Είναι, για να δανειστούμε τα λόγια ενός σοφού τσαγερού, a tale as old as time: άπληστοι executives που κοιμούνται και ξυπνούν με το φόβο της Wall Street δεν υπολογίζουν ούτε ευγενείς προθέσεις ούτε καλλιτεχνική δημιουργία προκειμένου να πουλήσουν το προϊόν τους. Το χάος που έχει ξεσπάσει στο Χόλιγουντ την τελευταία εβδομάδα, μετά την ανακοίνωση-βόμβα της WarnerMedia ότι θα κυκλοφορήσει όλα τα μπλοκμπάστερ της για το 2021 με ταυτόχρονη πρεμιέρα στο σινεμά και στην streaming υπηρεσία HBO Max (για διάστημα ενός μήνα), έχει πολλά πλοκάμια: από το ερώτημα «τι θα απογίνουν οι κινηματογραφικές αίθουσες;», που λόγω της πανδημίας έχει γίνει φέτος πιο επείγον από ποτέ, μέχρι τη δημόσια οργή του Κρίστοφερ Νόλαν και μια πιθανή βροχή μηνύσεων από τους συμπαραγωγούς των μεγαλύτερων από αυτές τις ταινίες.
Μια ματιά στους «εμπόλεμους» τίτλους αποκαλύπτει το μέγεθος της κίνησης της Warner: το αμερικάνικο κοινό θα έχει την ευκαιρία να επιλέξει αν θέλει να οδηγήσει μέχρι το κοντινότερο multiplex για να παρακολουθήσει, μεταξύ άλλων, το The Matrix 4, το Dune, το Godzilla vs. Kong, το πρίκουελ των Sopranos, The Many Saints of Newark, το σίκουελ του Suicide Squad, το The Conjuring: The Devil Made Me Do It (αυτό καλύτερα να παιχτεί σπίτι για να κρυφτεί κανείς πιο εύκολα κάτω από το κρεβάτι) και το Space Jam: Α New Legacy ή να τα δει την ίδια μέρα από τον καναπέ του. (Στις διεθνείς αγορές, οι ταινίες θα κυκλοφορήσουν κανονικά.)
Εκ πρώτης όψεως, η αβεβαιότητα για τους χρόνους εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού στις ΗΠΑ, οι επιπτώσεις της καταστροφικής φετινής χρονιάς από τα διαδοχικά κλεισίματα των κινηματογράφων και μια απουσία εγγυημένων εμπορικών hits (με εξαίρεση το τέταρτο Matrix, ο προγραμματισμός περιλαμβάνει στην πλειοψηφία του ταινίες-ρίσκα) ήταν οι κυριότεροι παράγοντες που οδήγησαν την Warner στην ανατίναξη της επί δεκαετιών συμφωνίας που επέτρεπε σε μια ταινία να κάνει τον κύκλο της στις αίθουσες πριν περάσει στα επόμενα στάδια home entertainment. Ο Γιάννης Καλφακάκος, Γενικός Διευθυντής της Tanweer, της εταιρείας που διανέμει τις ταινίες της Warner στην Ελλάδα, σχολίασε στην Popaganda αυτή την απόφαση: «Ήταν πλέον αναμενόμενο ότι θα συνέβαιναν ταυτόχρονες ημερομηνίες εξόδου για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον ως τον Αύγουστο του 2021», λέει. «Απλώς η Warner δεν το είδε κατά περίπτωση, αλλά στρατηγικά, κι έκανε ανακοίνωση για όλο το 2021. Μπορεί αυτό να μην ακούγεται ευχάριστo στα αυτιά του κινηματογραφικού κλάδου, όμως επιχειρηματικά βγάζει απόλυτο νόημα, όπως απέδειξε η αύξηση της τιμής της μετοχής της ιδιοκτήτριας εταιρείας ΑΤ&Τ».
