Πώς προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο; Και γιατί τώρα; Το βιβλίο δεν ήταν δική μου ιδέα –δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν είμαι υπέρ της ιδέας να γράφω πράγματα για τον εαυτό μου. Αλλά όταν ήρθε ο Dayal Patterson και μου είπε, «Σάκη, είστε 30 χρόνια μπάντα, μήπως θα έπρεπε να γράψουμε κι ένα βιβλίο για την ιστορία;», λέω, προτού πεθάνω ας το κάνω κι αυτό. Κάτι που θα επικεντρώνεται κυρίως στις πρώιμες εποχές της μπάντας που δεν υπήρχε ίντερνετ και είναι κάπως όλα στον αέρα, είχε δημιουργηθεί κάποιος μύθος. Αυτή ήταν η βασική αιτία που με ώθησε να πω το ναι. Αν μου έλεγαν να γράψω ένα βιβλίο για τα τελευταία δέκα χρόνια της μπάντας θα έλεγα γκούγκλαρε άμα θέλεις και βρες τα πάντα. Μετά από 30 χρόνια θεωρώ ότι είχα κάποιες ιστορίες να πω.
Μόνος σου δηλαδή δεν το είχες σκεφτεί ποτέ. Όχι δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος. Προτιμώ να γράφω μουσική, είμαι λίγο πιο ρομαντικός.
Από την ιδέα μέχρι την ολοκλήρωση, πόσο καιρό χρειάστηκε για να υλοποιηθεί αυτό; Πάνω από χρόνο. Ήθελε αρκετή επιμονή, να μιλάς συνεχώς σε συνεντεύξεις στα αγγλικά με κάποιον που είναι η μητρική του γλώσσα. Μετά από ένα χρόνο έφτασα στο σημείο να πω ότι άξιζε τον κόπο διότι γνώρισα τον εαυτό μου καλύτερα και ανακάλυψα πράγματα που υπήρχαν κάπου κρυμμένα στο μυαλό μου. Μεγάλη υπόθεση.
Και πόσο εύκολο είναι να πεις «Ok, αυτά τα κρατάω και τα βάζω στο βιβλίο κι αυτά τα αφήνω απ’ έξω»; Είμαι γενικά ειλικρινής. Τώρα, κοίτα, θα μπορούσα να γράψω και μερικά πιο απαγορευμένα πράγματα αλλά δεν θα ήθελα, όχι για μένα, αλλά για τα παιδιά μου. Συγκρατείσαι μερικές φορές, 30 χρόνια στο δρόμο, καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν πράγματα που δεν χρειάζεται να μάθει ο κόσμος. Δε θα ήθελα να το κάνω «πικάντικο». Η ιστορία της μπάντας δεν με αφήνει να σκεφτώ έτσι.
Πράγματι, το βιβλίο έχει πολλή μουσική, αρκετά ναρκωτικά και καθόλου σεξ. Μετά από τόσα χρόνια δεν μπορείς να τα πεις όλα. Μιλάμε για τις κυκλοφορίες μας, κάποιες εμπειρίες από τα ταξίδια μας, περιοδείες. Έχουμε κάνει πάνω από 1500 συναυλίες εκτός Ελλάδος οπότε εύλογα δημιουργείται και μια ιστορία.
Φαίνεται ακόμη κι από την δομή του βιβλίου ότι η μουσική είναι σε πρώτο ρόλο, τα κεφάλαια είναι χωρισμένα ανά δισκογραφική σας κυκλοφορία. Ναι, ακριβώς, προτιμούσα να γίνει έτσι.
«Έχω ταξιδέψει πολύ κι έχω δει τι θα πει φτώχεια και νομίζω πως κάθε άνθρωπος έχει κάτι να προσφέρει, οι συνθήκες δεν τον αφήνουν. Αυτό μας ενώνει σε όλο τον κόσμο. Στενοχωριέμαι όταν βλέπω metal μπάντες να έχουν ακροδεξιές αντιλήψεις, όταν πας και παίζεις σε όλο τον κόσμο.»
Μία από τις πιο εντυπωσιακές ιστορίες είναι εκείνο το ταξίδι στο Μεξικό, όπου βρεθήκατε στην έρημο με τον αδερφό σου, τον Θέμη. Είναι από τις πρώτες μας υπερατλαντικές εμπειρίες. Πιτσιρικάδες, με όρεξη για ζωή και να ανακαλύψουμε πράγματα και με φόβο μηδέν. Δυστυχώς όσο μεγαλώνουμε φοβόμαστε παραπάνω. Όταν είσαι μικρός είναι σαν κάτι να σε φυλάει. Είμαστε τυχεροί που είμαστε ακόμη εν ζωή. Αλλά μάθαμε να πολεμάμε τις φοβίες μας.
Όταν λοιπόν είσαι νέος και ατρόμητος, πόσο εύκολο είναι να ξεφύγει η μπάλα; Άνετα ξεφεύγει. Συνήθως αυτοί που δεν φοβούνται την πατάνε. Είχαμε κάποια στοπ, δεν ήμασταν τελείως τρελοί. Τώρα ακούγομαι γερός, αλλά νομίζω ότι ήταν κι άλλες εποχές. Παρά το επικίνδυνο της κατάστασης υπήρχαν κάποιες κόκκινες γραμμές, κι από τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια που περιοδεύουμε νιώθω ότι πραγματικά δεν ξέρεις από που θα την βρεις. Μπορεί να πας στην Παταγονία να μην πάθεις τίποτα και να πας έξω από το σπίτι σου και να σου σκάσει βόμβα. Ίσως αυτός ήταν κι ο λόγος που οι γονείς μας το δεχόντουσαν όλο αυτό, τώρα τα παιδιά μου δεν ξέρω αν θα τα άφηναν να έκαναν κάτι τέτοιο.
«Δυστυχώς όσο μεγαλώνουμε φοβόμαστε παραπάνω. Όταν είσαι μικρός είναι σαν κάτι να σε φυλάει. Είμαστε τυχεροί που είμαστε ακόμη εν ζωή. Αλλά μάθαμε να πολεμάμε τις φοβίες μας.»
Βγαίνει τώρα το βιβλίο, είστε 31 χρόνια μπάντα και βγάζετε και καινούργιο δίσκο, το The Heretics. Υπάρχει μια αίσθηση του κλεισίματος ενός κεφαλαίου και της αρχής ενός νέου. Ίσως να είναι έτσι. Το 2018 ήταν γεμάτο ειδικές κυκλοφορίες. Ο χρόνος κυλάει κι αυτό που αφήνουμε πίσω είναι αιώνιο και θέλουμε όσο μπορούμε να μείνουν δυο-τρία πράγματα.
Για το The Heretics τι μπορείς να μας πεις; Νομίζω πως φτάσαμε μετά από πολλά χρόνια να κατασταλάξουμε στον ήχο μας. Δεν θα ανακαλύψουμε κάτι καινούργιο σε αυτόν τον δίσκο αλλά θα ικανοποιήσει όποιον ακούει τη μπάντα. Έχουμε ρισκάρει πολύ μουσικά, δεν μπορούμε να το κάνουμε άλλο αυτό. Αυτό που μπορούμε να παρουσιάζουμε είναι ειλικρινείς και ποιοτικούς δίσκους, φτιαγμένους από την εμπειρία μας.
Υπάρχουν και πολλές λογοτεχνικές αναφορές σε αυτή τη δουλειά όπως βλέπουμε και από το “The Raven” μεταξύ άλλων που έχουμε ακούσει ήδη. Ναι, όπως είπες, Edgar Allan Poe, Καζαντζάκη. Προσπαθούμε να εξελιχτούμε στην σύνθεση. Μουσικά, δεν μπορούμε να παίξουμε κάτι άλλο, εξελισσόμαστε στιχουργικά και σε έμπνευση.
