Γιατί για ακόμη μια φορά έχουν στερέψει τα αποθέματα αίματος

Αντιμέτωποι με ελλείψεις αίματος και κίνδυνο για τη ζωή τους είναι πολυμεταγγιζόμενοι ασθενείς που το τελευταίο διάστημα της έντονης διασποράς της παραλλαγής Ομικρον του κορωνοϊού έχουν καθυστερήσεις για να μεταγγιστούν. Το πρόβλημα έλλειψης αίματος έχει μεγαλώσει με την πανδημία, ενώ από τον προηγούμενο μήνα με την τεράστια έξαρση κρουσμάτων παρατηρείται σημαντική υστέρηση στις μονάδες αίματος που συλλέγονται. Και αυτό γιατί αιμοδότες που επιθυμούν να προσφέρουν νοσούν ή φοβούνται την προσέλευση σε νοσοκομείο.

Ωστόσο, οι ελλείψεις σε αίμα δεν είναι κάτι νέο αλλά μια χρόνια κατάσταση, ιδιαίτερα μετά από γιορτές και διακοπές. Έτσι, η αναζήτηση της λύσης είναι βαθύτερη και αφορά στη συνολική αναδιοργάνωση του συστήματος αιμοδοσίας.

Την προηγούμενη εβδομάδα, η Ελληνική Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας, απηύθυνε έκκληση στους πολίτες να αιμοδοτήσουν, προκειμένου να μην κινδυνεύσει καμία ζωή. “Για τους πάσχοντες από Μεσογειακή Αναιμία και Δρεπανοκυτταρική Νόσο ανά τη χώρα, η μετάγγιση αίματος είναι η μοναδική θεραπεία τους. Αυτές τις μέρες όμως, οι Θαλασσαιμικοί ασθενείς δεν λαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες αίματος που απαιτούνται, οδηγώντας πολλές φορές ακόμα και σε αναβολές μεταγγίσεων”, ανέφερε σε ανακοίνωσή της.

Εξηγώντας περαιτέρω στην Popaganda το πρόβλημα, o Ανδρέας Λίβανος, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας αναφέρει: “Λόγω της μεσογειακής αναιμίας δεν παράγουμε αιμοσφαιρίνη. Επομένως χρειαζόμαστε μετάγγιση αίματος που γίνεται συνήθως κάθε 14 με 15 ημέρες. Εάν για κάποιον αλλάξει η ημερομηνία μετάγγισης και καθυστερήσει ακόμη και μία ημέρα, θα νιώσει πολύ πιο αδύναμος. Εκτός αυτού, τον βγάζει εκτός από τον οικογενειακό και εργασιακό προγραμματισμό. Με καθορισμένη την ημερομηνία μετάγγισης, έχουμε ενημερώσει και την εργασία μας. Επίσης, πολλοί ασθενείς έχουν μεγάλες μετακινήσεις για να μεταγγισθούν. Μένουν σε χωριά ή κωμοπόλεις.

Συνήθως μετά από μεγάλες εορταστικές περιόδους, όπως είναι τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα και μετά το καλοκαίρι παρατηρούνται ελλείψεις σε αίμα, λόγω διακοπών των αιμοδοτών. “Τώρα έχουμε ακόμη μεγαλύτερες, ειδικά αυτό το μήνα. Πολλοί αιμοδότες έχουν νοσήσει από τον κορωνοϊό, έχουν έρθει σε επαφή με κρούσμα ή φοβούνται να πάνε σε νοσοκομείο για την αιμοδοσία. Κάποια νοσοκομεία προσπάθησαν εξωνοσοκομειακά να κάνουν τα τμήματα αιμοδοσίας, στις περισσότερες, όμως, περιπτώσεις δε γίνεται. Προσπαθούμε μέσω των συλλόγων εθελοντών αιμοδοτών να γίνονται κατά τόπους δράσεις και να πηγαίνει ο κόσμος να δίνει αίμα”, λέει ο κ. Λίβανος.

Εάν δει κανείς τα στοιχεία για τις μονάδες αίματος που συλλέγονται σε επίπεδο μήνα δεν θα βγάλει το συμπέρασμα δραματικής έλλειψης και αυτό γιατί η αιμοδοσία λειτουργεί αντανακλαστικά, με αποτέλεσμα όταν γίνονται στοχευμένες δράσεις μπορεί να ισορροπηθούν οι ελλείψεις για ένα διάστημα που το αίμα είναι λίγο. Για παράδειγμα, τον Αύγουστο του 2021 συλλέχθηκαν 36000 μονάδες, αριθμός ελάχιστα μειωμένος σε σχέση με τον Αύγουστο 2019, πριν από την πανδημία. Σε επίπεδο ημέρας, όμως, και με βάση τις αιμοληψίες που ελέγχει το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας – το 50% των αιμοληψιών της χώρας – η διαφορά είναι εμφανής. Πιο συγκεκριμένα, συνήθως γίνονται περί τις 1300 – 1500 αιμοληψίες την ημέρα, ενώ το τελευταίο διάστημα, ειδικά τον τελευταίο μήνα είναι 900 την ημέρα. Οι ελλείψεις αίματος φαίνονται πραγματικά στους ασθενείς και στην αναβολή μετάγγισης-θεραπείας που έχουν.