Ακριβώς αυτό το στοιχείο εξηγεί πιο ρεαλιστικά τους αληθινούς λόγους πίσω από αυτή την κίνηση και σχετίζεται με ανήσυχα στελέχη της AT&T (και μάλιστα στην κορυφή της ιεραρχίας): ο κολοσσός των τηλεπικοινωνιών που εξαγόρασε την καταχρεωμένη WarnerMedia για 100 δις δολάρια το 2018 ήθελε το δικό του αν όχι Netflix, τότε Disney+. Η streaming υπηρεσία που λάνσαρε τον Νοέμβριο του 2019 η αντίπαλη, ολοένα και πιο μονοπωλιακή Disney έσκισε γρήγορα σε νούμερα συνδρομητών (περίπου 74 εκατ. μέσα σε ένα χρόνο) και σε buzz (κυρίως χάρη στη σειρά The Mandalorian – δεν ήταν μικρό κατόρθωμα να πλημμυρίσουν τα social media παγκοσμίως την πρώτη μέρα λειτουργίας της με χιλιάδες Baby Yoda.) To ΗΒΟ Μax, όμως, έκανε την εμφάνισή του τον Μάιο και στο πρώτο εξάμηνο μέτρησε 8.6 εκατ. συνδρομητές με ενεργοποιημένη την υπηρεσία (ο αριθμός αυτός έφτασε τα 12.6 εκατ. μετά την ανακοίνωση για τις πρεμιέρες του 2021, σύμφωνα με προχθεσινές δηλώσεις.) Θα μπορούσαν να είναι πάνω από τους διπλάσιους, αφού οι συνδρομητές του καλωδιακού HBO έχουν δωρεάν πρόσβαση, αλλά οι περισσότεροι δεν μπήκαν στον κόπο. Αυτή η έλλειψη ενδιαφέροντος, σε συνδυασμό με τη δυσκολία εύρεσης της ίδιας της εφαρμογής σε δημοφιλείς streaming συσκευές (στο Roku δεν υπάρχει καν, ενώ μόλις τον περασμένο μήνα επετεύχθη συμφωνία για το Amazon Fire TV), κάνουν το HBO Max, που σχεδιάζει να αποκτήσει παρουσία σε 190 χώρες παγκοσμίως, προβληματικό προϊόν στα μάτια των επενδυτών της AT&T, οι οποίοι θέλουν γρήγορα αποτελέσματα και, ιδανικά, ένα ελκυστικό wireless πρόγραμμα.
Ο Κρις Νόλαν αισθάνεται πολύ ενοχλημένος στην τoποθεσία Warner Bros. Studios
Μπορεί, όμως, το σινεμά να βρίσκεται σε ιστορικό σταυροδρόμι και στο κατώφλι επικίνδυνων αλλαγών επειδή μια εταιρεία… θέλει να πουλήσει Wi-Fi συνδέσεις; Είναι πολύ πιθανό η πανδημία να ανάγκασε την κινηματογραφική βιομηχανία να αναμετρηθεί με σημαντικές προκλήσεις 10 χρόνια νωρίτερα από το αναμενόμενο, όμως η πανικόβλητη απόφαση της Warner αφήνει εκτεθειμένους αιθουσάρχες όχι μόνο στην Αμερική (ο επικεφαλής της μεγαλύτερης αλυσίδας κινηματογράφων, AMC Cinemas, δήλωσε πως θα παλέψει «επιθετικά για όρους που εξασφαλίζουν την επιβίωση της επιχείρησης»), αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Ο Ανδρέας Αλυσανδράτος, Marketing Director των Village Cinemas, θεωρεί πως, πέρα από την απρόσμενη διάρκεια της εφαρμογής του, το σχέδιο του στούντιο προκαλεί κι άλλους κλυδωνισμούς: «Δημιουργεί αδίκως ερωτηματικά για έναν κλάδο που έχει αποδείξει τη διαχρονικότητά του, την αντοχή του αλλά και την προσαρμοστικότητά του απέναντι σε οποιαδήποτε εξέλιξη και τάση», λέει στην Popaganda. «Το μοναδικό ξεκάθαρο συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως η κίνηση της Warner ακυρώνει το αποκλειστικό δικαίωμα προβολής στους κινηματογράφους».
