26 Απριλίου 1986. Εκρήξεις στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνοµπιλ. Η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20ού αιώνα. Συνέπειες ανείπωτες. Μια ιστορία την οποία δεν έχουμε ακριβώς αποκρυσταλλώσει ως κοινωνία. Η παγκοσμιότητα της θλίψης και των απωλειών συμπλέει με τον πανδημικό κόσμο στον οποίο ζούμε σήμερα.
1996. Μια γυναίκα, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς περιπλανιέται στην απαγορευμένη ζώνη, με τίμημα και την δική της υγεία και συλλέγει μαρτυρίες, μιλώντας με δεκάδες ανθρώπους που επέστρεψαν από εκεί, γιατρούς, στρατιώτες, πρόσφυγες, εργάτες, διανοούμενους, γονείς που θάψαν τα παιδιά τους, γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να λιώνουν ζωντανοί πριν πεθάνουν, γέροντες που θυµούνται τις παλιές προφητείες, κορίτσια που κρύβουν την καταγωγή τους γιατί αν την αποκαλύψουν δε θα βρουν σύντροφο στη ζωή τους. «Έγινε κάτι το οποίο δεν το γνώριζε η όραση, η ακοή και το λεξιλόγιό μας. Το σώμα μας είναι ρυθμισμένο έτσι, ώστε να βλέπει, ν’ ακούει, ν’ αγγίζει. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορούσε να γίνει στην περίπτωση του Τσέρνομπιλ. Για να το καταλάβει ο άνθρωπος, πρέπει να ξεπεράσει τα όριά του. Πρέπει να εφεύρει νέες αισθήσεις» γράφει η Λευκορωσίδα συγγραφέας.
«Το βιβλίο αυτό δε μιλάει για το Τσέρνομπιλ, αλλά για τους ανθρώπους του Τσέρνομπιλ. Για όλους αυτούς για τους οποίους ξέρουμε τόσο λίγα πράγματα -σχεδόν τίποτε. “Μια ιστορία που δεν γράφτηκε ποτέ”, να πως θα μπορούσα να ονομάσω το βιβλίο. Δεν ασχολήθηκα με τα γεγονότα αυτά καθ’ εαυτά. […] Προσπάθησα να εξερευνήσω τα συναισθήματα, να μάθω τι ένιωσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν αγγίξει το άγνωστο, το μυστήριο. […] Τι έμαθε, τι μάντεψε και τι ανακάλυψε ο άνθρωπος για τον ίδιο τον εαυτό του, αλλά και για τη συμπεριφορά του απέναντι στον κόσμο που τον περιβάλλει;» αναρωτιέται η συγγραφέας, η οποία βραβεύεται το 2015 με το Νόµπελ Λογοτεχνίας.
«Γιατί το έγραψα;», αναρωτιέται για το βιβλίο της η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς. «Το έγραψα για όλους αυτούς για τους οποίους ξέρουμε τόσο λίγα πράγματα – σχεδόν τίποτε. Προσπάθησα να εξερευνήσω τα συναισθήματα, να μάθω τι ένιωσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν αγγίξει το άγνωστο, το μυστήριο. Το Τσέρνομπιλ παραμένει ένα μυστήριο που ζητά να διαλευκανθεί. Ίσως αυτό να γίνει τον εικοστό πρώτο αιώνα. Να μια πρόκληση για τον νέο αιώνα. Τι έμαθε, τι μάντεψε και τι ανακάλυψε ο άνθρωπος για τον ίδιο.»
Ο κόσμος «πριν το Τσέρνομπιλ» απλά δεν υπάρχει
«Το να προσπαθούμε να εντάξουμε το Τσέρνομπιλ σε μια σειρά μεγάλων καταστροφών μάς αποπροσανατολίζει από το πραγματικό του νόημα. Κινούμαστε σε λάθος κατεύθυνση. Στην περίπτωση του Τσέρνομπιλ, κάθε προηγούμενη εμπειρία είναι απλώς ανεπαρκής. Ζούμε στη “μετά-Τσέρνομπιλ” εποχή. Ο κόσμος “πριν το Τσέρνομπιλ” απλά δεν υπάρχει. Όμως δεν θέλουμε να το σκεφτόμαστε έτσι, γιατί απλά δεν είχαμε ποτέ σκεφτεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Νομίζω πως “πιαστήκαμε αδιάβαστοι”», γράφει η Αλεξίεβιτς.
2019. Κυκλοφορεί η σειρά Chernobyl του HBO, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο «χρονικό του μέλλοντος» της Αλεξίεβιτς. Οι σπαρακτικές ιστορίες που συνέλεξε η Αλεξίεβιτς σε ένα από τα σηµαντικότερα βιβλία μαρτυριών του 20ού αιώνα, που, µετά την Άννα Φρανκ και τον ΠρίµοΛέβι, επανακαθόρισε την έννοια της λογοτεχνίας της µαρτυρίας, μεταφέρθηκαν στη μικρή οθόνη. Σελίδες γεμάτες απόγνωση μεταμορφώνονται σε τρισδιάστατες αναπαραστάσεις που συγκλονίζουν.
Η πανδημία αποδείχτηκε το Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα.
2020. Καραντίνα. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος πέρασε την περίοδο του εγκλεισμού με αυτό το βιβλίο ανά χείρας. Το αφηγηματικό θέατρο πάντα τον άγγιζε. Ως εισαγωγή του έργου, χρησιμοποίησε έναν άνθρωπο που φτιάχνει στη Λευκορωσία ένα μουσείο για το Τσέρνομπιλ. Από τις 100 συνολικά μαρτυρίες του βιβλίου επιλέχθηκαν οι 16 από την Κοραλία Σωτηριάδου, οι οποίες σκοπεύουν να φέρουν ένα απόκοσμο γεγονός στις πραγματικές του διαστάσεις. Ιστορίες έρωτα, γέννας και παραμορφώσεων, πειθαρχίας και κομμουνιστικής ιδεολογίας.
