Βγαίνοντας από την Ριβιέρα ανάμεσα σε ένα κάρο νέα παιδιά προχθές το βράδυ, έκατσα λίγο πιο κάτω στην άκρη του πεζόδρομου της Βαλτετσίου να καταλάβω τι ακριβώς μου είχαν προκαλέσει τα «Μπάσταρδα» του Νίκου Πάστρα που μόλις είχα δει στην μεγάλη οθόνη. Να καταλάβω πόσο είχα ξεχάσει όσα ένιωθα εγώ στα 20 μου ή πόσο και αν κατανοούσα όσα νιώθουν τα 20χρονα σήμερα. Η σκέψη και μόνο με τρόμαξε, όπως με τρόμαξε η σκηνή με τους γονείς που τρέχουν να ξαναμαντρώσουν τα παιδιά που τόλμησαν να δραπετεύσουν από την προστατευτική ασπίδα/έλεγχό τους και, με κάθε κόστος, θέλουν να ξανακλείσουν μέσα. Γονείς που οι περισσότεροι μάλιστα φαίνονται ανοιχτόμυαλοι και μοντέρνοι -αλλά άλλο τι φαίνεσαι και άλλο τι είσαι τελικά. Μήπως λοιπόν ήμουν κι εγώ έτσι; Μήπως κι εγώ (εμείς) που πάλεψα (παλέψαμε) να ξεκολλήσω από μέσα μου τα δεδομένα που μας πάσαραν οι προηγούμενοι για να γίνουμε “καλά παιδιά” στην “υγιή” κοινωνία, εγώ (εμείς) που θεωρώ ότι αντιλαμβάνομαι τις νεανικές ανησυχίες και αντιδράσεις, τελικά, απλώς το νομίζω και, τελικά, ως γονιός απέτυχα;
«Όλο αποτυγχάνω να πω αυτό που θέλω καθαρά… / μία πράξη αγάπης θα μπορούσε να λύσει πολλά / μα δεν ξέρω κανέναν που να ξέρει στα αλήθεια να αγαπά», λέει το τραγούδι του Mazoha στην ταινία. Αγαπάμε σωστά τα παιδιά μας; Ή δεν ξέρουμε στα αλήθεια πώς να τα αγαπάμε, πώς να τα αφήσουμε να ανασάνουν ελεύθερα έξω από τα όνειρά μας; Κάπως έτσι ένιωσα και το στομάχι δέθηκε κόμπος, όπως και στον -τόσο διαφορετικό από τα «Μπάσταρδα»- «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου. «Είμαι αυτό που ήσουν πριν σε αλλάξει ο χρόνος» ακούω στα αυτιά μου το κομμάτι -και τρομάζω ξανά. Έτσι είναι; Σοκ!
Tα «Μπάσταρδα» σου δίνουν απόλυτα ρεαλιστικά και κατάμουτρα αυτό που εσύ ως γονιός φοβάσαι να δεις κατάματα. «Θα τρώμε πρώτα το γλυκό και μετά το αλμυρό. Όποτε το επιθυμούμε», λέει ο Μάριο στην αρχή κι αυτή η τόσο μικρή, αφελής πρόταση, αποκαλύπτει το βάθος της καταπίεσης των γονιών που κατασπαράζουν με (ή και χωρίς) την αγάπη τους, τα παιδιά τους.
Τα «Μπάσταρδα» αποδομούν την οικογένεια όπως την ξέρουμε –όχι μόνο την ελληνική, γενικώς- και την ανασυνθέτουν σε αυτό που επιτέλους οφείλουμε να δεχόμαστε ως οικογένεια –τους δεσμούς της αγάπης και όχι του αίματος. «Θα έχουμε όλοι το ίδιο επίθετο. Θα λεγόμαστε οφθαλμός. Και θα προσέχουμε ο ένας τον άλλον, σαν κόρη οφθαλμού», λένε οι ήρωες, ορίζοντας μια νέα κατάσταση πραγμάτων που χωρά μέσα της όλους τους φίλους, όλα τα φύλα κι όλες τις φυλές.
