορεία των Γυναικών στις 21 Ιανουαρίου 2017 στις ΗΠΑ αποτέλεσε τη μεγαλύτερη πορεία στην αμερικανική ιστορία και το #MeToo κίνημα, το οποίο έδωσε μια εικόνα της έκτασης του προβλήματος, είναι η μεγαλύτερη πλατφόρμα για συζητήσεις και διαλόγους περί σεξουαλικής παρενόχλησης που έχει ανοίξει ποτέ.
Μετά από τις γενιές που «πολεμούσαν» το σεξ, ήρθαν εκείνες που σιγά-σιγά το έντυσαν με θετικά νοήματα, καθιστώντας το περήφανο αντικείμενο για τσιτ τσατ και sex-positive ακτιβίστριες και ακτιβιστές, όπως οι Ellen Willis, Joan Nestle και Susie Bright, υποστήριξαν ότι η σεξουαλική ισότητα κι η γυναικεία απόλαυση είναι δυνατή. Σήμερα, μιλάμε για τους βιασμούς και τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις -ακόμη- και μάλλον ήρθε η ώρα να μιλήσουμε και για τις δυναμικές στο σεξ και ποιός έχει το σεξουαλικό πάνω χέρι.
Στην δεύτερη Πορεία των Γυνακών, στις 21 Ιανουαρίου 2018, μια πινακίδα έγραφε: «Τα χέρια μου έχουν κουραστεί να κρατούν αυτό το σήμα από τα ’60s». Ένας φίλος μου σχολίασε «Μα δεν μπορεί εσύ που έχεις γυρίσει τα Βαλκάνια με ωτοστόπ να ισχυρίζεσαι ότι δεν έχουμε ισότητα σήμερα.» Προφανώς και τα δικαιώματα των γυναικών δεν έχουν μείνει στάσιμα σε λιμνάζοντα νερά εδώ και μισό αιώνα, όμως αυτό έγινε χάρη σε όλους εκείνους που βγήκαν στους δρόμους και να οργάνωσαν δράσεις υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση, υπέρ της ίσης αμοιβής, κατά της κουλτούρας του βιασμού και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων. Μακάρι ο φίλος μου να είχε δίκιο κι εγώ άδικο, αλλά σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, θα χρειαστούν άλλα 170 χρόνια μέχρι να υπάρξει οικονομική ισότητα ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Αν δεν φτάνει αυτό ως αποδεικτικό στοιχείο, ο επικαιροποιημένος Δείκτης Ισότητας Φύλων, όπως δημοσιεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, αποδεικνύει πως η έμφυλη ανισότητα δεν είναι «καραμέλα», αλλά η άσχημη αλήθεια και πως η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της Ευρώπης για να είσαι γυναίκα. Φαντάζεστε τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την σεξουαλική ισότητα.
Ο φεμινισμός δεν μιλάει μόνο για τους ίδιους μισθούς στην δουλειά, αλλά και για την ισότητα στο σεξ. Το σεξ μπορεί να είναι σεξιστικό ή φεμινιστικό. Η ιστορία της Grace και του Aziz Ansari μπορεί να μην ήταν σεξουαλική παρενόχληση, αλλά σίγουρα δεν ήταν απλά ένα κακό ραντεβού. Έχουμε το συνήθειο να αφαιρούμε από το οποιοδήποτε περιστατικό το –ασφαλώς κι απόλυτα συνδεδεμένο- κοινωνικό του καβούκι και να θεωρούμε ότι ο εαυτός μας και ο κάθε εαυτός δρα ιδιωτικά, όταν όλα όσα κάνουμε είναι ένα δημόσιο τεχνούργημα, που αιωνίως αλλάζει σχήμα ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές δυνάμεις. Δηλαδή, όταν ένα αφεντικό δεν σε πληρώνει καλά, πολύ περισσότερο όταν τα περισσότερα αφεντικά δεν πληρώνουν καλά, αυτή η συμπεριφορά είναι μέρος μιας ευρύτερης κουλτούρας που έχει διαμορφωθεί στα πλαίσια ενός καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος. Δεν είναι τόσο προσωπικό το ζήτημα τώρα, σωστά; Ποιό αφεντικό θα δώσει παραπάνω, ακόμη κι όταν τα έχει; Ποιός άνδρας δεν θα πιέσει παραπάνω, ακόμη κι όταν ξέρει ότι δεν είναι ευπρόσδεκτος, αφού μπορεί;
Η Jessica Valenti, αρθρογράφος της Guardian, τοποθετείται εύστοχα με ένα tweet, «Πολλοί άνδρες θα διαβάσουν τη δημοσίευση για τον Aziz Ansari και θα δουν μια καθημερινή, λογική σεξουαλική αντίδραση. Αλλά μέρος αυτού που λένε οι γυναίκες τώρα είναι ότι αυτό που η κουλτούρα θεωρεί “κανονική” σεξουαλική συμπεριφορά δεν δουλεύει για εμάς και πολλές φορές είναι επιζήμια.»