Μπορεί, όμως, το σινεμά να βρίσκεται σε ιστορικό σταυροδρόμι και στο κατώφλι επικίνδυνων αλλαγών επειδή μια εταιρεία… θέλει να πουλήσει Wi-Fi συνδέσεις;
Πρόσφατα, το χρονικό παράθυρο ανάμεσα στην κινηματογραφική και την κατ’οίκον προβολή έσπασε ακόμα και στην Ελλάδα, όπου το streaming και το VOD δεν προσφέρουν ποικιλία ανάλογη με εκείνη του εξωτερικού, με μια συμφωνία 4 εταιρειών διανομής (Odeon, Tanweer, Spentzos, Rosebud.21) που στέλνει ορισμένους τίτλους στην premium VOD υπηρεσία της COSMOTE TV περίπου 2 εβδομάδες μετά την έξοδό τους στις αίθουσες (τα εγκαίνια της σύμπραξης σχεδόν συνέπεσαν με το πρόσφατο κλείσιμο των αιθουσών). Προκύπτει, μεταξύ άλλων, η απορία γιατί οι θεατές να βγουν από το σπίτι τους για να δουν διάσημους σταρ αφού μπορούν πλέον να το κάνουν από το σπίτι τους. Για την κυρίαρχη αλυσίδα multiplex στη χώρα μας, η προσαρμοστικότητα δίνει το προβάδισμα. Όπως εξηγεί ο κ. Αλυσανδράτος: «Το μοντέλο λειτουργίας των Village Cinemas έχει στρατηγικά στοχεύσει τα τελευταία 6 χρόνια στην αναβάθμιση της συνολικής εμπειρίας μέσω της τεχνολογικής ανάπτυξης των αιθουσών και των παρεχόμενων υπηρεσιών ούτως ώστε να προηγείται των εξελίξεων στο web».
Πόσο παραπάνω από το ρεκόρ των 20 εβδομάδων θα έμεναν τα «Παράσιτα» στις αίθουσες αν δεν είχε συμβεί η πανδημία;
Σε διαφορετική βάρκα βρίσκονται οι μικρότερες, ανεξάρτητες αίθουσες, των οποίων το ρεπερτόριο απαιτεί περισσότερο κόπο για να ξεχωρίσει απ’ ό,τι τα ατελείωτα μαζικά franchises. Μιλώντας για την προαναφερθείσα συμφωνία, ο ιδιοκτήτης των κινηματογράφων Δαναός 1 & 2 και του θερινού Άνεσις, Ηλίας Γεωργιόπουλος, αναφέρει: «Eίναι σίγουρα ένα ‘χτύπημα΄ στους κινηματογράφους. Οι καλλιτεχνικές ταινίες δουλεύουν πολύ με το word of mouth, κι αυτή η κίνηση σίγουρα θα φρενάρει την πορεία μιας επιτυχημένης ταινίας», υπενθυμίζοντας την προβολή-ρεκόρ για διάστημα 20 εβδομάδων στο Δαναό για τα βραβευμένα με Όσκαρ Παράσιτα. «Αν δεν είχαμε κλείσει λόγω COVID-19 σίγουρα θα παίζονταν κι άλλο – αν η ταινία παιζόταν ταυτόχρονα και στην τηλεόραση, δεν θα είχε την ίδια πορεία», καταλήγει.
