POP 14: Τα καλύτερα βιβλία του 2014

Οι λίστες πάντοτε, έχουν μια στενότητα. Ιδαίτερα όταν υπάρχει και απολογισμός από πίσω. Είναι όμως ένα ισχυρό κίνητρο διαλόγου με ότι σε περιέχει. Οι εκτός κάδρου τίτλοι, κάθε άλλο παρά αμελητέοι είναι. Εδώ βρίσκονται 10 βιβλία με τα οποία συνομιλήσαμε λίγο παραπάνω, το δύσκολο χρόνο που μας πέρασε. Φαίνεται πως η μυθοπλασία όχι μόνο αντέχει, αλλά βγάζει από τα σπλάχνα της πολύ καλές δουλειές. Στο εγχώριο περιβάλλον κυριάρχησε η διηγηματογραφία και η μικρή φόρμα, με θέματα που γυρόφερναν την κρίση, το ιστορικό γίγνεσθαι και το ζήτημα της ταυτότητας. Από το εξωτερικό μας ήρθαν μερικά σημαντικά δείγματα ώριμης γραφής, που αν μη τι άλλο αποζημιώνουν τους φανατικούς αναγνώστες και όχι μόνο. Ας τα δούμε πιο συγκεκριμένα:

Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Νοέμβριος, (Πατάκης)

Κατά πολλούς αυτή η συλλογή διηγημάτων, αποτελεί τη κορυφαία αφηγηματική πρόταση, στη καριέρα του Θεσσαλονικιού συγγραφέα. Ο οποίος συναξάρει τις επιρροές του, τα βιώματα του, τις εμμονές του, τον ορυκτό του πλούτο εν γένη, σ’έναν πυρετικό τόμο που πραγματικά χαίρεσαι να διαβάζεις. Δεινός σμιλευτής της ελληνικής γλώσσας ο Σκαμπαρδώνης, παραμένει επί ψύλλου κρεμάμενος ξετυλίγοντας στο χαρτί ότι εμπεριέχει τον ίδιο και την ιστορία των δύσβατων μονοπατιών του τόπου. Ζόρικο ανάγνωσμα με τσαγανό, που θέλει γερό στομάχι και ανοιχτή καρδιά. Ένα γλυπτό διαφυγόντων συναισθημάτων

Τζον Τσίβερ, Φάλκονερ, (Καστανιώτη, μετάφραση: Ιλάειρα Διονυσοπούλου)

Ένα από τα κορυφαία δείγματα της αμερικανικής βιρτουοζιτέ. Ένα μίνι εκδοτικό γεγονός αυτή η νουβέλα του Τσίβερ, που μας φέρνει κοντά στην απαράμιλλη τεχνοτροπία του σύγχρονου αφηγήματος. Η αρρυθμίες και η μοναξιά του μοντέρνου αστού. Σκληρό, πνευματώδες, κομψό, ανηλεές και πάνω απ’όλα, ειλικρινές κείμενο. Πρότυπο ακαδημαϊκού ο Ιεζεκιήλ Φάραγκατ, κρύβει μέσα του έναν στυγνό δολοφόνο. Στους τοίχους της φυλακής, θρυμματίζεται και μαζί του συμπαρασύρει ότι έχει μείνει όρθιο από την υποκρισιά του ηθικισμού. Η αδυναμία της λογικής μπροστά στην επιθυμία.

Χρήστος Τσιόλκας, Μπαρακούντα, ( Ωκεανίδα, μετάφραση: Άννα Παπασταύρου)

Για τον Ντάνι, το νερό είναι η ζωή του. Έξω απ’αυτό, νιώθει απόβλητος. Άλλο ένα «χαμένο κορμί» της εργατικής τάξης. Ο Ντάνι θέλει να γίνει ολυμπιονίκης. Η διαδρομή του στις πισίνες, μοιάζει με πυροτέχνημα. Στην Αυστραλία των επιδόσεων, της λατρείας των αρίστων, ο νικητής τα παίρνει όλα. Ο Χρήστος Τσιόλκας ένας υπέροχος δραματουργός με οξεία παρατηρητικότητα, κατασκευάζει την Κιβωτό του. Γράφει για τις ταξικές διαφορές, την μετανάστευση, την άρση των βεβαιοτήτων, τους ρόλους και τις ιδιότητες που υιοθετούμε και αποκυρρήσουμε.

Γιώργος Λαμπράκος, Ψηφιακός Νάρκκισσος, (Γαβριηλίδης)

Στον κενό χώρο των δικτύων, οι σχέσεις έχουν πειραματικές ιδιότητες. Ξεπερνούν τα αυτονόητα και μορφοποιούνται σε κυτταρικά νέφη πρωτόγονων αισθημάτων. Ο Γιώργος Λαμπράκος, ένας προικισμένος νέος συγγραφέας, εναποθέτει τις ελπίδες του στο matrix. Που χρόνια τώρα προσπαθεί να καταργήσει το αναλογικό index. Λογισμικά που ξέρουν να επικοινωνούν, αλλά δεν γνωρίζουν που ανήκουν. Η ολότητα όπως την ξέραμε πριν, κλυδωνίζεται και ο Λαμπράκος αναδιατάσσει τα φράκταλ των ειδώλων μας, που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα. Δεκαεννιά διηγήματα, για όσους σκέφτονται ανάποδα

Δημήτρης Φύσσας, Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος, (Εστία)

Πριν μετρήσουν, λογαριάζουν. Ο λόγος για έναν μετεωρολόγο και έναν γεωπόνο. Στην Αθήνα της Κατοχής, οραματίζονται και σχεδιάζουν την πόλη του μέλλοντος. Αποτιμούν τον πλούτο του αστικού τοπίου και παλεύουν με τους αριθμούς και τις προβλέψεις. Ο Δημήτρης Φύσσας υπογράφει ένα θαυμάσιο βιβλίο, με απροσδόκητους ήρωες. Δύο δημόσιοι υπάλληλοι, χωρίς πολιτικές ή οικονομικές πλάτες, δίχως να κατάγονται από κάποια «τζάκια», βάζουν το κεφάλι κάτω και οραματίζονται το συλλογικό καλό. Δεν είναι ιεραπόστολοι, είναι οι δότες που πετάχτηκαν στον κάλαθο τον αχρήστων.