«Κάπου διάβασα πως η πανδημία αποδείχτηκε το Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα. Το βιβλίο της Αλεξίεβιτς έχει σελίδες προφητικές. Ο Covid-19 μπήκε στη ζωή μας σαν ένας άγνωστος, κι ακόμη τώρα, που έχουν περάσει σχεδόν δυο χρόνια από την αρχή της πανδημίας, δεν ξέρουμε πως να τον χειριστούμε και βαδίζουμε στα σκοτεινά», δήλωσε ο σκηνοθέτης της παράστασης. «Υποκλίνομαι στους πυροσβέστες και σ’ ολες τις άλλες ομάδες και πρόσωπα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την καταστροφή στο Τσέρνομπιλ με βαρύ τίμημα για τη ζωή και την υγεία τους, υποκλίνομαι στους γιατρούς και σ’ όλο τον κόσμο, που δίνουν τη μεγάλη μάχη με την πανδημία» συμπλήρωσε.
Οκτώβριος 2021. Πεθαίνει ο διευθυντής του πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ, Βίκτορ Μπριουχάνοφ. Ήταν επικεφαλής του εργοστασίου από την ίδρυσή του μέχρι το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία της γης. Ο Βίκτορ Μπριουχάνοφ ήταν 84 ετών, ο θάνατός του ανακοινώθηκε από την υπηρεσία Τύπου του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνόμπιλ. «Το προσωπικό και η διοίκηση του πυρηνικού σταθμού εκφράζουν τα βαθύτατα συλλυπητήριά τους στην οικογένεια και τους φίλους του θανόντος», επισημαίνεται στην ανακοίνωση, χωρίς να αναφέρεται πού πέθανε και ποια ήταν η αιτία θανάτου.
«Το Τσέρνομπιλ είναι για τους αληθινούς άντρες»
Νοέμβριος 2021. Στο θέατρο του Νέου Κόσμου, ανεβαίνει παράσταση «Τσέρνομπιλ – Ένα χρονικό του μέλλοντος». Ο Στέλιος Μάινας και Μαρία Κατσιαδάκη, μαζί με τους Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε και Γιάννη Λεάκο, φορούν τους ρόλους τους ευλαβικά και αφήνουν μια πικρή γεύση στα χείλη, ένα σφίξιμο στη μεριά της καρδιάς και μια τεράστια άλυτη απορία: Γιατί τόσος πόνος, γιατί τόση οδύνη στην ανθρώπινη ιστορία;
Μια φεμινιστική κριτική ανάλυση εξηγεί πως η χρήση πυρηνικών είναι άλλο ένα πατριαρχικό εργαλείο και πως η πατριαρχία υπερασπίζεται τη συνέχισή τους, έτσι ώστε λίγες επιλεγμένες κυβερνήσεις να τα έχουν υπό τον έλεγχό τους. Εκατοντάδες κείμενα αναλύουν το πως η τοξική αρρενωπότητα βαδίζει χέρι-χέρι με τη βία, ωστόσο μία φράση σε αυτήν την παράσταση κατάφερε να περικλείσει όλη την ουσία.
Κατά την διάρκεια της παράστασης, ο Στέλιος Μάινας είπε –ειρωνικά;- «Το Τσέρνομπιλ είναι για τους αληθινούς άντρες» και ίσως η φράση αυτή να δείχνει κάτι όχι τόσο για την κατανόηση της ύπαρξης πυρηνικών στη Γη, αλλά για το πως ο άνθρωπος κι ολόκληρος ο πλανήτης που κουβαλά μέσα του την τοξική αρρενωπότητα, είναι καταδικασμένος να υποφέρει, μέχρι να την εξαφανίσει.
Όπως λέει και o Billy Joel, “We didn’t start the fire. It was always burning, since the world’s been turning. / We didn’t start the fire. No, we didn’t light it, but we tried to fight it”.
Τσέρνομπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος
Tης Σβετλάνα Αλεξίεβιτς
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
Μετάφραση: Ορέστης Γεωργιάδης
Δραματουργία: Κοραλία Σωτηριάδου
Σκηνικό – Βίντεο: Παντελής Μάκκας
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Επιμέλεια κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Παπαλέξη
Βοηθός σκηνογράφου: Άννα Μπίζα
Παίζουν οι ηθοποιοί: Στέλιος Μάινας, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Λεάκος
Συμμετέχει μέσω βίντεο η Αρετή Σεϊνταρίδου
Θέατρο του Νέου Κόσμου – Κεντρική Σκηνή
Πρεμιέρα: 10 Νοεμβρίου
Μέρες & Ώρες Παραστάσεων:Τετ. 20:00, Πέμ.-Σάβ. 20:30, Κυρ. 18:00
Στη μνήμη του Ζακ η πρεμιέρα της παράστασης
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου αφιερώνει την πρεμιέρα του «Τσέρνομπιλ- Ένα χρονικό του μέλλοντος» (Τετάρτη, 10 Νοεμβρίου, 8 μ.μ.) στη μνήμη του Ζακ Κωστόπουλου και θα διαθέσει όλη την είσπραξη της βραδιάς για τα έξοδα της δίκης που άρχισε στις 20 Οκτωβρίου. Αν σας ενδιαφέρει, μπορείτε να προμηθευτείτε εισιτήρια ή να κλείσετε θέσεις μόνο από το ταμείο του θεάτρου, Αντισθένους 7 και Θαρύπου, τηλ. 2109212900. Ώρες ταμείου καθημερινά (εκτός Δευτέρας-Τρίτης) 5 -10 μ.μ.
