Nέο ψήφισμα για την αναπηρία στην 74η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας
Στην έναρξη της προσυνεδριακής συνεδρίασης για την ενσωμάτωση της Αναπηρίας στον Τομέα Υγείας, υπό την αιγίδα της Συνόδου Κορυφής για την Αναπηρία 2022, που πραγματοποιείται από τις κυβερνήσεις της Γκάνας και της Νορβηγίας και την Παγκόσμια Συμμαχία Οργανώσεων Ατόμων με Αναπηρία (International Disability Alliane), σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μίλησε ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης, με την ιδιότητα του προέδρου της IDA, την Τετάρτη 12 Ιανουαρίου.
Στην έναρξη μίλησαν επίσης ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας Jonas Gahr Støre, ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δρ. Tedros Adhanom Ghebreyesus και η δρ. Natalia Kanem, αναπληρώτρια γενική γραμματέας του ΟΗΕ.
Ο στόχος της προκαταρκτικής συνόδου κορυφής είναι να κινητοποιήσει για την αναγνώριση ότι η συμπερίληψη της αναπηρίας είναι θεμελιώδης για την επιτυχία της επίτευξης της υγείας και ευημερίας για όλους. Αυτή η αναγνώριση είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση δυναμικής η οποία θα δείξει την πολιτική προτεραιότητα που απαιτείται σε αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, υπουργούς, επικεφαλής οργανισμών, ιδιωτικό τομέα και στην Κοινωνία των Πολιτών, ώστε να λάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις σχετικά με τη συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της υγείας, μέχρι την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Αναπηρία στις 16-17 Φεβρουαρίου 2022.
Στην ομιλία του ο κ. Βαρδακαστάνης ανέφερε αναλυτικά τα εξής: «Η διασφάλιση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στον τομέα της υγείας είναι μια πολιτική, ηθική και νομική επιταγή, που πρέπει να προωθηθεί κατά προτεραιότητα σε όλο τον κόσμο. Είναι κρίσιμο για τη διασφάλιση του δικαιώματος να απολαμβάνουν τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας σε ίση βάση με όλους. Τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις αντιμετώπισαν ιστορικά και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές και συστηματικές διακρίσεις και εμπόδια στην πρόσβαση σε αγαθά υγείας, πληροφοριών και υπηρεσιών.
Το κανονιστικό πλαίσιο είναι πολύ σαφές – το δικαίωμα στην ισότητα χωρίς αποκλεισμούς σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της υγείας, είναι καλά καθιερωμένο από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και τη νομολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτές οι νομικές υποχρεώσεις ενισχύονται από μια σειρά πολιτικών δεσμεύσεων, συμπεριλαμβανομένης της Πολιτικής Διακήρυξης για την Καθολική Υγειονομική Κάλυψη. Οι φιλοδοξίες αυτής της Διακήρυξης, που έγιναν προς το τέλος του 2019, έρχονται σε έντονη αντίθεση με τη σκληρή πραγματικότητα των τελευταίων ετών με την πανδημία του COVID.
Τόσο στο παρελθόν όσο και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο λόγος που ο τομέας της υγείας δεν παρείχε υπηρεσίες χωρίς αποκλεισμούς ήταν επειδή δεν διαβουλεύονταν με οργανώσεις ατόμων με αναπηρία, αντικατοπτρίζοντας βαθιές συστημικές αδυναμίες, με τραγικές συνέπειες. Η πανδημία του COVID τοποθετεί την πρόσβαση στην υγεία ως βασική προτεραιότητα του κινήματος για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, και κεντρική σε αυτό, είναι η ουσιαστική διαβούλευση με τις οργανώσεις τους. Τώρα περισσότερο από ποτέ, εάν θέλουμε να είμαστε έτοιμοι για οποιαδήποτε μελλοντική πανδημία, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της υγείας θα γίνει πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με διαβούλευση και συνεργασία με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.
