Οι εικόνες μπλέκονται μεταξύ τους, ζωντανεύουν μέσα από τις διαφορετικές εποχές, τις αντιθέσεις αλλά και τα κοινά τους σημεία. Κάποιες πιο πρόσφατες, κάποιες ξεπηδούν μέσα από τις ομίχλες της λήθης. Aπό τη μία ένα live από μια οργασμική και ανεξέλεγκτη επί σκηνής και όχι μόνο, νεανική post punk μπάντα των θρυλικών 80s. Ένα live ιστορικό, καθοριστικό για τα ελληνικά συναυλιακά δεδομένα, αλλά και πολύ επιδραστικό για την ελληνική ανεξάρτητη σκηνή. Το σημαντικότερο, το πιο ακραίο και πιο έντονα φορτισμένο live που έχω παρακολουθήσει. Αυτό των Τhe Birthday Party στο Σπόρτιγκ στην Αθήνα του 1982. Από την άλλη, ένα μοναχικό σόλο live streaming event, με πιάνο και φωνή, από τον πρώην frontman της μπάντας. Ο Nick Cave μόνος στο Alexandra Palace την 23η Ιουλίου του 2020. Την εποχή της πανδημίας, των αναβολών των επικείμενων περιοδειών των Bad Seeds, την περίοδο που ο κόσμος έβγαινε από το πρώτο lockdown.
Δύο αντίθετοι πόλοι, δύο εντελώς διαφορετικές εμπειρίες. Σε δύο εντελώς διαφορετικές εποχές, τόσο για τον καλλιτέχη, όσο και για το κοινό. Αναπόφευκτα και σχεδόν αυτόματα προκαλείται μια σύγκριση ανάμεσα σε αυτές τις δύο έντονα οριακές συναυλιακές πραγματικότητες. Η πρώτη, αυτή που έρχεται από το πολύ μακρινό παρελθόν -το οποίο ήταν πολύ παρόμοιο με αυτό που ζούσαμε όλοι μας μέχρι σχετικά πρόσφατα- με μια έντονη σε παγκόσμιο επίπεδο συναυλιακή δραστηριότητα. Η δεύτερη, συμβαίνει τώρα και αποτελεί το “συναυλιακό” μας παρόν, με τις διαδυκτιακές “συναυλίες”, να προσπαθούν να εδραιώσουν ένα νέο είδος επικοινωνίας ανάμεσα στους καλλιτέχνες και το κοινό. Nα λειτουργήσουν σαν μια φωνή μέσα από το χάος και την ανασφάλεια, μέσα από την απόλυτη σιωπή.
Aκριβώς έναν χρόνο και πέντε ημέρες από την πρώτη συναυλία που είδα ποτέ, εκείνη του Rory Gallagher στο γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια, βρισκόμουν καθ’ οδόν για την επόμενη. The Birthday Party στο κλειστό του Σπόρτινγκ στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982.
Σε μια εποχή και σε μία ηλικία που και μόνο η προοπτική του να δεις τους μουσικούς, πριν ακόμα ακούσεις νότα, πάνω σε μια φωτισμένη σκηνή σε πλημμύριζε δέος, το κάθε live ήταν μια ιεροτελεστία. Μπορεί κανείς να φανταστεί πως ένιωσα όταν αυτή ειδικά η μπάντα βγήκε στη σκηνή.
Το απόλυτο ηχητικό και ψυχολογικό χάος ξεκίνησε. Φωτιές και σπίθες εκτοξεύονταν από τη κολασμένη σκηνή προς όλες τις κατευθύνσεις μέσα στο ιστορικό κλειστό μπάσκετ. Ο Cave, με μαύρο δερμάτινο παντελόνι, γκρίζο καρό σακάκι με ανεβασμένα μανίκια, μαύρες μυτερές μπότες, μαύρα μαλλιά υπερυψωμένα κατά είκοσι πόντους. Τα μανιασμένα φωνητικά, τα απεγνωσμένα ουρλιαχτά του, σκορπούσαν ανατριχίλα. Ανέβαινε στο βάθρο των ντραμς, πηδούσε στον αέρα και έσκαγε με τα γόνατα στη σκηνή, για να συνεχίσει να κυλιέται στο πάτωμα, να χτυπιέται με μανία πάνω στη μουσική, πάνω στους ρυθμούς από τα τελετουργικά, βιομηχανικά ντραμς του Harvey. H κιθάρα του Rowland S. Howard με τα νεκρωμένα μεταλλαγμένα blues του πλαισιωμένα από μια πανδαισία από feedback και παραμόρφωση, έξυνε το βάθος του μυαλού σου. Το μπάσο του παρανοϊκού καουμπόι Tracy Pew, που όπως σε όλες τις νέες μπάντες ήταν πολύ μπροστά στη μίξη, ισοπέδωνε τον χώρο. Tο σαξόφωνο του Jim G. Thirlwell (Foetus) στα τρία τελευταία κομμάτια του σετ ήρθε να συμπληρώσει την ηχητική φρενίτιδα του κoυαρτέτου (ήταν η πρώτη τους συναυλία με το συγκεκριμένο line up). Η συναυλία τελείωσε αφού η σκηνή πλημμύρισε από τους εκστασιασμένους, διονυσιασμένους fans. Με την κατάσταση εκτός ελέγχου το γκρουπ αποχώρησε.
Ήταν η πραγματική και βαθιά ουσία, η πεμπτουσία του απόλυτου ροκ live. Ηχητική εξερεύνηση, έκφραση χωρίς στεγανά, κίνδυνος, κανένας έλεγχος, κανένα μέλλον. Δεν υπάρχει αύριο, μόνο το τώρα μετράει, η αληθινή ζωή συμβαίνει και σε καίει τώρα, ζήσε τη και ρούφηξέ τη μέχρι το τέλος.