Τα «Μπάσταρδα» μπήκαν στη ζωή μας από την πίσω πόρτα, μια ταινία με πολλή diy κατάσταση και crowdfunding -μία από τις ελάχιστες εγχώριες παραγωγές που το έχουν επιχειρήσει: «Πριν λίγο καιρό αποφασίσαμε με τα ΜΠΑΣΤΑΡΔΑ, δηλαδή τη Ναταλία (Swift), τον Ζαχαρία (Γουέλα), την Αφροδίτη (Καποκάκη), την Εριφύλη (Κιτζόγλου), τη Χριστίνα (Κυπραίου), τον Μάριο (Μπανούσι), τον Γιώργο (Μπουφίδη), την Κατερίνα (Νταλιάνη), τον Χρήστο (Πούλο-Ρένεση) και τον Γιάννη (Τομάζο), να φτιάξουμε μια ταινία κόντρα σε όλα όσα μας κρατάνε πίσω, κόντρα στους καιρούς που δεν επιτρέπουν σε τίποτα να ανθίσει, και κυρίως, και πάνω από όλα, να «παίξουμε» και να δημιουργήσουμε πάνω σε κάτι που φιλοδοξούμε να μείνει σαν ένα ευτελές και ποπ μνημείο αποτύπωσης της αγάπης και της ελευθερίας στα χρόνια της χολέρας» έγραφαν τον Νοέμβριο του ’20 στο facebook. Τα κατάφεραν, είναι το λιγότερο που μπορώ να πω…
Πέντε κορίτσια και πέντε αγόρια αφήνουν την πόλη για να ζήσουν κοινοβιακά σε ένα σπίτι στην εξοχή στη μέση του πουθενά, φτιάχνοντας τη δική τους οικογένεια (χωρίς εισαγωγικά) ή τη δική τους κοινωνία (χωρίς εισαγωγικά). Είναι τα παιδιά του σήμερα, τα παιδιά της καραντίνας, τα παιδιά που έχουν ξεκινήσει την ενήλικη ζωή τους, τα παιδιά που τολμάνε, και, συγχρόνως, αυτά τα “διαφορετικά” παιδιά κάθε γενιάς. Αυτά που δεν μπαίνουν εύκολα στον “ίσιο” δρόμο, που δεν παίρνουν πτυχία με άριστα και υποτροφίες, που δεν έχουν αποσαφηνίσει το σεξ τους ή κι αν το έχουν πειραματίζονται και πέρα από αυτό, που δεν ξέρουν απόλυτα τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους –ή τουλάχιστον δεν θέλουν να κάνουν όσα κάνουμε εμείς. Τα παιδιά που έχουν τα δικά τους όρια, τη δική τους ηθική, τους δικούς τους μη “κανόνες”. Τα παιδιά που δεν θέλουν να τα σκατώσουν όπως εμείς και θέλουν να ξεφύγουν από το σύστημα -αλλά πιθανότατα δεν θα το αποφύγουν. Κάποιοι θα τα θεωρήσουν βρωμόπαιδα, άλλοι θα τα θεωρήσουν σούπερ, άλλοι κουλ, άλλοι μπορεί και “βλαμμένα”. Είναι μια παρέα που θέλει να γευτεί sex and drugs and rock ´n roll, όπως παρέες κάθε γενιάς, αφήνοντας πίσω της κινητά, internet και laptop -όσο παράξενο και αν ακούγεται αυτό για παιδιά της αυγής του 21ου αιώνα. Μια παρέα που επιλέγει να αποδράσει από την πόλη στη φύση, να κρυφτεί θάβοντας τους πομπούς των κινητών βαθιά στο χώμα. Ίσως να μην το αντέξει για πολύ, το επιχειρεί πάντως.
Τα «Μπάσταρδα» δοκιμάζουν τα πάντα και ψάχνονται για τα πάντα. Αναζητούν τον έρωτα αλλά και την αγάπη, γεύονται το σεξ ως την άκρη του με σάλιο και με σπέρμα, παίζουν παιχνίδια, συζητούν για τους γονείς τους (και δεν τους απορρίπτουν όλοι), χορεύουν, παίρνουν ναρκωτικά, κάνουν πλάκα, αυνανίζονται, τρώνε τα νύχια τους, μαλώνουν, χάνονται σε ατμόσφαιρες γκλίτερ και ντισκομπάλες πολύχρωμες, νέον φώτα, μουσικές δυνατές, καπνούς και ψυχεδελικά ταξίδια. Δηλώνουν τις απόψεις τους -«This machine kills fascists» γράφει η κιθάρα της Κατερίνας-, είναι πολιτικοποιημένοι αλλά όχι κομματικοποιημένοι, θέλουν να είναι απόλυτα ελεύθεροι –μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη δεν χωράει στον κόσμο τους ακόμη. Τα Μπάσταρδα είναι ρομαντικά και τρυφερά και κοιτάνε τα άστρα –κάτω από τους ήχους του πολυαγαπημένου μουσικού θέματος του Γιώργου Χατζηνάσιου για την «Γλυκιά Συμμορία» του Νίκου Νικολαΐδη.
