Ανοιχτή επιστολή στην Κεραμέως από τον Σύλλογο Οροθετικών Ελλάδος

Ανοιχτή Επιστολή προς την Υπουργό Παιδείας & Θρησκευμάτων κα. Νίκη Κεραμέως: 

Αξιότιμη κα. Υπουργέ,

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας “Θετική Φωνή”, ως οργάνωση που από τη σύσταση της δραστηριοποιείται ενεργά στο θέμα της σεξουαλικής υγείας και ειδικά πάνω σε θέματα εξέτασης και πρόληψης HIV και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, σας απευθύνει την παρούσα επιστολή καθότι με μεγάλη ανησυχία ενημερωθήκαμε τόσο από δημοσιεύματα, όσο και από καταγγελίες προς τον σύλλογο μας για τον ανακριβή, στιγματιστικό και αντιεπιστημονικό τρόπο που συνεχίζουν να περιγράφονται οι “παράγοντες που επηρεάζουν τη συχνότητα των Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων” στο σχολικό εγχειρίδιο “Υγιεινή Μικροβιολογία” της Γ Λυκείου των Ε.Π.Α.Λ και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο 4.5.4. “Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα” (σ.41), που αποτελεί κομμάτι της διδακτέας ύλης και στο οποίο εξετάζονται κάθε χρόνο οι μαθητές και μαθήτριες στο πλαίσιο των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Μάλιστα, το συγκεκριμένο προβληματικό θέμα επιλέχθηκε φέτος στις εξετάσεις φέρνοντας το στην επικαιρότητα.

Το εν λόγω εγχειρίδιο ισχυρίζεται πως οι παράγοντες αυτοί είναι οι εξής:

(1) – Άτομα με ασυμπτωματική νόσο (βλεννόρροια)
(2) – Διάδοση της ομοφυλοφιλίας
(3) – Συχνή αλλαγή ερωτικών συντρόφων
(4) – Πρώιμη έναρξη της ερωτικής ζωής
(5) – Αντικατάσταση του ελαστικού προφυλακτικού από τα αντισυλληπτικά χάπια
(6) – Μετακίνηση πληθυσμών (τουρισμός, αστυφιλία, μετανάστευση)
(7) – Αποτυχία θεραπευτικής αγωγής
(8) – Άτομα που εκδίδονται αλλά δεν ελέγχονται από το κράτος
(9) – Η νόσηση του ενός ερωτικού συντρόφου και η μετάδοση στον άλλον
(10) – Άγνοια

Θα συμφωνήσουμε πως η “άγνοια”, η οποία συμπεριλαμβάνεται στη λίστα (10), είναι ο κυριότερος παράγοντας μετάδοσης και πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μπορεί και οφείλει να ενημερώνει τον ευρύτερο πληθυσμό για τους τρόπους μετάδοσης ΣΜΝ. Δυστυχώς πολλοί ακόμη παράγοντες που περιγράφονται στηρίζονται οι ίδιοι στην άγνοια ή σε πεπαλαιωμένες αντιλήψεις και στην ηθική απαξία παρά σε συγκεκριμένη επιστημονική βάση.

Τονίζουμε πως ο βασικός παράγοντας που επηρεάζει τη μετάδοση σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων δεν έχει να κάνει με τον σεξουαλικό προσανατολισμό (2), το επάγγελμα (8), την ηλικία (4), τον αριθμό ερωτικών συντρόφων (3) ή τη μετακίνηση πληθυσμών προς το αστικό κέντρο ή από/προς άλλες χώρες (6), αλλά τις μη-ασφαλείς πρακτικές στο σεξ και την απουσία ευρείας και τεκμηριωμένης ενημέρωσης του πληθυσμού γύρω από αυτές – κάτι το οποίο έμμεσα και άμεσα μπορεί να αντιμετωπίσει η εισαγωγή συμπεριληπτικής και διαθεματικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης αλλά και ο εμπεριστατωμένος και ελεύθερος από ηθικές επικρίσεις επιστημονικός λόγος γύρω από αυτά τα θέματα όπου προκύπτουν.

Επιπλέον, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην εκπαίδευση οφείλει να αποστιγματοποιεί τα άτομα που πάσχουν από ΣΜΝ, όπως τα οροθετικά άτομα, τα άτομα με ηπατίτιδα κτλ, αλλά και να εκφράζει καταφατικό λόγο ως προς τις διαφορετικές σεξουαλικές ταυτότητες και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τα οποία είναι κομμάτι και της μαθητικής κοινότητας, αντί να συνεισφέρει περαιτέρω στην περιθωριοποίησή τους.