Βλέπουμε και από το βιβλίο ότι ανά τα χρόνια έχουν υπάρξει πολλές ανακατατάξεις στη μπάντα. Υπήρξε κάποια στιγμή που λες «ως εδώ» και σκέφτηκες να το παρατήσεις; Είναι η αιώνια πάλη που έχεις με τους δαίμονές σου και με τις εμμονές σου. Πολλές φορές αναρωτιέσαι γιατί το κάνεις αυτό; Γιατί πας στην άλλη άκρη του κόσμου και ταλαιπωρείσαι, άυπνος, βάζεις σε ρίσκο τη ζωή σου. Για να παίξεις μουσική; Ναι, για να παίξω μουσική και να δω κάποια χαρούμενα άτομα από μακρινές από την Ελλάδα χώρες να λένε «Σάκη ακούμε και στη Γουατεμάλα τη μουσική σου». Αυτό μου δίνει τόση ικανοποίηση, οργασμό θα έλεγα. Δεν μας ενδιέφεραν ποτέ τα χρήματα. Πολλοί με ρωτάνε γιατί πάω π.χ. στην Ινδία. Γιατί εκεί υπάρχουν μεταλλάδες, παιδιά που μας ακούνε και αυτή είναι η πληρωμή μου πολλές φορές. Μου δίνει ώθηση να συνεχίζω μετά από 30 χρόνια.
Φαντάζομαι ότι εκείνα τα συμβόλαια που διαβάζουμε ότι υπόγραψες χωρίς καν να τα διαβάσεις τα μετανιώνεις λίγο… Καλά μη νομίζεις, όχι πολύ. Μου αρέσει να κάνω λάθη, έχω μάθει από αυτά. Μόνο έτσι προχωράω. Είμαστε από τις μπάντες που τα κάνουμε όλα χωρίς μάνατζερ κι είναι μεγάλη ηδονή να καταφέρνεις κάτι μόνος σου.
Αυτό δεν σε κάνει σε στιγμές να νιώθεις ότι δεν αντέχεις να το διαχειριστείς; Φυσικά, και στις περιοδείες είναι συχνά τεταμένα τα πράγματα, δεν είναι το πάρτι που νομίζαμε κάποτε. Τώρα έχεις να διαχειριστείς τόσα πράγματα που λες «Δεν μπορώ, θέλω να κάτσω σε ένα βουνό και να βλέπω πως φυτρώνουν οι τομάτες». Από την άλλη, κάθε άνθρωπος έχει ένα σκοπό σε αυτή τη ζωή και ας παίξουμε το ρόλο μας μέχρι να τελειώσουμε.
Συνεχίζεις να είσαι ρομαντικός πάντως; Έχω σταματήσει λίγο τα τελευταία χρόνια αλλά σίγουρα προερχόμαστε από ρομαντική γενιά. Έχει να κάνει με το πως διαχειρίζομαι τα πράγματα. Με ενδιαφέρει πχ. να πάει καλά το live. Δεν ρωτάω καν πόσος κόσμος ήρθε ή πόσα θα πάρουμε.
Σε κάποιο σημείο του βιβλίου λες πως «οι επαναστάσεις δεν γίνονται με λέξεις και στίχους». Όχι πια. Με πράξεις και μόνο.
Οι Rotting Christ υπήρξαν όμως κάπως επαναστατικοί; Υπήρξαμε, αλλά όχι ότι ήμασταν «ελάτε παιδιά στους δρόμους να τα σπάσουμε όλα». Κάνουμε πράξεις στον χώρο μας. Δεν προσπαθήσαμε ποτέ να προσηλυτίσουμε κόσμο, φέρνουμε όμως στον κόσμο τον τρόπο ζωής μας: παλεύουμε για την ελευθερία γνώμης. Μην τo θεωρείς δεδομένα, ακόμη κι αν είμαστε στον δυτικό κόσμο. Το να παίζεις σε μια αραβική χώρα ή στην Ουκρανία τον καιρό του πολέμου, πίστεψέ με, θέλει κότσια. Όλα αυτά είναι πράξεις, παλεύω για την ιδέα μου.
Υπήρξε στιγμή που τρόμαξες πραγματικά; Πώς δεν υπήρξε! Σκέψου στην Κολομβία το ’97 να κοιμάσαι και να ακούς συνέχεια έξω πιστολιές. Το απολαμβάναμε όμως τελικά γιατί είχαμε το πάθος γι’ αυτό που κάναμε.
