Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, revisited

Ένα απόγευμα με γκρίζους ουρανούς βρεθήκαμε στην καρδιά του Πειραιά, στο ανακαινισμένο Δημοτικό Θέατρο. Αποφασισμένοι να δούμε όλες τις γωνιές τις οποίες ένας θεατής δεν έχει την ευκαιρία να δει, προσπεράσαμε την κλειδωμένη κεντρική είσοδο, και μπήκαμε απ’ το πλάι, όπου μας υποδέχθηκε το προσωπικό του θεάτρου.

Προσπεράσαμε τους διάσπαρτους ηθοποιούς και τεχνικούς που έκαναν πρόβες στην σκηνή και στην πλατεία, για να προχωρήσουμε στους άδυτους χώρους του θεάτρου. Αν μη τι άλλο ένα θέατρο με “αίθουσα μπαλέτου” και “αίθουσα συγχαρητηρίων” αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Αυτό βέβαια είναι το λιγότερο που καθιστά το Δημοτικό Θέατρο ένα εμβληματικό πολιτιστικό κτήριο. Η πλήρης ανακαίνιση των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του θεάτρου, η οποία ολοκληρώθηκε μόλις πριν από δυόμιση μήνες, έγινε με βασικό άξονα την αποκατάσταση του κτηρίου ακριβώς στην μορφή που είχε εν τη γεννέσει του. Αυτό σημαίνει ότι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως η σκηνή και ο θόλος του έχουν διατηρήσει τη λογική της τότε κατασκευής τους.

Περνώντας από φρεσκοβαμμένους διαδρόμους βλέπουμε διαφορετικά δωμάτια, όπως τα φωτεινά και ευρύχωρα καμαρίνια, αλλά και τον χώρο κάτω από τη σκηνή, με πολλά ξύλινα υποστυλώματα. Στο δάπεδο της σκηνής, το ταβάνι δηλαδή του συγκεκριμένου χώρου, υπάρχουν τρύπες από τις οποίες έσυραν τα παλιά σκηνικά. Πλέον τα σκηνικά είναι κρεμαστά και μετακινούνται από το πάνω μέρος της σκηνής, αλλά στην μουσειακού τύπου ανακαίνιση του κτηρίου, διατήρησαν τις τρύπες της παλιάς μπαρόκ σκηνής. Συνεπώς οι ηθοποιοί με τακούνια θα πρέπει να είναι λίγο προσεκτικοί.

Συνεχίζοντας την εξερεύνηση φτάνουμε σε ένα αχανές βεστιάριο. Σειρές από κοστούμια βρίσκονται παραταγμένα κάτω από την ξύλινη σκηνή, ανάμεσα σε υποστυλώματα και δύο ασανσέρ που μεταφέρουν ηθοποιούς από το βεστιάριο πάνω στη σκηνή, και τούμπαλιν.

Ανεβαίνουμε πολλά σκαλιά σε ένα κλίμα ευλαβικό ενώ σκέφτομαι ότι έχω να λαχανιάσω έτσι απ’ όταν είχα ανέβει στο Παλαμήδι. Η θέα ωστόσο, αποζημιώνει: Βρισκόμαστε ακριβώς πάνω από τον θόλο με τον πολυέλαιο. Ο σκελετός του θόλου φαίνεται πράγματι 130 χρόνων και αν δεν ήξερα ότι έχουν γίνει στατικές επεμβάσεις στον φέρων οργανισμό του κτηρίου, θα ανησυχούσα μήπως έρθει ο θόλος καπέλο στους θεατές που γεμίζουν την πλατεία του θεάτρου.

Όταν παίρνει κανείς τη μυρωδιά του καινούριου σε ένα τόσο παλιό κτήριο, τότε αναπόφευκτα οι χώροι του λειτουργούν ως μια τεράστια χρονομηχανή. Πόσοι ηθοποιοί, καλλιτέχνες και τεχνικοί έχουν περπατήσει αυτούς τους διαδρόμους, πόσοι πρόσφυγες κοιμόντουσαν κάτω από τη σκηνή μετά τη μικρασιατική καταστροφή;