Ο λόγος είναι η έλλειψη δωρεάς αίματος για την οποία συντελούν πολλοί παράγοντες. Ο πρώτος είναι ότι έχουν αυξηθεί τα κρούσματα κορωνοϊού στους αιμοδότες, συνεπώς έχει μειωθεί η “δεξαμενή” αίματος. Πρέπει να σημειώσουμε ότι για να αιμοδοτήσει ένας εθελοντής που έχει νοσήσει με κορωνοϊό πρέπει να περάσουν 28 ημέρες από τη θετική διάγνωση, ενώ μετά τη διενέργεια του εμβολίου μπορεί να δώσει κανείς αίμα αμέσως, εκτός εάν έχει ανεπιθύμητες ενέργειες, οπότε και πρέπει να παρέλθει μια εβδομάδα.

Εκτός από το γεγονός ότι πολλοί νοσούν ή έχουν έρθει σε επαφή με κρούσμα και φοβούνται ότι θα εκδηλώσουν τη νόσο Covid-19, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εθελοντών που δεν μπαίνει στο νοσοκομειακό περιβάλλον υπό τον φόβο μήπως κολλήσει τον ιό.

Έγιναν κάποιες προσπάθειες να λυθεί αυτό το ζήτημα στην αρχή της πανδημίας, με μεταφορά των μονάδων αιμοδοσίας εκτός νοσοκομείων, ωστόσο δεν έγινε συνολικά και στις περιπτώσεις που γίνεται προκύπτουν άλλα θέματα όπως η έλλειψη προσωπικού οπότε και μια αίθουσα μπορεί να λειτουργεί μόνο πρωινές ώρες, κάτι που δεν είναι εξυπηρετικό για όλους τους εθελοντές.

Άλλο επίκαιρο ζήτημα που πιθανόν δρα ανασταλτικά στο να πάει κάποιος να δώσει αίμα είναι η απουσία σαφών οδηγιών για επίδειξη ή όχι πιστοποιητικών εμβολιασμού και rapid test. Εν μέσω μέτρων περιορισμού της πανδημίας οι εμβολιασμένοι ασθενείς δεν υπόκεινται σε εργαστηριακό έλεγχο όταν πρόκειται για εξέταση, ενώ οι συνοδοί τους για δομές όπως τα νοσοκομεία κάνουν τεστ ακόμη και εμβολιασμένοι. “Ο αιμοδότης τι είναι ; Ασθενής ; Όχι. Επισκέπτης; Ούτε. Δεν υπάρχει σαφής οδηγία ειδικά για αιμοδότες και ο καθένας ερμηνεύει διαφορετικά το πλαίσιο των μέτρων”, λέει ο αιματολόγος και επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, Κώστας Σταμούλης.

“Δεν μπορούμε να ρίχνουμε τις ευθύνες μόνο στους εθελοντές αιμοδότες. Το σύστημα αιμοδοσίας έχει δομικά προβλήματα και δεν είναι ικανό να προσαρμοστεί σε αλλαγές όπως είναι μια πανδημία. Χρειαζόμαστε σταθερότητα στην προσφορά. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη λογική να γίνεται ένα ‘μπουμ’ και να συγκεντρώνεται αίμα. Σε δράσεις και καλέσματα, ναι, θα έρθει ο κόσμος. Όμως, πρέπει να υπάρξει αναδιοργάνωση του συστήματος. Για παράδειγμα, σε μια προηγμένη χώρα, οι εξορμήσεις για αιμοδοσία καθορίζονται από τα πάνω και κάτω των αιμοληψιών σε όλη τη χώρα. Να γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι χρειαζόμαστε αίμα στην Ξάνθη, και να στείλουμε στοχευμένα μια μονάδα εκεί χωρίς να πρέπει απαραίτητα να στείλει το νοσοκομείο Ξάνθης που πιθανόν δεν μπορεί. Εμείς εδώ τώρα προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα για να βλέπουμε συνολικά τις ανάγκες σε όλη τη χώρα”, προσθέτει ο ίδιος.