Ντέιβιντ Μίτσελ, Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ Ντε Ζουτ, ( Τόπος, μετάφραση: Μαρία Ξυλούρη)

Είναι ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από την φουτουριστική Εδέμ, «Cloud Atlas”, και το σαρκικό μαρτύριο με τίτλο «Μαύρος Κύκνος». Δύο χαρακτηριστικά δείγματα του τι σημαίνει αφηγηματική δεινότητα σήμερα. Ο Ιρλανδός Ντέιβιντ Μίτσελ με την μυθοπλαστική tour de force που διαθέτει, έχει αλλάξει το συγγραφικό τοπίο. Στο τελευταίο του βιβλίο το «θέμα» του είναι ο έλεγχος. Ο έλεγχος ως άσκηση εξουσίας, είτε στον δημόσιο βίο, είτε στην επιθυμία και την συνείδηση. Στην υπερσυντηριτική Ιαπωνία του 18ου αιώνα, εμφανίζεται μια…ρωγμή. Απογείωση.

Νικόλας Σεβαστάκης, Γυναίκα με ποδήλατο, (Πόλις)

Οι βασανιστικές μνήμες που έρχονται να εκβάλουν στον φουρτουνιασμένο όρμο ενός επιτακτικού παρόντος, αποτελούν τη πρόσοψη των ιστοριών, του Νικόλα Σεβαστάκη. Τα μέσα δωμάτια, όπως και η πίσω έξοδος, χτίζονται από την διερεύνηση της ταυτότητας των νεοελλήνων. Από το Σαμιώτικο φως στις ματαιώσεις των πολιτικών σχηματισμών, έως τις προσωπικές αντάρες και τις εξεγέρσεις που είχαν πάρει το δρόμο της σύμβασης, πριν καλά-καλά ανδρωθούν. Με αυτοσαρκασικό ύφος και αλληγορικά περάσματα, ο Νικόλας Σεβαστάκης καταθέτει στον καμβά των συνειρμών του, τις κόγχες εκείνων ονειρεύτηκαν και κατέπεσαν.

Alice Munro, «Ακριβή μου ζωή», (Μεταίχμιο, μετάφραση: Σοφία Σκουλικάρη)

Η συγγραφέας από τον Καναδά, είναι ο Τσέχοφ της εποχής μας κι αυτό δεν είναι επικοινωνιακό τρικ. Αυτή η συλλογή διηγημάτων είναι ίσως ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μυθοπλαστικής αρτιότητας, που έτυχε να διαβάσουμε τον χρόνο που πέρασε. Ένα αυτοβιογραφικό ταξίδι στα σκοτεινά περάσματα της εφηβίας, με το βλέμμα του σήμερα. Μια γυναίκα που η ζωή της είχε σκλαβωθεί στην οικιακή εργασία, κατάφερε να φτιάξει έναν δραματουργικό ορίζοντα τεράστιων διαστάσεων. Η Άλις Μονρό, δεν μασάει τα λόγια της για τους «ήσυχους» νοικοκυραίους.

Μέλπω Αξιώτη, Ρεπυμπλίκ-Βαστίλλη (εκδ Άγρα, μετάφραση: Τιτίκα Δημηρούλια)

Το ανέκδοτο μυθιστόρημα της Μέλπως Αξιώτη, επιτέλους αναδύθηκε στο φως. Στον μεθωριακό σταθμό του Παρισιού λίγο μετά τον Εμφύλιο, με το νου να διατρέχει την προσωπική ιστορία των αγώνων και της εξορίας. Τη υπαρξιακής ερήμωσης και των καταβεβλημένων προσδοκιών. Κείμενο που μέχρι πρόσφατα ήταν τεμαχισμένο μέσα σε άλλα της ιδίας. Ανάμεσα σε δύο πατρίδες, ανάμεσα σε δύο γλώσσες, ανάμεσα σε δύο υποστάσεις, η Μέλπω Αξιώτη, περιγράφει με την εξαίσια αφαίρεση του λόγου της, το άχθος ενός ατίθασου πνεύματος. Πολύτιμο όσο η μνήμη.

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Η λάσπη, (εκδ Μελάνι)

Ένα νέο παιδί μπροστά στην αυτοκτονία. Η αναμέτρηση ενός ελπιδοφόρου συγγραφέα (γεννημένος το 1988 παρακαλώ), με το τέλος. Ένας ορμητικός εσωτερικός μονόλογος, στακάτος, μελαγχολικός, στοχαστικός πολλές φορές. Οι ανάκατες σκέψεις ενός πιτσιρικά μετανάστη δεύτερης γενιάς από τη Βόρεια Ήπειρο, για την νοηματοδότηση της νέας του πατρίδας. Το αίνιγμα της καταγωγής, το πόσο μας καθορίζει ή όχι, η αλλοκοτιά, η οικογενειακή μέγγενη και ο απελπισμένος έρωτας, είναι τα συστατικά ενός βιβλίου που αποτελεί μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς.