Η Τουρκία μέσα από το βλέμμα μιας οργισμένης δημοσιογράφου
H Ετζέ Τεμελκουράν γεννήθηκε το 1973 στη Σμύρνη και είναι μια από τις πιο γνωστές δημοσιογράφους και συγγραφείς της Τουρκίας.
Με θητεία στη «Milliyet» και στη «Habertürk», συνεργάζεται σήμερα με διεθνή φύλλα, όπως ο “Guardian” και ο “Monde diplomatique”, ενώ έχει δημοσιεύσει πολλά βιβλία για τους Κούρδους, τους Αρμένιους και την ελευθερία της έκφρασης.
Στο ενεργητικό της εγγράφονται και τρία μυθιστορήματα στα οποία καταπιάνεται, μεταξύ άλλων, με τα δικαιώματα των γυναικών στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Η Τεμελκουράν δεν κρύβει τις αριστερές της πεποιθήσεις χωρίς κατά τα άλλα να μένει αγκιστρωμένη σε ιδεολογικά και κομματικά σχήματα.
Βραβευμένη στην Τουρκία για τους αγώνες της υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (έχει λάβει επίσης μέρος σε απεργίες πείνας για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων), η Τεμελκουράν απολύθηκε το 2011 από τη «Habertürk» για την αρθρογραφία της κατά του καθεστώτος Ερντογάν και έκτοτε δεν έχει πάψει να γράφει κάθε τόσο για την πολιτική ζωή της χώρας της, όπως και να κάνει μεγάλες επιτυχίες με τα μυθιστορήματά της.
Το αφήγημα «Τουρκία. Παραφροσύνη και μελαγχολία», που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση Ελένης και Μαρίας Παξινού από τις εκδόσεις Καστανιώτη, δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα, αλλά ούτε και στεγνή πολιτική ανάλυση.
Γραμμένο για αναγνώστες εκτός Τουρκίας, αποτελεί μια πολύ ζωντανή περιήγηση στην τουρκική καθημερινότητα, που παρουσιάζεται στις σελίδες του με τις πιο διαφορετικές όψεις: από τη στάση που τηρούν οι ταξιτζήδες της Κωνσταντινούπολης απέναντι στις αυθαιρεσίες της εξουσίας και τις τεράστιες διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013 μέχρι τον απαξιωτικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες (ακόμα και στα μεγάλα αστικά κέντρα) και τα εκτεταμένα φαινόμενα λογοκρισίας.
Η Τεμελκουράν είναι μονίμως αγανακτισμένη και οργισμένη, αλλά δεν επιτρέπει στα συναισθήματά της να θολώσουν την κρίση της και να κρύψουν τις βαθιές διαιρέσεις που διαπερνούν απ’ άκρου εις άκρον την τουρκική κοινωνία: από τη μια πλευρά οι μορφωμένες τάξεις των παραλίων, που κρατούν αποστάσεις από το ισλάμ και τις πολιτικές του παραδηλώσεις, και από την άλλη ο συντηρητικός πληθυσμός της Ανατολίας (μεταξύ άλλων και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες οι οποίοι κατέστησαν οικονομικά ισχυροί επί Ερντογάν).
Αυτό δεν σημαίνει πως η συγγραφέας εμπιστεύεται τους κοσμικούς, που μέχρι και σήμερα δεν έχουν πάψει να διατρανώνουν την κληρονομιά που παρέλαβαν από τον Ατατούρκ. Οι κοσμικοί είναι υπεύθυνοι ιστορικά για τον εξανδραποδισμό των Αρμενίων και για τους διωγμούς των Ελλήνων, όπως και για τις δικτατορίες που ματοκύλισαν εσωτερικά την Τουρκία κατά τη μεταπολεμική περίοδο.
Πέρα από την πολιτική και την Ιστορία, εκείνο που κατά βάση απασχολεί την Τεμελκουράν στο βιβλίο της (κάτι ανάμεσα σε μυθιστόρημα χωρίς μυθοπλασία και κοινωνικό ρεπορτάζ) είναι η αδυναμία της Τουρκίας να αντικρίσει κατάματα το παρελθόν και το παρόν της, βγάζοντας τα αναγκαία συμπεράσματα για την τύχη του εαυτού της στο μέλλον.
Η σκοπιά της, εντούτοις, δεν αντικατοπτρίζει το βλέμμα ενός παρατηρητή που ανήκει στην ελίτ, σπεύδοντας να δηλώσει την ικανοποίησή του για τη διαφορά του από τους άλλους: εκφράζει, αντιθέτως, την ανησυχία μιας γυναίκας που συμπάσχει συνεχώς με όσα συμβαίνουν στον τόπο της, δίχως εκ παραλλήλου να χάνει ούτε μια στιγμή την ελπίδα πως κάποτε όλα αυτά θα αλλάξουν και η Τουρκία θα βαδίσει επιτέλους στον δρόμο της ελευθερίας.