Διαβάζοντας για την ιστορία του διάσημου κωμικού, παρότι είναι εμφανές ότι το Babe δημοσίευσε το συγκεκριμένο κείμενο υπό τον συγκεκριμένο τίτλο ως clickbait άρθρο, είναι τρομακτικό πόσο ταυτίζεσαι με κομμάτια της ιστορίας –όχι με το ζήτημα του χρώματος του κρασιού προφανώς-, αλλά και το πόσες ιστορίες έχεις ακούσει από σχεδόν κάθε γυναίκα δίπλα σου. Οι γραμμές είναι πολύ λεπτές, γιατί ο Ansari έχει υποστηρίξει αρκετές φορές δημοσίως τα δικαιώματα των γυναικών, ακριβώς όπως και οι δύο άντρες με τους οποίους ξεκίνησε αυτό το άρθρο. Αυτό όμως δεν αναιρεί ότι συμπεριφέρθηκαν ιδιωτικώς με τον τρόπο που συμπεριφέρθηκαν. Αν συμβαίνουν τέτοια περιστατικά με ανθρώπους κατά τ’ άλλα ευαίσθητους που δείχνουν τον απαραίτητο σεβασμό στις άλλες εκφάνσεις της ζωής, τότε τι να περιμένεις από αγνώστους;
https://www.youtube.com/watch?v=_G9jgYBN5Zs
Ναι, σου έδωσα την χιλιοσυζητημένη συναίνεση, ήρθα στο σπίτι σου, μπορεί να θέλω να κάνω σεξ μαζί σου, αλλά θέλω να το κάνουμε μαζί, όχι να με πιέσεις, όχι να το βιάσεις, όχι να με φέρεις σε άβολη θέση. Μπορεί και να μην θέλω να το κάνουμε, οφείλεις να το σεβαστείς. Το φλερτ δεν εξυπακούεται ότι οδηγεί στο σεξ.
Η συναίνεση φυσικά μπορεί να αναιρεθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή, ωστόσο οι λέξεις με τα τρία γράμματα, το «ναι» και το «όχι», όσο απλές και να ακούγονται, κρύβουν τόση περιπλοκότητα από πίσω, γιατί ακριβώς οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύπλοκες. Γιατί έχουμε μάθει να λέμε αυθόρμητα ναι και να βάζουμε την άνεση των άλλων πάνω από την δική μας. Γιατί μας έχουν κάνει να πιστεύουμε ότι εφόσον φτάσαμε μέχρι εδώ, πρέπει να το πάμε μέχρι τέλους. Γιατί ο άλλος θα μας κατηγορήσει ότι το κάναμε επίτηδες.
Το σεξ είναι δύσκολο να είναι ηθικό, όταν υπάρχουν ανισορροπίες ισχύος. Πολλές είναι οι γυναίκες που με την εκπαίδευση και ανατροφή που έχουν λάβει, έχουν εσωτερικεύσει τον ρόλο τους ως υποδεέστερες, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να γίνονται οι ίδιες θεματοφύλακες της πατριαρχίας και να μην δίνουν τόση σημασία στο τι θέλουν κατά βάθος εκείνες. Εδώ καλά-καλά, δεν έχουμε ακόμη καταρρίψει μέσα μας το ταμπού με τον αριθμό των συντρόφων που έχει μια γυναίκα κι ένας άντρας. Πάντως, η συναίνεση δεν είναι ο στόχος στο σεξ.
