Ένα μουσικό αφιέρωμα στον πρωτοπόρο συνθέτη Ιάννη Ξενάκη

Για 7η συνεχή χρονιά, η μουσική σύμπραξη του Παντείου Πανεπιστημίου με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, «Μια Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού», φέρνει κοντά μουσικούς, φοιτητές και κοινό. Φέτος, για δύο ημέρες, στις 3 και 4 Μαρτίου 2022, οι συναυλίες στην Αίθουσα Τελετών του Παντείου Πανεπιστημίου εστιάζουν στον εορτασμό των 100 χρόνων από τη γέννηση του συνθέτη και αρχιτέκτονα Ιάννη Ξενάκη, μέσα από έργα-ορόσημα του καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα, μια νέα γενιά δημιουργών αποτίνει φόρο τιμής στη μνήμη του, μέσα από τεχνικές που επεκτείνουν τη σκέψη του, αλλά και με αναπάντεχες γειτνιάσεις ξενάκειων θραυσμάτων με κλασικούς συνθέτες και ηλεκτρονικούς ήχους.

ARTéfacts Ensemble

Όπως κάθε χρονιά, έτσι και φέτος οι φοιτητές της κατεύθυνσης «Πολιτισμός και Πολιτιστική Διαχείριση» του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου συνεργάζονται με τη Στέγη σε κάθε στάδιο της διοργάνωσης. Εκπρόσωποι από την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Στέγης, το Τμήμα Επικοινωνίας και τα Τμήματα Οργάνωσης και Εκτέλεσης Παραγωγής επισκέπτονται το Πάντειο Πανεπιστήμιο και εξηγούν στους φοιτητές κάθε βήμα της διαδικασίας, ενώ στη συνέχεια οι φοιτητές βρίσκονται σε ανοιχτή επικοινωνία τόσο με τη Στέγη όσο και με τους ίδιους τους καλλιτέχνες, για συνεχή ανατροφοδότηση, από κοινού εποπτεία και συντονισμό στην οργάνωση και την προώθηση των φετινών αναθέσεων.

Τo αφιέρωμα ανοίγει με το τρίο των Ιωάννας Βρακατσέλη (μέτζο σοπράνο), Αμαλίας Κουντούρη (φλάουτο) και Μυρτώς Ακρίβου (πιάνο), σε μια συναυλία όπου αναδεικνύονται εκλεκτικές μουσικές συγγένειες ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Η έμπνευση από την παραδοσιακή μουσική είναι το συνδετικό νήμα ανάμεσα στον Ravel, τον πρώιμο Ξενάκη και την ανάθεση στη Dzovinar Mikirditsian, μια νέα συνθέτρια με καταγωγή από την Ελλάδα, τον Λίβανο και την Αρμενία. Ο François-Bernard Mâche, πηγαίνοντας ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, δίνει μουσική υπόσταση σε μια νεκρή γαλατική γλώσσα.
Ο πιανίστας Γιώργος Κωνσταντίνου εμφανίζεται στη δεύτερη συναυλία της πρώτης μέρας με το αφιέρωμα “(D)ommage à Xenakis”, μέσα από ένα πλέγμα μουσικών σπαραγμάτων. Το πρόγραμμα του ρεσιτάλ είναι ένα μουσικό κολάζ ελεύθερων συνειρμών του πιανίστα, έχοντας ως βάση της δημιουργικής του διαδικασίας την “Herma” του Ξενάκη, γύρω από την οποία πλέκει σπαράγματα από τα «Νυχτερινά» του Chopin, για να δημιουργήσει το “Fragmented Light Grid”. Το αφιερωμένο στον Ραβέλ έργο του Ξενάκη συνδιαλέγεται με αυτό του Sciarrino, ενώ τα έργα των Κουμεντάκη, Coleman και Wolgers κοιτούν από διαφορετικές μεριές το ξενακικό σύμπαν.