Το 2022 είναι μια επίκαιρη συγκυρία για τον προβληματισμό σχετικά με την πρόοδο και την ενίσχυση των πολιτικών δεσμεύσεων για την υγεία που συμπεριλαμβάνουν την αναπηρία. Υπάρχει εξαιρετική τεχνική καθοδήγηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και εκθέσεις του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Το ψήφισμα της 74ης Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας σχετικά με «το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας για τα άτομα με αναπηρία» παρέχει μια ισχυρή βάση για συλλογικές προσπάθειες με τις οργανώσεις μας και τον τομέα της υγείας. Αναμφίβολα υπάρχει μια παγκόσμια επείγουσα ανάγκη, μια παγκόσμια αναγνώριση ότι είναι πλέον καιρός να δούμε τα πράγματα διαφορετικά. Είναι πλέον καιρός να υπάρξουν υπηρεσίες δίχως αποκλεισμούς. Η παγκόσμια πανδημία COVID-19 μας έχει δείξει περισσότερο από ποτέ ότι είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Έχει επίσης επισημάνει τις καταστροφικές ανισότητες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να συμπεριλάβουμε τα 1,2 δισεκατομμύρια άτομα με αναπηρία στον κόσμο, οι οποίοι δεν πρέπει και δεν πρόκειται να αγνοηθούν.
Καθώς κινούμαστε μαζί για να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο και χωρίς αποκλεισμούς κόσμο, πρέπει επίσης να καταλάβουμε από πού προερχόμαστε. Το «ιατρικό μοντέλο» της αναπηρίας χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Η στροφή στο κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας και μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτελεί μια απόρριψη του τομέα της υγείας, είναι το αντίθετο – είναι η επιθυμία να ενταχθεί πλήρως στην κοινωνία με την παροχή ποιοτικών, οικονομικά προσιτών υπηρεσιών υγείας στη βάση της συναίνεσης.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε σχέση με τα δικαιώματα των ατόμων με διανοητική ή ψυχοκοινωνική αναπηρία, όπου πρέπει να γίνεται σεβαστή η δικαιοπρακτική ικανότητα και να απορριφθούν όλες οι πρακτικές καταναγκασμού. Επίσης, έχουν χρησιμοποιηθεί πρακτικές καταναγκασμού σε βάρος γυναικών και κοριτσιών με αναπηρία, παραβιάζοντας το δικαίωμά τους στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, μέσω αναγκαστικής στείρωσης, αναγκαστικής άμβλωσης και καταναγκαστικής αντισύλληψης.
Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων σε υποκείμενους και κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας είναι το κλειδί για την πραγματοποίηση μόνιμων αλλαγών. Αν αναλογιστούμε την κοινωνική και πολιτική θέση των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, μπορούμε να καταλάβουμε πώς και γιατί το δικαίωμα στην υγεία δεν γίνεται σεβαστό, δεν προστατεύεται ή δεν εκπληρώνεται επαρκώς. Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας αντικατοπτρίζουν την κοινωνική ανισότητα και έως ότου τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις συμπεριληφθούν πλήρως στην κοινωνία, για παράδειγμα στην πολιτική συμμετοχή, την εκπαίδευση και την απασχόληση, τα αποτελέσματα για την υγεία δεν πρόκειται να βελτιωθούν.
Τώρα είναι η ώρα να δεσμευτούμε να αλλάξουμε και να κάνουμε τον κόσμο μας περισσότερο χωρίς αποκλεισμούς για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής για την Αναπηρία 2022 είναι μια ευκαιρία για όλους μας να σημειώσουμε πρόοδο προς έναν κόσμο όπου όλοι θα συμπεριλαμβάνονται και θα έχουν πρόσβαση στα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Η Παγκόσμια Συμμαχία Οργανώσεων Ατόμων με Αναπηρία προσβλέπει στο να συμπεριληφθούν πλήρως τα επόμενα χρόνια οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στο σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών, οδηγώντας την έρευνα και την καινοτομία, τον τερματισμό των κοινωνικών ανισοτήτων και τη συμβολή στην πραγματοποίηση του δικαιώματος στην ισότητα χωρίς αποκλεισμούς και το δικαίωμα στην υγεία για όλα τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη».