Βγήκε από μια εσωτερική ανάγκη, βαθιά προσωπική και ενώ δεν μπορούσα να σταματήσω να γράφω περιορίστηκα σε αυτές τις 20 σελίδες που έπρεπε να παραδώσω. Αυτό ήταν μια εκτίναξη, μια έκρηξη η οποία δεν ολοκληρώθηκε με εκείνο το κείμενο και είχε αυτή την εκπληκτική υποδοχή. Έκτοτε κάτι έσπασε, κάτι άνοιξε μέσα μου και συνέχισα με θέατρο, με ποίηση, με πεζογραφία και άλλα πράγματα, συνέχισα και τις μεταφράσεις γιατί είχα ακόμα ανάγκη από βιοποριστικούς πόρους.
Ήσασταν εκείνη την εποχή γραμμένος σε κάποιο κόμμα κύριε Δημητριάδη;Όχι αλλά ήμουν πολιτικοποιημένος. Στη διάρκεια της δικτατορίας ήμουν στρατευμένος πολύ -ήμουν και πολύ μικρός. Στο εξωτερικό, έπαιρνα μέρος και σε ομάδες πολύ ακραία πολιτικοποιημένες. Ε, μετά την πτώση της χούντας άρχισα να απομακρύνομαι από πολλά πράγματα όσον αφορά την πολιτική στράτευση, αλλά το “Πεθαίνω σαν χώρα” είναι ένα κείμενο που δεν αφορά τη στιγμή που γράφτηκε, δεν έχει σχέση με την επικαιρότητα, αλλά απλώς συναντάει μια άλλη κατάσταση που καλώς ή κακώς έχει μια χρονική διάρκεια. Είναι ένα συνεχώς επίκαιρο κείμενο.
Και όμως τόσο επίκαιρο… Είναι του 1978. Βρισκόμαστε 35 χρόνια μετά πια. Είναι όπως είπα κάποτε «είναι σαν το κείμενο να παράγει την πραγματικότητα και όχι η πραγματικότητα να έρχεται να το συναντήσει». Είναι ένα κείμενο που δεν είναι ούτε σύγγραμμα, ούτε δοκίμιο, είναι ένα αμιγώς λογοτεχνικό κείμενο, το οποίο φαίνεται ότι άγγιξε κάποια σημεία που είναι πέρα από την επικαιρότητα τα οποία όμως είναι διαχρονικά.
Έχω την εντύπωση ότι περιγράφει μια βαθύτερη εσωτερική κρίση πέρα από αυτήν που ανακαλύπτεις στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσής του. Ακριβώς. Αυτό που ονομάζουμε σήμερα κρίση, είναι μια κρίση που αφορά μια υπαρξιακή οντότητα μιας χώρας και ενός λαού. Δεν είναι μια κρίση μόνο οικονομική. Είναι ένα μεγάλο ερώτημα το αν αυτή η χώρα μπορεί να ζήσει συνεχίζοντας το δρόμο που είχε. Δηλαδή αυτή πολιορκία, η χιλιετής πολιορκία της χώρας από τον εχθρό, είναι μια αντίσταση στο καινούριο διότι τα πράγματα μέσα στη χώρα έχουν τελειώσει. Αυτός είναι ο θάνατός της και η χώρα δεν δέχεται την αλλαγή, τη ριζική αλλαγή. Αρνείται τον άλλο εαυτό της και αυτό είναι θάνατος, Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα. Η άρνηση του να δούμε και να παραδεχτούμε ότι έχει κλείσει ένας ιστορικός κύκλος και ότι τις όποιες συνέπειες πρέπει να περάσουμε σε κάτι άλλο. Βέβαια ταυτόχρονα η πραγματικότητα μας απογοητεύει γιατί συνεχώς βλέπουμε τις επαναλήψεις των επαναλήψεων. Φοβόμαστε να πάρουμε το ρίσκο του καινούριου, να παραδεχτούμε ότι κάποια πράγματα έχουν τελειώσει και αυτό δεν είναι ούτε αρνητικό, ούτε πεσιμιστικό, ούτε τίποτα. Είναι ελπιδοφόρο. Μόνο αυτό είναι ελπιδοφόρο. Αυτό θα δώσει ώθηση για ξεκίνημα.