Ιωάννα Βρακατσέλη, Μυρτώ Ακρίβου, Αμαλία Κουντούρη

Σε ένα αφιέρωμα στα χάλκινα πνευστά, το Aeris trio εκτελεί έργα του Ξενάκη που ακούγονται σπάνια, όπως το “Linaïa-Agon” (1972) και το “Keren” (1986). Το “Linaïa-Agon” ενσωματώνει την ιδιαιτερότητά της Θεωρίας των Παιγνίων σε μια στρατηγική μουσική αναμέτρηση ανάμεσα σε τρεις μουσικούς, ενώ το “Keren” για σόλο τρομπόνι δημιουργεί μια δεξιοτεχνική πολυφωνία. Στη συναυλία έρχεται να προστεθεί το έργο του Scelsi, “Quattro pezzi” για σόλο τρομπέτα (1956), το οποίο καθιστά την τρομπέτα μέσο αναζήτησης των συνθετικών του τεχνικών. Τέλος, θα ακουστεί σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το έργο της Φανής Κοσώνα “Shadow falls between” (2020), ειδικά γραμμένο για το Aeris trio. Το τελευταίο δομείται πάνω στην ιδέα της σκιάς ως απόκρυφου και ανομολόγητου στοιχείου της φαινόμενης επιφάνειας, που ωστόσο αποτελεί́ συστατικό́ του βάθους της, κίνητρο της ύπαρξής της. 

Η ιδέα του προγράμματος που θα παρουσιαστεί από τρία μέλη των ARTéfacts ensemble προέκυψε από μια δημόσια μαγνητοσκοπημένη συζήτηση μεταξύ του Morton Feldman και του Ιάννη Ξενάκη. Η συναυλία επικεντρώνεται στη χρήση κρουστών και κλαρινέτου σε συνδυασμό με ηλεκτρονικούς ήχους, ενώ το πιο χαμηλόφωνο ίσως έργο του Ξενάκη θα ακουστεί μετά το τρίο για μπάσο κλαρινέτο και κρουστά του Feldman. Το έργο “Beneath underbreathe” της νέας συνθέτριας Μυρτώς Νιζάμη αποτελεί ανάθεση από τη Στέγη για τη συγκεκριμένη συναυλία. Η συμμετρία των δύο σετ κρουστών που χρησιμοποιεί και ο Feldman αναδεικνύεται και στο έργο του Μηνά Μπορμπουδάκη, ενώ η σολιστική δεξιοτεχνία των κλαρινέτων από τον Αλέξανδρο Μαρκέα και τη Sarah Nemtsov.

Συντελεστές
Επιμέλεια προγράμματος, διδασκαλία φοιτητών, συντονισμός: Λορέντα Ράμου
Υπεύθυνη Καθηγήτρια Παντείου: Ανδρομάχη Γκαζή

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΩΤΗ ΗΜΕΡΑ | Πέμπτη 3 Μαρτίου
20:30
Mουσικές ανταλλαγές ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία
Ιωάννα Βρακατσέλη: μέτζο σοπράνο | Μυρτώ Ακρίβου: πιάνο | Αμαλία Κουντούρη: φλάουτο
Maurice Ravel (1875-1937, Γαλλία), “Cinq mélodies populaires grecques” (1904-06), για φωνή και πιάνο
Dzovinar Mikirditsian (γενν. 1979, Ελλάδα/Λίβανος/Αρμενία), “Tamzara” (2022)*, για φωνή, φλάουτο και πιάνο, ανάθεση της Στέγης
Ιάννης Ξενάκης (1922-2001, Ελλάδα/Γαλλία), “Six chansons” (1950-51), για πιάνο
François-Bernard Mâche (γενν. 1935, Γαλλία), “Trois Chants Sacrés”, για σόλο φωνή και ταμπουρίνο – “n. 3 Maponos” (1990)**
Ιάννης Ξενάκης, “Zyia” (1952), για μέτζο σοπράνο, φλάουτο και πιάνο