Το «όραμα ενός πολυπολιτισμικού metal » έχουμε δει πως το κάνετε στη μουσική σας. Ευρύτερα πως το αντιλαμβάνεστε; Όπου κι αν έχουμε παίξει, κάθε άνθρωπος στον χώρο του metal νιώθω ότι είναι ίδιος. Έχουμε ίδιο κώδικα, δεν μας διαχωρίζει κάτι. Έχω ταξιδέψει πολύ κι έχω δει τι θα πει φτώχεια και νομίζω πως κάθε άνθρωπος έχει κάτι να προσφέρει, οι συνθήκες δεν τον αφήνουν. Αυτό μας ενώνει σε όλο τον κόσμο. Στενοχωριέμαι όταν βλέπω metal μπάντες να έχουν ακροδεξιές αντιλήψεις, όταν πας και παίζεις σε όλο τον κόσμο. Δεν διαχωρίζω κανέναν, ο μαλάκας άνθρωπος είναι μαλάκας από όπου κι αν είναι. Και μας αρέσει πολύ ο πολιτισμός, όπου κι αν πηγαίνουμε θέλουμε να γνωρίζουμε τον κάθε τόπο, από το φαγητό μέχρι τον τρόπο διασκέδασης.
Είναι πάντως από τις πολύ σφιχτοδεμένες μουσικές κοινότητες το metal. Ναι, μασονία θα την έλεγα μερικές φορές. Έχουμε δικό μας κόσμο, λίγο παραπάνω κους κους από ό,τι πρέπει, γινόμαστε κλειστοί. Αλλά νομίζω πως τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει το πράγμα. Πλέον εκτιμάται από περισσότερο κόσμο. Εμείς ξεκινήσαμε «απόκληροι της κοινωνίας». Πλέον ίσως άλλα είδη είναι χειρότερα. Μπορεί να πας σε metal συναυλία και να είναι εκκλησία, ούτε φασαρίες ούτε τίποτα.
Αυτό το κλειστό της metal κοινότητας της τελικά την έχει δέσει ή την έχει πολώσει; Την έχει δέσει, έχει αρχίσει να «ξεπολώνεται» το πράγμα τα τελευταία χρόνια. Η νέα γενιά είναι πιο ανοιχτόμυαλη κι ακούει το καλό χωρίς ιδεοληψίες.
«Δεν είμαι άνθρωπος της ελπίδας. Αν ήμουν θα ήμουν χαρούμενος αλλά δεν θα έγραφα μουσική.»
Βλέπουμε στο βιβλίο ότι μια εποχή τα δισκάδικα λειτουργούσαν ως χώρος ζύμωσης για το metal. Πιστεύεις ότι αυτό γίνεται να υπάρξει πλέον στην εποχή του ίντερνετ; Υπάρχουν οι χίπστερ, που ακούνε τα πάντα. Ζύμωση πραγματική δεν υπάρχει πια με το ίντερνετ. Από την άλλη, υπάρχουν οι συναυλίες, βλέπεις συνέχεια γνωστά άτομα. Δεν θα φέρει ας πούμε καμιά πολιτική αλλαγή αλλά είναι μια σφαλιάρα στο σύστημα. Αυτός ήταν κι ο λόγος που ξεκινήσαμε. Γι’ αυτό ονομάσαμε τη μπάντα Rotting Christ. Θέλαμε να ενοχλήσουμε σε μια εποχή φονταμενταλιστική και να «σκοτωθούμε» με τους άλλους, μας άρεσε αυτό. Ίσως επαναστάτες χωρίς αιτία. Ίσως τώρα έχει πιο πολύ λόγο. Αυτά που κάνουμε μπορεί να ενοχλούν κόσμο, αλλά τουλάχιστον ενοχλούν σε μια πιο διανοητική κατάσταση.
«Γι’ αυτό ονομάσαμε τη μπάντα Rotting Christ. Θέλαμε να ενοχλήσουμε σε μια εποχή φονταμενταλιστική και να «σκοτωθούμε» με τους άλλους, μας άρεσε αυτό. Ίσως επαναστάτες χωρίς αιτία.»
Γενικά η μουσική σας καταπιάνεται με πιο πνευματικά θέματα. Όταν θες να εκφράσεις κάτι πολύ πεζό και καθημερινό τι κάνεις; Δεν το βγάζω με μουσική. Δεν πάω να πληρώσω την εφορία και μου έρχεται έμπνευση για κομμάτι. Θα το εκτονώσω αλλιώς, με μπινελίκια στο δρόμο π.χ. Αναλωνόμαστε πολλές φορές. Αυτό είναι το μέλημά μου, σε μια εποχή τόσο γρήγορη, προσπαθώ με τους Rotting Christ να συνεχίσω να είμαι παραγωγικός, κι αυτό δεν γίνεται με την καθημερινότητα.
Γενικά νιώθεις ελπίδα; Δεν είμαι άνθρωπος της ελπίδας. Αν ήμουν θα ήμουν χαρούμενος αλλά δεν θα έγραφα μουσική. Σίγουρα εκτιμώ τις χαρές της ζωής αλλά με προβληματίζουν πάρα πολλά πράγματα δυστυχώς ακόμα στα 47 μου. Κάποια στιγμή ίσως πρέπει να απολαύσω τη ζωή. Θα ήθελα να δω τον πλανήτη μου να οδεύει προς το καλύτερο αλλά δεν νομίζω πως υπάρχει πολλή ελπίδα σε αυτό το θέμα.
Τι βλέπεις φωτεινά στη ζωή; Τους φίλους μου και την επαφή που έχω με τον κόσμο. Δεν βλέπω πολύ φωτεινά παραέξω γιατί ο κόσμος έχει φτάσει στα όριά του παγκοσμίως. Σίγουρα αυτό δεν σημαίνει κάτι καλό για το μέλλον. Από την άλλη, μια ζωή την έχουμε, ας μπορέσουμε να τη ζήσουμε κι ας αλλάξουμε δυο-τρία πράγματα για τους επόμενους. Έχοντας παιδιά έχει αλλάξει ο τρόπος σκέψεις μου και θέλω κάτι να αφήσω.
Αν δει κανείς την πορεία σας δισκογραφικά, δεν υπάρχει η αίσθηση μιας «κλασικής» περιόδου της μπάντας, αλλά μια συνεχής εξέλιξη. Εσύ ξεχωρίζεις κάποια «χρυσή» περίοδο των Rotting Christ; Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, την πρώτη περίοδο και τα τελευταία δέκα χρόνια μας. Την πρώτη γιατί δημιουργήσαμε μια ολόκληρη σκηνή μαζί με κάποιες άλλες μπάντες και τώρα γιατί βρισκόμαστε νομίζω στο peak της καριέρας μας από θέμα δημοτικότητας, που είναι παράγωγο της πολλής δουλειάς. Κάποια στιγμή αναλογίζεσαι το παρελθόν κι αναρωτιέσαι, αξίζει ακόμα που υπάρχω; Αλλά νομίζω πως έχουμε μερικά ακόμη πράγματα να πούμε. Γι’ αυτό και συνεχίζουμε, αλλιώς θα σταματάγαμε.
Αν μπορούσες να πας 30 χρόνια πίσω, τι θα έλεγες στον τότε Σάκη; Θα τον άφηνα έτσι. Με τα λάθη μου, με τις σφαλιάρες που έχω φάει, τις κρίσεις πανικού, όλα. Γιατί αυτός είμαι, όλοι μας πρέπει να παραδεχτούμε και να εκτιμήσουμε αυτό που είμαστε.
Και πώς θα φανταζόσουν τη ζωή σου αυτά τα 30 χρόνια αν δεν υπήρχαν οι Rotting Christ; Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ. Θεωρώ τη μπάντα μέρος της ζωής μου. Τώρα αν δεν έκανα κάτι με μουσική, θα ήθελα να κάνω κάτι που έχει σχέση με το διάστημα. Μου αρέσει το σύμπαν και η κοσμολογία. Αλλά με κέρδισε η μουσική και με αυτό πορεύομαι.
Το εξώφυλλο της αγγλικής έκδοσης.
O 13ος δίσκος των Rotting Christ, The Heretics, κυκλοφορεί στις 15 Φεβρουαρίου από την Season of Mist. Η επίσημη βιογραφία των Rotting Christ, Non Serviam, από τους Dayal Patterson-Σάκη Τόλη κυκλοφορεί στα ελληνικά στις 12 Μαρτίου από τις Εκδόσεις Οξύ σε μετάφραση του Τάσου Νικογιάννη.
![[Ταξίδι στο αστικό τοπίο], του Ευάγγελου Ρουσάκη](https://popaganda.gr/wp-content/uploads/2019/10/Noites-Apoikies-Euaggelos-Rousakis-300x200.jpg)