Πολλά χρόνια μετά από αυτό το σημαδιακό live των The Birthday Party, το περασμένο καλοκαίρι, μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μου παρακολουθώ το live streaming του Idiot Prayer: Nick Cave Alone at Alexandra Palace.
Μια γνώριμη σιλουέτα ενός ψηλού άντρα με μαύρο κοστούμι κάθεται στο πιάνο με ουρά στο μέσο αυτής της τεράστιας άδειας σκηνής ενός μεγάλου και επίσης άδειου συναυλιακού χώρου. Μόνο οι σκιές που υποχωρούν πίσω από τα φώτα και οι απόηχοι του χθες που κρυφά αντανακλούν ακόμα στον άδειο χώρο, φανερώνουν ότι εδώ κάποτε υπήρξε ανθρώπινη δραστηριότητα, μουσική, δημιουργία, διασκέδαση.
Ο Cave ξεκινάει σε έναν εσωτερικό και μοναχικό δρόμο για να παρουσιάσει μια επιλογή από τραγούδια από την μεγάλη δισκογραφία του. Με ελάχιστα εκφραστικά μέσα, χωρίς συνοδεία από άλλους μουσικούς ή ενορχήστρωση. Μόνο η ποίηση, η φωνή και το πιάνο. Ένας καλλιτέχνης που έχει διαγράψει μια πολύπλευρη, μοναδική, ασύγκριτη δημιουργικά πορεία στα μουσικά πράγματα από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’70 μέχρι τις μέρες μας. Ο Νιck Cave ακολούθησε τη δική του πορεία όλα αυτά τα χρόνια παλεύοντας και εξορκίζοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς δαίμονες. Κατάφερε να γράψει συνταρακτική μουσική. Στο live αυτό επιλέγει να επικοινωνήσει με τους fans με έναν τραγουδιστικό, ποιητικό μονόλογο. Μία εξομολόγηση έντονα προσωπική, με τις εκτελέσεις αυτές να αποκαλύπτουν νέα βάθη στα τραγούδια, να φωτίζουν νέες πτυχές τους.
Μόνος με το πιάνο, ενεργοποιεί όλη την εσωτερική δύναμη που είναι απαραίτητη, την εμπειρία του τόσο ως περφόρμερ, όσο και ως πιανίστας, για να αποδώσει τα τραγούδια με έναν νέο τρόπο και το ίδιο πάθος. Είτε πρόκειται να ακουστούν από το κοινό που κατακλύζει τους χώρους που δίνει συναυλίες σε όλο το κόσμο, είτε πρόκειται για κάτι πρωτόγνωρο. Να ακουστούν από το κενό, σε μια άδεια αίθουσα. Η ίδια εσωτερικότητα, η επιμονή και η ψυχική δύναμη χρειάζεται, ίσως και περισσότερη από ένα κανονικό live. Η ίδια αγάπη για το υλικό του και για τους ανθρώπους που τον ακούν και τον στηρίζουν σε όλη του τη διαδρομή, χρειάζεται. Τώρα ίσως ακόμη περισσότερο.
Ο Nick Cave βρίσκεται εντελώς μόνος, χωρίς μπάντα, για μία σόλο εμφάνιση στο Alexandra Palace, στο Λονδίνο του 2020. Μόνος είναι και ο ακροατής που παρακολουθεί από την “ασφάλεια” του σπιτιού του και μακριά, από κάποιο απροσδιόριστο, χωρίς ιδιαίτερη σημασία τελικά μέρος του κόσμου. Μακριά από τους “κινδύνους” που επιφυλάσσει η ποινικοποιημένη σήμερα ανθρώπινη επαφή.
Ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας είναι συνεχής η προσπάθεια των μουσικών να επικοινωνήσουν με τους εξίσου απομονωμένους και περιορισμένους σε καραντίνα ακροατές τους, να επιβιώσουν καλλιτεχνικά. Ειδικά τώρα που η κοινωνική απομόνωση και η ολοένα μεγαλύτερη αποξένωση διαρκεί όλο και περισσότερο, τώρα που οι μέρες συνεχίζουν να περνούν αργόσυρτες και μουντές. Χωρίς να υπάρχει άλλη επιλογή περιοριζόμαστε προς το παρόν σε μια διαδυκτιακή ζωντανή μουσική εμπειρία.
Από την έξαψη του ήχου και των χρωμάτων, της μέθεξης των μυαλών, των ψυχών και των σωμάτων του live, βρισκόμαστε τώρα στην παγκόσμια μοναξιά του streaming. Στο δυστοπικό όχι μόνο μέλλον -αυτό που έχουν φανταστεί οι συγγραφείς και οι ποιητές, αυτό που έχουμε δει στις ταινίες- αλλά στο εξίσου αδιεξοδικό παρόν. ’Ενα παρόν που φαινομενικά αλλάζει συνεχώς αλλά ουσιαστικά παραμένει το ίδιο, σε μικρούς επαναλαμβανόμενους κύκλους σχετικής ελευθερίας και πάλι περιορισμού για έναν χρόνο περίπου. Με ίδιο και σταθερά εντεινόμενο το άγχος και την καταπίεση, την ανασφάλεια και τον φόβο. Αλλά και με την ελπίδα, ότι σύντομα ο εφιάλτης της πανδημίας θα τελειώσει, ακόμη ζωντανή. Ότι θα βρεθούμε σύντομα ξανά στο επόμενο live.
LISTEN ON SPOTIFY:
Υ.Γ. O διπλός δίσκος βινυλίου Idiot Prayer: Nick Cave Alone at Alexandra Palace κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο και βρίσκεται συνεχώς στο πικάπ μου τον τελευταίο καιρό.