21:30
(D)ommage à Xenakis
Γιώργος Κωνσταντίνου: σόλο πιάνο
Τom Wolgers (γενν. 1959, Σουηδία), “Ηοmmage à Le Corbusier” (1987), για ηλεκτρονικά
Γιώργος Κωνσταντίνου (γενν. 1978, Ελλάδα), “Fragmented Light Grid”, after “Herma” by Iannis Xenakis (2016)
Γιώργος Κουμεντάκης (γενν. 1959, Ελλάδα), “Le Cormoran de Iannis Xenakis”, από τον κύκλο «Μεσόγειος Έρημος» (2000)
Salvatore Sciarrino (γενν. 1947, Ιταλία), “De la nuit” (1971)
Ιάννης Ξενάκης (1922-2001, Ελλάδα/Γαλλία), “à R.” (1987)
Robert Coleman (Ιρλανδία), “Hommage à Xenakis” (2016)**, για ηλεκτρονικά

ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ | Παρασκευή 4 Μαρτίου
20:30
Μουσική και Μαθηματικά
Aeris Trio
Σοφία Σιωρά: τρομπέτα | Χρήστος Σαλβάνος: κόρνο | Ανδρέας-Ρολάνδος Θεοδώρου: τρομπόνι
Συμμετέχει ο Γιώργος Θεόδωρος Ραράκος: τούμπα
Ιάννης Ξενάκης (1922-2001, Ελλάδα/Γαλλία), “Keren” (1986), για σόλο τρομπόνι
Giacinto Scelsi (1905-1988, Ιταλία), “Quattro pezzi” (1956), για σόλο τρομπέτα
Φανή Κοσώνα (γενν. 1969, Ελλάδα), “Shadow falls between” (2020)*, για τρομπέτα, κόρνο και τρομπόνι
Ιάννης Ξενάκης, “Linaïa-Agon” (1972), μουσικό παιχνίδι για τρία πνευστά (κόρνο, τρομπόνι και τούμπα)

21:30
Φέλντμαν – Ξενάκης
ARTéfacts Ensemble
Σπύρος Τζέκος: κλαρινέτο | Θοδωρής Βαζάκας: κρουστά | Κώστας Σερεμέτης: κρουστά
Μυρτώ Νιζάμη (γενν. 1994, Ελλάδα/Ολλανδία), “Beneath underbreathe” (2022)*, για κλαρινέτο και κρουστά, ανάθεση της Στέγης
Αλέξανδρος Μαρκέας (γενν. 1965, Ελλάδα/Γαλλία), “Trois clins d’œil rythmés” (2006), για κλαρινέτο και ηλεκτρονικά
Sarah Nemtsov (γενν. 1980, Γερμανία), “Implicated amplification” (2014)**, για μπάσο κλαρινέτο και ηλεκτρονικά (τρία πετάλια εφέ και ενίσχυση)
Μηνάς Μπορμπουδάκης (γενν. 1974, Ελλάδα/Γερμανία), “Unisono” (2003)**, για δύο εκτελεστές κρουστών
Morton Feldman (1926-1987, HΠΑ), “Bass Clarinet and Percussion” (1981), για μπάσο κλαρινέτο και κρουστά (2 εκτελεστές)
Ιάννης Ξενάκης (1922-2001, Ελλάδα/Γαλλία), “Concret PH” (1958), για μαγνητοταινία

* Πρώτη παγκόσμια εκτέλεση
** Πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα

Γιώργος Κωνσταντίνου

Πληροφορίες εκδήλωσης
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Λ. Συγγρού 136, 176 71 Αθήνα, +302109201671
3 και 4 Μαρτίου 2022, 20:30
http://www.panteion.gr

Είσοδος ελεύθερη
Απαραίτητη η ηλεκτρονική προκράτηση θέσης από 24 Φεβρουαρίου 2022, 17:00
Κρατήστε τη θέση σας online

Όλες οι συναυλίες θα πραγματοποιηθούν στην Αίθουσα Τελετών του Παντείου Πανεπιστημίου (Ισόγειο Παλαιού Κτιρίου)
Η είσοδος στον χώρο του Παντείου γίνεται από την οδό Φραγκούδη (είσοδος και για ΑμεΑ)