Για πολλούς, η ανακοίνωση της Warner ήταν το επόμενο λογικό βήμα μετά τη «θυσία» του Wonder Woman 1984, που μετά από 2 αλλαγές ημερομηνίας εξόδου φέτος, θα καταλήξει να κάνει πρεμιέρα ανήμερα των Χριστουγέννων στο HBO Max (η ταινία θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα μόλις ανοίξουν και πάλι τα σινεμά). Εκτός από το HBO Max, η ταινία θα κάνει και λιγότερο glamorous πρεμιέρα σε όλα τα τορεντάδικα του πλανήτη, κάτι που θα ισχύσει φυσικά και για τους 17 τίτλους που θα εμφανιστούν στην πλατφόρμα το 2021. Στο ερώτημα αν τον απασχολεί η πιθανή αύξηση της πειρατείας σε τίτλους που θα χρειάζονταν εκ των πραγμάτων περισσότερη προσπάθεια για να φέρουν κόσμο στις αίθουσες (όπως η κινηματογραφική μεταφορά του μιούζικαλ του Λιν Μανουέλ Μιράντα In The Heights ή η ιστορία του αρχηγού των Black Panthers, Judas and the Black Messiah) ο κ. Καλφακάκος απαντά: «Η πειρατεία δυστυχώς ανθεί και παρότι έχουμε το νομικό πλαίσιο πλέον, η όλη διαδικασία είναι χρονοβόρα προκειμένου το dynamic blocking να έχει επιτυχία. Ίσως μια λύση να ήταν ό,τι έγινε στο Wonder Woman 1984: στις διεθνείς αγορές οι ταινίες να βγαίνουν νωρίτερα στους κινηματογράφους».
Πάντως το Χόλιγουντ ακόμα πασχίζει να συνέλθει από την τρομερή αναστάτωση που προκάλεσε η μεταχείριση βιντεοκασέτας που επιφύλαξαν τα υψηλά κλιμάκια της Warner και της AT&T στα πανάκριβα οράματά του, με πρώτο (και προς το παρόν, πιο έξαλλο) επικριτή του πλάνου τον Κρίστοφερ Νόλαν. Ο σκηνοθέτης πέρασε το πρώτο μισό του 2020 αναλαμβάνοντας το ρόλο του σωτήρα της κινηματογραφικής εμπειρίας, πιέζοντας την Warner να κυκλοφορήσει το Tenet στα σινεμά λίγο μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας με απογοητευτικά αποτελέσματα στην Αμερική (55 εκατ. δολάρια σε σχέση με τα 350 εκατ. του υπόλοιπου πλανήτη). «Η Warner ήταν το μόνο στούντιο που στήριξε τις αίθουσες με το Tenet, όμως δε βρήκε ανταπόκριση από τα άλλα στούντιο, που αν υπήρχε θα ήταν όλα διαφορετικά», σύμφωνα με τον κ. Καλφακάκο. «H ταινία απέδειξε ότι άξιζε να κυκλοφορήσει στις διεθνείς αγορές. Τα αποτελέσματα της Αμερικής ήταν αυτά που δημιούργησαν δεύτερες σκέψεις».
Αυτές οι σκέψεις ίσως διευκόλυναν την απόφαση για streaming των πάντων το 2021 και ο Νόλαν κατακεραύνωσε την απόφαση της Warner (με επιχειρήματα Γ’ δημοτικού), αποκαλώντας το HBO Max «τη χειρότερη υπηρεσία streaming» (σημειώνουμε ότι αντικειμενικά το HBO Max έχει το καλύτερο, πλουσιότερο library από κάθε υπηρεσία εκεί έξω, από την Καζαμπλάνκα και τα Looney Tunes μέχρι τους Sopranos) και υπερασπιζόμενος τα ταλέντα μπροστά και πίσω από τις κάμερες που θεωρεί ότι εξαπατήθηκαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νόλαν έχει συνεργασία με το στούντιο από το 2002 κι αυτή τη στιγμή η σχέση τους είναι ίσως στα πρόθυρα διαζυγίου.
Wonder Woman 1984: Θα κάνει πρεμιέρα ανήμερα των Χριστουγέννων στο HBO Max (η Γκαλ Γκαντότ, για να μην το πάρει άσχημα, κατευνάστηκε με 10 εκατομμύρια δολλάρια)
Εκτός των άλλων, η Warner είναι αντιμέτωπη και με μια γιγάντια PR καταστροφή. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, οι σκηνοθέτες και ηθοποιοί πολλών από τις εν λόγω ταινίες είναι εξίσου οργισμένοι (οι πρώτοι γιατί δεν ενημερώθηκαν ποτέ, οι δεύτεροι επειδή δεν αποζημιώθηκαν για την αλλαγή, με εξαίρεση την Γκαλ Γκαντότ του WW84 που κατευνάστηκε με 10 εκατομμύρια), το Σωματείο Σκηνοθετών της Αμερικής σχεδιάζει μποϊκοτάζ της Warner, τουλάχιστον μια εταιρεία παραγωγής, η Legendary, που συγχρηματοδότησε το 85% του Dune και του Godzilla vs. Kong θα υποβάλλει την πρώτη από τις πολλές μηνύσεις που λογικά έπονται. Το κερασάκι στην τούρτα της κακοδιαχείρισης της πολυετούς σχέσης του στούντιο με τους συνεργάτες του είναι το προηγουμένως λυσσαλέο μπλοκάρισμα δελεαστικότατων προτάσεων εξαγοράς από το Netflix για κάποιους από τους τίτλους που τώρα θα καταλήξουν στο HBO Max.
Μην ανησυχείτε, ο κινηματογράφος δεν πάει πουθενά Στίβεν Σόντερμπεργκ
Όλες αυτές οι εξελίξεις επαναφέρουν στο προσκήνιο την αγωνία για το μέλλον των κινηματογραφικών αιθουσών. Μερικοί θεατές βιάζονται να πανηγυρίσουν για την επικείμενη ολοκληρωτική couchpotatoποίησή τους, όμως η βιομηχανία γνωρίζει πολύ καλά ότι, ως πηγή εσόδων, το σινεμά εξακολουθεί να μη συγκρίνεται με καμία εναλλακτική μορφή προβολής ταινιών. Τα franchises μπορούν να χτιστούν μόνο στη μεγάλη οθόνη – και κατ’ επέκταση η ουσιαστική πολιτιστική απήχηση και διείσδυσή τους. Το The Mandalorian που τόσο ζηλεύει το HBO Max βασίζεται στο σύμπαν του Star Wars, που επιβιώνει κι αυτοτροφοδοτεί το μύθο του εδώ και 5 δεκαετίες από την κινηματογραφική του υπόσταση. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης και υπέρμαχος της κινηματογραφικής εμπειρίας, Στίβεν Σόντερμπεργκ, ξεκαθάρισε: «Δεν υπάρχει υπερπαραγωγή στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας που να αντιστοιχεί με μια ταινία που φτάνει το 1 δις σε εισπράξεις. Αυτό είναι το Ιερό Δισκοπότηρο. Μην ανησυχείτε, ο κινηματογράφος δεν πάει πουθενά».
Εξίσου αισιόδοξος ακούγεται και ο κ. Γεωργιόπουλος για τις arthouse αίθουσες, παρότι δεν αποτελούν το πρώτο μέλημα των στούντιο όταν διατυμπανίζουν τη μοναδικότητα της εμπειρίας της μεγάλης οθόνης: «Οι arthouse αίθουσες θα επιβιώσουν, αν όχι όλες τότε οι περισσότερες. Οι ταινίες γυρίζονται για να προβληθούν στο φυσικό τους χώρο, στη μεγάλη οθόνη. Τα μεγάλα φεστιβάλ κινηματογράφου θα επιστρέψουν και μαζί τους οι σημαντικές ταινίες». Το τελικό στοίχημα παίζεται, τελικά, στο αν θα ακολουθήσει και το κοινό, μετά την ύφεση της πανδημίας. Για τον κ. Γεωργιόπουλο, δεν υφίσταται αλλαγή συνηθειών. «Το κοινό θα αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια με τα θερινά και η συνήθεια του σινεμά θα επιστρέψει. Θα είμαστε καλύτερα υγειονομικά με τον εμβολιασμό του μεγαλύτερου μέρος του πληθυσμού, θα έχουμε και μεγαλύτερη ποικιλία ταινιών». Και ο κ. Αλυσανδράτος συμπληρώνει: «Όπως και πριν, δεν άλλαξε κάτι, ένα μικρό διάλειμμα κάναμε για να σώσουμε, όπως και οι ήρωές μας, όλοι μαζί τον κόσμο».
Άλλωστε το σινεμά πάντα επιβίωνε.