Φοβάμαι πως μια μεγάλη μερίδα των “επαναστατημένων” ζητούν την επαναφορά στο πριν. Στο βόλεμα. Δεν τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο μόνο αυτό
Ναι αλλά ο ελληνικός λαός είναι διατεθειμένος να εκτεθεί σε μια τέτοια επανάσταση, ιδεολογική και πολιτική; Φοβάμαι πως μια μεγάλη μερίδα των “επαναστατημένων” ζητούν την επαναφορά στο πριν. Στο βόλεμα. Δεν τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο μόνο αυτό. Αυτό για μένα είναι ό,τι πιο σκοτεινό και απαισιόδοξο. Για παράδειγμα αυτός ο μονόλογος που έχει το «Πεθαίνω σαν χώρα» στο τέλος του, είναι ακριβώς αυτό. Η στενόμυαλη οπτική των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει γιατί η πώρωση και η διαφθορά έχει πια φτάσει μέχρι το μεδούλι και οι άνθρωποι δεν έχουν άλλο στόχο ζωής παρά την καλοπέραση. Και τίποτα άλλο.
Πιστεύετε στον Θεό; Όχι δεν πιστεύω στον Θεό, σε κανένα Θεό δεν πιστεύω. Μόνο στον άνθρωπο. Όταν βγαίνουν διάφοροι και λένε “ο Θεός να βάλει το χέρι του” και τέτοια σκέφτομαι “ε, καλά ας περιμένουν το χέρι του Θεού, και αν το δουν ας μου το δείξουν και μένα”.
Πιστεύετε όμως σε κάποιου είδους ηθική; Η ηθική δεν έχει να κάνει με τους κοινωνικούς κανόνες οι οποίοι επιβάλλονται και είναι εγωιστικοί, απαγορευτικοί, και εμπεριέχουν στοιχεία ρατσισμού και μισανθρωπισμού. Πρέπει να αλλάξει και αυτό το ζήτημα ριζικά. Η ηθική στην Ελλάδα είναι διαποτισμένη από την ορθοδοξία, όλα αυτά είναι επιταγές της εκκλησίας που αποκλείει το σώμα, τον έρωτα, την σεξουαλικότητα, την διαφορά και είναι καταστροφικές και εγκληματικές τάσεις. Άλλος ένας παράγοντας που έχει οδηγήσει τα πράγματα σε αυτή την συναισθηματική στενότητα και στειρότητα. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να εκφράσουν τα αισθήματά τους πια. Περιμένω από τα νέα παιδιά την αντίδραση και την αντιστροφή αυτού του φαινομένου.
Μιλάτε συχνά για το ασύμπτωτο του έρωτα. Τι ακριβώς εννοείτε; Έχει να κάνει με την ανθρώπινη υπόστασή μας. Το ασύμπτωτο είναι ακριβώς αυτό που θες πολύ να πραγματοποιηθεί ανάμεσα σε δύο ανθρώπους γιατί ακριβώς η φύση τους και η κατάστασή τους είναι ότι είναι χωρισμένοι. Ο έρωτας αντιστρατεύεται αυτό το ασύμπτωτο. Είναι απεγνωσμένη η προσπάθεια του ανθρώπου να έρθει πιο κοντά στον άλλο να ενωθεί μαζί του και δεν μπορεί να επιτευχθεί αυτό, διότι ακριβώς η ίδια η φύση, η κατάστασή του δεν το επιτρέπει. Διότι ακόμα και όταν ενώνονται δύο άνθρωποι ερωτικά, δεν παύουν να είναι δύο χωριστά όντα. Ο Αριστοφάνης υποστηρίζει ότι στην αρχή οι άνθρωποι ήταν ενωμένοι μεταξύ τους και μετά τους χώρισαν οι θεοί και από τότε είναι χωρισμένοι. Εγώ υποστηρίζω ότι δεν υπήρξαν ποτέ ενωμένοι. Δηλαδή εσείς και εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος είναι στη θέση μας, μπορεί μέσω μια σύμπτωσης να έρθει σε πνευματική και ερωτική επικοινωνία. Αλλά η σύμπτωση είναι ένα ζητούμενο, συνεχώς ποτέ δεν θα γίνουμε εγώ και εσύ ένα.