Όπως γνωρίζετε, η επιλογή των λέξεων έχει μεγάλη παιδευτική σημασία και η φράση “διάδοση της ομοφυλοφιλίας” (2) ευθέως συνδέει την “ομοφυλοφιλία” με κάποια μορφής ασθένεια που “μεταδίδεται” – ειδικά στο πλαίσιο αυτό όπου συζητούνται οι τρόποι  μετάδοσης ΣΜΝ. Στην πραγματικότητα, ο ισχυρισμός πως η ομοφυλοφιλία – και μάλιστα “η διάδοσή” της – αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για τα ΣΜΝ αποτυγχάνει αφενός να προστατεύσει τον ευρύτερο πληθυσμό από τα ΣΜΝ καθώς υπονοείται πως τα νοσήματα αυτά κάνουν διακρίσεις βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού κι άρα αφορούν λιγότερο τον ευρύτερο πληθυσμό δημιουργώντας μία ψευδαίσθηση ασφάλειας κι εφησυχασμού σχετικά με τις ασφαλείς πρακτικές στο σεξ και την ανάγκη της τακτικής εξέτασης. Αφ’ετέρου, ταυτόχρονα στιγματίζει τους ομοφυλόφιλους και εν γένει τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα τα οποία βάλλονται δυσανάλογα από διακρίσεις, ανισότητα και στίγμα που ευθέως επηρεάζουν τις υλικές και ψυχο-κοινωνικές τους συνθήκες και οδηγούν σε πρακτικές υψηλού κινδύνου.

Το στίγμα καταγράφεται παγκοσμίως ως αποτρεπτικός παράγοντας για την έγκαιρη διάγνωση και τον δισταγμό προς τις τακτικές εξετάσεις που οφείλει κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο (πρωτίστως στον εαυτό του κι έπειτα στη δημόσια υγεία). Το στίγμα όχι μόνο δεν περιγράφεται ως επιβαρυντικός παράγοντας από τη συγκεκριμένη λίστα αλλά η ίδια η λίστα συμβάλλει στη στιγματιστική θεώρηση των ΣΜΝ και των ατόμων που βάλλονται από αυτά και στην ευθεία συσχέτιση της ομοφυλοφιλίας με “ασθένεια”.

Αξίζει να σημειώσουμε πως η έλλειψη πρόσβασης σε δωρεάν μέτρα προφύλαξης και το υψηλό ΦΠΑ των προφυλακτικών λειτουργoύν επίσης επιβαρυντικά.

Ακόμη, “η αντικατάσταση του ελαστικού προφυλακτικού από τα αντισυλληπτικά χάπια” (4) περιγράφει μισή αλήθεια καθώς υπονοεί πως η ευθύνη για τη μη-προφύλαξη μετατοπίζεται στο άτομο που κάνει χρήση αντισυλληπτικών και όχι στο άτομο που επιλέγει να μη χρησιμοποιεί προφυλακτικό. Η προώθηση της χρήσης προφυλακτικού και άλλων ασφαλών πρακτικών στο σεξ είναι απαραίτητη και αφορά όλο τον πληθυσμό και κάθε άτομο που συναινεί σε σεξουαλική συνεύρεση ισότιμα.

Περαιτέρω, η διατύπωση πως τα “άτομα που εκδίδονται και δεν ελέγχονται από το κράτος” (8) συμβάλλουν στη συχνότητα μετάδοσης ΣΜΝ στοχοποιεί τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, και ειδικά αυτά που δε διαθέτουν άδεια εργασίας ως υπαίτια για τη διάδοση των ΣΜΝ όταν το κράτος με τη δυσλειτουργική σχετική νομοθεσία, και κυρίως με τον ισχύοντα Ν 2734/99 που δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες της σεξεργασίας, έχει οδηγήσει στην παρανομία, ιδίως στην πρωτεύουσα, μια ολόκληρη ομάδα που θέλει να εργαστεί νόμιμα και να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, εξέτασης και πρόληψης. Με τη συγκεκριμένη διατύπωση, η ευθύνη και πάλι μετατοπίζεται σε μία ευάλωτη ομάδα τα μέλη της οποίας βάλλονται πρωτίστως τα ίδια σε σχέση με τα ΣΜΝ λόγω άγνοιας και καταχρηστικών πρακτικών των πελατών, και του νομοθετικού καθεστώτος.

Ως Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος, δε μπορούμε παρά να ανατρέξουμε στη συλλογική μας ιστορία, και το ρόλο που έχει παίξει η άγνοια σε σχέση με τη μετάδοση των ΣΜΝ, η ομοφοβία, οι στιγματιστικές απόψεις σχετικά με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αλλά και μία θεώρηση της σεξουαλικής ζωής που αρνείται να λάβει υπόψη τις πραγματικές συνθήκες και τους παράγοντες που οδηγούν σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.

Έχοντας συμβάλει ποικιλοτρόπως στον τομέα της πρόληψης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια με τη λειτουργία των Checkpoints, κέντρων πρόληψης και ενημέρωσης για ΣΜΝ, και με τις λοιπές μας δράσεις σε ευάλωτες ομάδες και στο γενικό πληθυσμό, σας ζητούμε να επανεξετάσετε το συγκεκριμένο εγχειρίδιο και να λάβετε άμεσα όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα διασφαλίσουν την έγκυρη κι επιστημονική ενημέρωση όλου του εκπαιδευτικού υλικού αλλά και των εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών μακριά από αναχρονιστικές πεποιθήσεις που στοχοποιούν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες.

Είμαστε στη διάθεσή σας ώστε να συμβάλουμε στην επικαιροποίηση και διόρθωση των σχετικών εγχειριδίων και στην κατάρτιση προγραμμάτων σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης του Υπουργείου με επιστημονική τεκμηρίωση και μη στιγματιστικό λόγο.

Με τιμή,

Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος “Θετική Φωνή”