Ο Νίκος Πάστρας δεν κρύβει, ίσα ίσα αναδεικνύει όσο περισσότερο μπορεί τις επιρροές του. «Η «Γλυκιά Συμμορία» είναι μια ταινία καθοριστική και για μένα και για τα «Μπάσταρδα». Ήταν πηγή έμπνευσης -όπως και ο Νικολαΐδης- και για αυτό επέλεξα να το δηλώσω κάνοντας μια ευθεία αναφορά», μου λέει. «Ο David Lynch και ο Νίκος Νικολαΐδης, ο John Hughes και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο Harmony Korine, ο Gaspar Noe και πολλοί ακόμα είναι οι σκηνοθέτες που με επηρέασαν και τους ακολουθώ. Οι επιρροές για μένα είναι ένα υγιές πράγμα στο κάθε τι καλλιτεχνικό και δεν το κρύβω ποτέ».
Η μουσική παίζει καθοριστικό ρόλο στην ταινία, πρωταγωνιστεί. «Η μουσική γενικά έχει μεγάλη σημασία για μένα και ως εργαλείο κινηματογραφικό και ως τέχνη. Νομίζω πως μετά το σινεμά είναι η τέχνη που αγαπώ περισσότερο. Η ταινία χωρίς τη μουσική θα ήταν μισή καθώς βαδίζει πολλές φορές ταυτόχρονα με τις εικόνες και το ανάποδο. Ο δίσκος «Μπάσταρδο» του Τζίμη (Πολιούδη, αλλιώς Mazoha) βάφτισε και την ταινία», χαμογελάει πίσω από τα decks του «Ρομάντσου», βάζοντας μουσική στο πάρτι της πρεμιέρας.
Άλλωστε από τη μουσική και από την καραντίνα ξεκίνησαν όλα. Σε μία δύσκολη περίοδο «που δεν είχε κανείς δουλειά και τα σχέδια είχαν παγώσει», ο Νίκος Πάστρας σκέφθηκε να κάνει κάτι με τους δέκα ηθοποιούς που ερμηνεύουν τα «Μπάσταρδα», με τους περισσότερους από τους οποίους ήταν φίλοι. «Κάναμε συζητήσεις για την ιδέα που είχα -δέκα παιδιά αφήνουν την πόλη και την κοινωνία για να φτιάξουν μια νέα- και για τους χαρακτήρες τους. Άκουσα τότε τον δίσκο «Μπάσταρδο» του Mazoha που ήρθε και κούμπωσε, μπήκε και αυτός στο παιχνίδι. Έγραφα παράλληλα την ιστορία και την συζητάγαμε…». Όταν ένιωσαν ότι έχουν φθάσει κάπου και είναι έτοιμοι να προχωρήσουν, έκαναν καμπάνια crowdfunding για να μαζέψουν τα πρώτα τουλάχιστον απαραίτητα χρήματα. «Από εκεί και πέρα πίστεψαν και άλλοι πολλοί την ταινία και συνέβαλαν ώστε να ολοκληρωθεί -κάτι για το οποίο νιώθω τουλάχιστον ευγνώμων», υπογραμμίζει. Δεν του αρέσει να γκρινιάζει μιλώντας για τις «αναμενόμενες σε μια τέτοια συνθήκη» δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Του μένει το πόσο δεμένοι ήταν ως ομάδα, το πόσο προσηλωμένοι στον κοινό τους στόχο να κάνουν πραγματικότητα αυτήν την ταινία και το πόσο φανταστικά πέρασαν στα γυρίσματα. «Μέναμε όλοι μαζί για ένα μήνα σε αυτό το σπίτι, απομονωμένοι. Μπήκαμε δηλαδή στη συγκεκριμένη συνθήκη και τα παιδιά ήταν όλοι φίλοι, μόλις είχαν τελειώσει τη σχολή (σ.σ. του Ωδείου Αθηνών), είχαν πίσω τους σχέση πέντε ετών. Αυτό βοήθησε τρομερά να έχουν άνεση μεταξύ τους, αλλιώς τίποτα δεν θα γινόταν με τον ίδιο τρόπο. Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένας πολύ ιδιαίτερος και δύσκολος τρόπος δουλειάς στην υποκριτική…».