Ο φεμινισμός μιλάει για το sex positivity, αλλά η ουσία κρύβεται στο να κάνεις σεξ, όχι για να αποδείξεις πόσο προχώ είσαι, αλλά να το κάνεις όταν εσύ επιλέγεις. Στα ραντεβού συνήθως βρέχει “male sexual entitlement”, που εγχώρια θα το περιγράφαμε ως την περίπτωση που ο άνδρας νιώθει ότι η ανάγκη του έχει προτεραιότητα, έχοντας στις πλάτες του μια επίμονα σεξιστική κουλτούρα που θεωρεί ότι όταν ο άνδρας ζητάει σεξ, πρέπει η γυναίκα να του δώσει σεξ.
Eλάχιστες κριτικές έχουν γίνει για το σεξιστικό σεξ, πέρα από το πλαίσιο της σεξουαλικής παρενόχλησης και του βιασμού, αλλά είναι θέμα χρόνου. Υπάρχει ένα ολόκληρο φάσμα «κακού σεξ» που είναι πολύ δύσκολο αρχικά να αναγνωρίσεις ως σεξιστικό, ειδικά χωρίς να σε αποκαλέσουν σεμνότυφο και πουριτανό. Έτσι, αφήνονται οι γυναίκες να νιώθουν απαίσια, ενώ θα έπρεπε να νιώθουν υπέροχα.
Όταν «ο άντρας θέλει να πηδήξει», μπορεί να το κάνει με τρόπο που σέβεται τον άνθρωπο που έχει απέναντί του, να τον λογαριάζει ως συνυπεύθυνο και συνδημιουργό της απόλαυσης, να τον ρωτάει τι του αρέσει και τι όχι, να φροντίζει και να νοιάζεται ο άλλος να νιώθει άνετα και να μην ακούει μόνο το δικό του κεφάλι, να δίνει ό,τι παίρνει και να αφιερώνει χρόνο και ενέργεια στον οργασμό του άλλου, χωρίς να έχει δεδομένο ότι «τώρα που τελείωσα εγώ, τελείωσε το σεξ», υπονοώντας ότι ο γυναικείος οργασμός είναι bonus. Αλλά πρώτον και κύριον, πρέπει να είναι σίγουρος ότι θέλει και η παρτενέρ του να γαμήσει.
Γιατί οι ενδυναμωμένες γυναίκες θα ‘πρεπε να απολαμβάνουν τόσο πολύ το σεξ, χωρίς καν να σκέφτονται τα παραλειπόμενα και τα double standards. Πέρα από την παρενόχληση, την οποία ευτυχώς πλέον αναγνωρίζουμε ως κάτι αρνητικό, υπάρχουν πολύ πιο διακριτικοί, υποδερμικοί και επίμονοι λόγοι που μπορεί να μας τραυματίζουν μακροχρόνια. Μην ξεχνάμε ότι το σεξ είναι απόλαυση. Και για τις δύο μεριές. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα θετικό εναλλακτικό μοντέλο που να προβάλλει τι μπορεί να είναι το σεξ, να εκπαιδεύει σεξουαλικές συμπεριφορές και να καταργεί στερεότυπα.
Το 2018, οι κοινωνικές νόρμες γύρω από τις σχέσεις ανδρών και γυναικών αλλάζουν και συμπεριφορές που παλαιότερα γίνονταν ανεκτές, παραβλέπονταν και δικαιολογούνταν, τώρα συζητιούνται, εξετάζονται και επαναξιολογούνται. Βλέπεις ότι έρχεται το τέλος σε μια εποχή, όταν ο τρόπος που οι άνθρωποι σκέφτονται αλλάζει. Μία από τις αποδείξεις είναι οι δύο άντρες που μου ζήτησαν συγνώμη.