Ο κ. Τζαμαργιάς, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, γνωρίζει ότι το εν λόγω θέατρο είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση για τον Πειραιά και καλείται να επενδύσει ένα “μουσειακό” κτήριο με τη θεατρική του ταυτότητα ξανά. “Οι προσδοκίες από τον κόσμο είναι υψηλές. Στις μέχρι τώρα παραστάσεις η προσέλευση ήταν ικανοποιητική. Υπάρχει βέβαια και η περιέργεια του κόσμου να δει το κτήριο αυτό καθ’ εαυτό, αλλά έχουμε καταλάβει ότι αν ακούσουν καλά λόγια για μια παράσταση, τότε υπάρχει προσέλευση. Πάντως ο χρόνος μας πιέζει. Από το Σεπτέμβριο δεν υπήρχε επαρκείς χρόνος για να κάνω σχεδιασμό, γιατί το θέατρο άρχισε να λειτουργεί κατευθείαν. Αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του, γιατί μπορεί να είναι ένας αριστουργηματικός χώρος, αλλά αυτό ακριβώς είναι και το φορτίο του. Έχει μια αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική ιστορία που δεν μπορείς να την αγνοήσεις, αλλά από την άλλη έχει και έναν δημοτικό προσδιορισμό… Ο όρος “Δημοτικό” στη συνείδηση κάποιων σημαίνει απλά ένα ‘πνευματικό κέντρο της γειτονιάς’. Οπότε καταλαβαίνετε ότι σύλλογοι, φορείς, κλπ, όλοι διεκδικούν το χώρο… Αυτά τα λέω για να καταλάβετε ότι βαδίζουμε σε μια περίοδο δοκιμασίας. Δεν είναι πειραματική, προσπαθούμε να λειτουργήσουμε όσο πιο επαγγελματικά μπορούμε. Προσπαθούμε να εξισορροπήσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του χώρου: πρόκειται για έναν μουσειακό, ή για ένα θεατρικό χώρο; Το Δημοτικό θέατρο έχει έναν συμβολισμό στη συλλογική συνείδηση των Πειραιωτών και υπάρχει μια πολύ θολή εικόνα για το πως ζωντανεύει ξανά ένας τέτοιος χώρος, γι’ αυτό θέλει προσοχή. Έχουμε ένα παλιό νεοκλασικό κτήριο, αλλά σκοπός μας είναι να προσελκύσει και νέο κόσμο, να μπει αθλητικό παπούτσι…”

Βγαίνοντας από το γραφείο του κ. Τάκη Τζαμαργιά, ευχήθηκα να πατήσουν πολλά ζευγάρια αθλητικών παπουτσιών το κόκκινο βελούδο του πανέμορφου Δημοτικού Θεάτρου και έδωσα υπόσχεση τα δικά μου να πατήσουν πάλι εκεί πολύ σύντομα…

Η κατασκευή του κτηρίου ξεκίνησε το 1882 και ολοκληρώθηκε μετά από 12 χρόνια, το 1895.Αρχιτέκτων ήταν ο Πειραιώτης Ιωάννης Λαζαρίμος. 

Ο πολυέλαιος που αιωρείται ακόμα κάτω από τον θόλο του θεάτρου ήρθε από τη Μασσαλία. Είχε 120 φώτα που άναβαν με γκάζι. Οι στρόφιγγες του γκαζιού υπάρχουν ακόμη στον πολυέλαιο.

Από την κατασκευή του μέχρι σήμερα, το δημοτικό θέατρο πέραν από τις σημαντικές θεατρικές παρουσιάσεις, έχει χρησιμοποιηθεί μεταξύ άλλων ως Πρωτοδικείο, Γυμνάσιο, στρατηγείο των Γάλλων και καταφύγιο προσφύγων από τη Μικρά Ασία. (Τουλάχιστον γλίτωσε την κατεδάφιση, σε αντίθεση με το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών)

Επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε από τους Συμμάχους. Τη δεκαετία του ‘60 φιλοξένησε καλλιστεία και παρουσιάσεις τάπερ.

Το 2008 άρχισε η πλήρης αποκατάσταση του κτηρίου. Τον Οκτώβριο του 2013 έγιναν τα εγκαίνια. Έργα αποκατάστασης είχαν ξαναγίνει στο παρελθόν, μετά τον σεισμό του 1981 όταν κρίθηκε επικινδύνως ετοιμόρροπο. Το 1985 κρίθηκε διατηρητέο.

Και μια ματιά στο πρόγραμμα του Ιανουαρίου:

5 ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΙΟΛΙ Σκηνοθεσία: Ν. Ξανθούλης
5 & 6 Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙ∆ΟΣ (1923) Μουσική διεύθυνση: Χ. Γωγιός
Σκηνοθεσία: Α. Ευκλείδης
“Οι Όπερες των Ζητιάνων”, µε την Αθηναϊκή Συµφ. Ορχ. Νέων και χορωδίες του Πειραιά
6 το πνεύµα των Χριστουγέννων Καµεράτα, Ά. Σακελλαρίου
9 & 10 ΕΠΤΑ ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ Συναυλία: Σ. Γασπαράτος
11 & 12 ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΙΟΛΙ Σκηνοθεσία: Ν. Ξανθούλης
13 & 14 Ο ΕΛΛΗΝ ΒΡΥΚΟΛΑΞ Σκηνοθεσία: Κ. Ντέλλας
17 έως 26 ΑΜΛΕΤ Σκηνοθεσία – Ερµηνεία: Α. Χειλάκης
Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή
20 & 21 Ο ΕΛΛΗΝ ΒΡΥΚΟΛΑΞ Σκηνοθεσία: Κ. Ντέλλας
27 & 28 Ο ΕΛΛΗΝ ΒΡΥΚΟΛΑΞ Σκηνοθεσία: Κ. Ντέλλας
31 ΑΜΛΕΤ Σκηνοθεσία – Ερµηνεία: Α. Χειλάκης