Ο ίδιος άλλωστε “αυτοσχεδιάζει” σε όλη του τη ζωή. Με τέσσερεις μικρού μήκους πίσω του («Theremin» -2008, «Χαμένο Κορίτσι» -2012, «Ακρυλικό» -2016, «Μελατονίνη» -2020), ντοκιμαντέρ και διαφημιστικά, είναι παράλληλα μοντέρ (ανάμεσα σε άλλα, στην «Λιμουζίνα» και την «Κόρη του Ρέμπραντ» του Νίκου Παναγιωτόπουλου και στην «Winona» του Αλέξανδρου -The Boy- Βούλγαρη, που του χάρισε το βραβείο ΙΡΙΣ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου), γραφίστας και illustrator με πάμπολλες –κινηματογραφικές κυρίως- αφίσες και εξώφυλλα: «Θα έλεγα, για να quoteάρω και τον αγαπημένο μου Νίκο Παναγιωτόπουλο, πως είμαι ερασιτέχνης κινηματογραφιστής – που είμαι κιόλας, δεν έχω σπουδάσει τίποτα από όσα κάνω. Αυτό τα περιέχει όλα», γελάει.
Αργυρός Αλέξανδρος στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και υποψήφια για βραβεία πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη και μουσικής (Μικές Μπίλης, Μazoha-Τζίμης Πολιούδης) στα φετινά ΙΡΙΣ της ΕΑΚ, τα «Μπάσταρδα» αναμετρώνται αυτές τις μέρες με το κοινό και το παίρνουν μαζί τους. Κι αν ίσως το νεανικό κοινό τα αγκαλιάζει νιώθοντας μέρος τους, το μεγαλύτερο σε ηλικία μπαίνει σε σκέψεις –ελπίζω. Κι ας μην είναι καθόλου μα καθόλου αυτός ο στόχος του Νίκου Πάστρα, που επικεντρώνεται με την κάμερά του πάνω στα πρόσωπα των Μπάσταρδων, κάνει ζουμ στα μάτια τους και από αυτά στην ψυχή τους. «Νομίζω είναι “προσόν” της κάθε οικογένειας, αυτή η καταπίεση, όχι μόνο της ελληνικής. Ας πούμε και το αυτονόητο βέβαια, πως υπάρχουν και εξαιρέσεις, μια ταινία είναι…», επισημαίνει και ρίχνει την… αλά γουέστερν καθολική ανατροπή στο τέλος της ταινίας ως κεραυνό μέσα στα πράσινα λιβάδια, με τη σύμπραξη ένα κάρο Ελλήνων πρωταγωνιστών.
Θα μπορούσαν αυτά τα απομονωμένα γκλίτερ παιδιά του καλοκαιριού, να δίνουν την «Γλυκιά Συμμορία» του 2023; ρωτάω. «Βλάσφημο μου ακούγεται» απαντάει, αλλά εγώ είμαι σίγουρη πως ο Νίκος Νικολαΐδης, που λάτρευε τους νέους, κλείνει το μάτι και χαμογελάει…
«Μπάσταρδα» του Νίκου Πάστρα
Στους κινηματογράφους
Σκηνοθεσία: Νίκος Πάστρας / Τραγούδια: Μazoha / Σενάριο: Νίκος Πάστρας σε συνεργασία με τους πρωταγωνιστές Ναταλία Swift, Ζαχαρία Γουέλα, Αφροδίτη Καποκάκη, Εριφύλη Κιτζόγλου, Χριστίνα Κυπραίου, Μάριο Μπανούσι, Γιώργο Μπουφίδη, Κατερίνα Νταλιάνη, Χρήστο Πούλο-Ρένεση και Γιάννη Τομάζο
Παίζουν ακόμη: Michele Valley, Μαρία Καλλιμάνη, Γιάννης Κοκιασμένος, Νίκος Κουρής, Μπάμπης Μακρίδης, Γιούλα Μπούνταλη, Αργύρης Ξάφης, Εύη Σαουλίδου, Γιάννης Στάνκογλου, Θεοδώρα Τζήμου, Σύλλας Τζουμέρκας.
https://www.facebook.com/bastards.the.movie
