Ο Homo erectus ήταν ο πρώτος που μίλησε πριν 1,5 εκατ. χρόνια και επαγγελλόταν… ναυτικός
Εν αρχή ήν ο λόγος – αλλά ποιος μίλησε πρώτος (μετά το Θεό) και πότε; Παραμένει άγνωστο, αν και οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ομιλία εμφανίσθηκε μετά την εξέλιξη του «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens) πριν από περίπου 350.000 χρόνια και θεωρούν ότι πιθανότατα έχει ιστορία μικρότερη των 200.000 ετών.
Όμως μερικοί διαφωνούν, θεωρώντας ότι η ομιλία είναι πολύ παλαιότερη και μάλιστα υποστηρίζουν πως η γλώσσα ήταν αναγκαία για τα θαλασσινά ταξίδια. Σύμφωνα με τη νέα επίμαχη θεωρία, ήταν το είδος που είχε προηγηθεί, ο «όρθιος άνθρωπος» (Homo erectus) αυτός που ‘εφηύρε’ τον λόγο και τον χρησιμοποίησε, μεταξύ άλλων, για να κυνηγήσει, αλλά επίσης προκειμένου πρώτος να μαγειρέψει και να φτιάξει πλοία, που του επέτρεψαν να επεκταθεί σε πολλά νησιά ανά τον κόσμο, ένα από τα οποία ήταν και η Κρήτη.
Μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) στο Όστιν του Τέξας, ο καθηγητής γλωσσολογίας και ανθρωπολογίας Ντάνιελ Έβερετ του Πανεπιστημίου Μπέντλεϊ της Μασαχουσέτης, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς ξεκίνησε η γλώσσα», υποστήριξε ότι μέχρι σήμερα έχουν υποτιμηθεί οι ικανότητες του Homo erectus. Μολονότι και άλλοι επιστήμονες δεν έχουν αποκλείσει ο Erectus να έφτιαχνε κάποιου είδους πλεούμενα, ο Έβερετ είναι ο πρώτος που συνδέει αυτές τις ικανότητες ναυπήγησης και ναυσιπλοΐας με την εμφάνιση της γλώσσας.
Όπως είπε, ίχνη του Erectus έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη χωρίς σύνδεση με την Αφρική, την «κοιτίδα» του σύγχρονου ανθρώπου, όπως η νήσος Φλόρες της Ινδονησίας και η Κρήτη. Οπότε προκύπτει το ερώτημα πώς έφθασε εκεί. «Οι Erectus ταξίδεψαν με πλοίο έως την Κρήτη και διάφορα άλλα νησιά. Το έκαναν από πρόθεση», είπε ο Έβερετ.
«Όλοι λένε ότι ο Homo erectus ήταν ένα πιθηκοειδές χαζό πλάσμα, αλλά εγώ θέλω να δώσω έμφαση στο ότι ήταν αντίθετα το εξυπνότερο πλάσμα που περπάτησε ποτέ στη Γη. Είχε ικανότητες σχεδιασμού. Έφτιαξε εργαλεία και τα πιο απίστευτα από αυτά ήσαν σκάφη που διέπλεαν τον ανοιχτό ωκεανό. Οι ωκεανοί ποτέ δεν αποτέλεσαν εμπόδιο για τα ταξίδια του Erectus. Ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο σε ομάδες τουλάχιστον των 20 ατόμων», δήλωσε ο Έβερετ, σύμφωνα με τις βρετανικές «Τέλεγκραφ» και «Γκάρντιαν».
Όπως τόνισε, δεν είναι δυνατό να κάνει κάποιος τέτοια ταξίδια στη θάλασσα, χωρίς να μπορεί να επικοινωνήσει. «Δεν μπορείς να ταξιδέψεις απλώς πάνω σε ένα κορμό που επιπλέει. Πρέπει να κάνεις κουπί. Και όταν κωπηλατείς, πρέπει να είσαι σε θέση να πεις “κάνε κουπί προς τα εκεί” ή “σταμάτα το κουπί”. Χρειάζεσαι επικοινωνία με σύμβολα και όχι με μουγκρητά» υποστήριξε.
Ο «όρθιος άνθρωπος» εμφανίσθηκε στην Αφρική πριν από περίπου 1,8 εκατ. χρόνια και θεωρείται ο πρώτος που άφησε την «μαύρη» ήπειρο για να μεταναστεύσει σε άλλες. Ήταν ουσιαστικά το πρώτο μέλος του γένους «άνθρωπος» (Homo), δηλαδή το πρώτο ανθρώπινο είδος και είχε τον μεγαλύτερο εγκέφαλο (γύρω στα 950 κυβικά εκατοστά) από όλα τα έως τότε προανθρώπινα είδη. Σύμφωνα με τον Έβερετ, ζούσε σε εξελιγμένους οικισμούς, με χωριστά τμήματα για τα φυτά, τα ζώα, τη διαμονή του και τις κοινοτικές δραστηριότητες.
«Ο Homo erectus μίλησε και εφηύρε το αντίστοιχο μοντέλο-Τ της Ford για τη γλώσσα. Εμείς μιλάμε πια τη μορφή Tesla της γλώσσας, αλλά το μοντέλο-Τ δεν ήταν μια πρωτο-γλώσσα, ήταν μια πραγματική γλώσσα. Ο Homo erectus αξίζει περισσότερο σεβασμό…Απλώς κληρονομήσαμε τον γλωσσικό κόσμο που εφηύρε για εμάς», ανέφερε ο αμερικανός επιστήμων.
Όμως άλλοι επιστήμονες δεν έδειξαν εξίσου πρόθυμοι να αποδεχθούν αυτή τη θεωρία. Ο επιφανής καθηγητής παλαιοανθρωπολογίας Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου δήλωσε: «Δεν δέχομαι ότι ο Erectus έφτιαξε βάρκες για να φθάσει στη νήσο Φλόρες. Μάλλον τα τσουνάμι θα μετέφεραν τους πρώτους ανθρώπους πάνω σε σχεδίες από βλάστηση. Όσο για τη γλώσσα, ο “άνθρωπος της Χαϊδελβέργης” (Homo heidelbergensis), που έζησε πριν από 600.000 έως 300.000 χρόνια, είχε αρκετά πολύπλοκη ζωή για να αποκτήσει την ικανότητα ομιλίας, αν και όχι στο επίπεδο της σύγχρονης γλώσσας. Για τον Erectus δεν είμαι και τόσο σίγουρος…».
Προσέθεσε ότι η κατασκευή και η χρήση εργαλείων δεν αποτελούν πειστικό επιχείρημα ότι συνοδεύθηκαν από τη γλώσσα. Όπως είπε, «οι χιμπατζήδες και τα κοράκια φτιάχνουν και χρησιμοποιούν εργαλεία, χωρίς να έχουν μια ανθρώπινη μορφή της γλώσσας».
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)