Όσα πρέπει να ξέρετε για το InMute Festival της Στέγης

Ανοίγει για τρίτη φορά τις πύλες του στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το φεστιβάλ που αναθέρμανε τη σχέση του αθηναϊκού κοινού με το βωβό κινηματογράφο συνοδεία ζωντανής μουσικής. Με την ευκαιρία αυτή, η Popaganda ζήτησε από τον Μιχάλη Μοσχούτη, εμπνευστή και καλλιτεχνικό επιμελητή του InMute Festival, να προσθέσει λίγα λόγια στη σιωπή των εικόνων, πριν οι νότες πάρουν τη σκυτάλη.

Φέτος το InMute Festival φτάνει στην τρίτη του χρονιά. Ποια υπήρξε η αρχική ιδέα πίσω από τη δημιουργία του; Η ιδέα όταν ξεκίνησε ήταν καθαρά ταινίες του βωβού κινηματογράφου με σύγχρονη μουσική. Με αφορμή κάποια άλλα events που είχα συνδιοργανώσει με φίλους και συνεργάτες ή όπου είχα συμμετάσχει ως μουσικός, είχαμε κάνει κάποιες προβολές κλασικών ταινιών με μουσική ζωντανά επί σκηνής, κι είδαμε ότι υπήρχε ενδιαφέρον, και ότι η ταινία εξελισσόταν με τελείως διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τη μουσική που της βάζαμε από πάνω, οπότε το πήγαμε ένα βήμα παραπέρα και δημιουργήθηκε το InMute Festival το οποίο αισίως βρίσκεται στην τρίτη του χρονιά φέτος κι έχει εξελιχθεί σε κάτι πιο ευρύ, το οποίο συμπεριλαμβάνει και σύγχρονες ταινίες. Φέτος θα έχει και ταινίες 16 mm, με τους κινηματογραφιστές να είναι στη σκηνή και να προβάλλουν ζωντανά τις ταινίες τους – σε μια περίπτωση μάλιστα, του Greg Pope Greg Pope Greg Pope Greg PopeGreg Pope, επεξεργάζεται επί σκηνής το φιλμ το οποίο προβάλλει, το χαράζει και το σχεδιάζει ενώ γίνεται η προβολή. Οπότε το InMute έχει εξελιχθεί σε ένα οπτικοακουστικό φεστιβάλ με την ευρύτερη έννοια.

Αφετηρία λοιπόν ήταν η αγάπη σου για τις ταινίες της εποχής του βωβού κινηματογράφου. Ναι. Και συνεχίζουν να υπάρχουν αυτές. Φέτος έχουμε το Sunrise (Η Αυγή) του Μουρνάου, που έχει θεωρηθεί ως ίσως η καλύτερη ταινία της περιόδου, που ενώ τότε δεν είχε αναγνωριστεί τόσο, σήμερα βλέπεται με άλλο μάτι κι έχει αναγνωριστεί ως μια από τις σημαντικότερες εκείνης της εποχής. Στο InMute θα παιχτεί με ζωντανή μουσική των KTL, που είναι ένα ξεχωριστό ντουέτο, ο Stephen O’Malley κι ο Peter Rehberg – ο O’Malley είναι γνωστός και ως συνιδρυτής των Sunn O))). Έχουμε επίσης και το Ζερμαίν Ντυλάκ, La Coquille et le Clergyman.La Coquille et le Clergyman, μια σουρρεαλιστική ταινία της δεκαετίας του 20, και μια λιγότερο γνωστή, το Lot in Sodom, αμερικάνικη ταινία του ’33. Οπότε παραμένει η αναφορά. Οι μισές ταινίες του φεστιβάλ είναι της εποχής του βωβού, κι οι άλλες μισές είναι σύγχρονες.

Κάποτε ένας δάσκαλός μου στη σκηνοθεσία, μου έλεγε πως το σινεμά ξεκίνησε ως αξιοπερίεργο – το πώς βλέπουμε κινούμενες εικόνες στην οθόνη – και μετά, όταν στην ύστερη εποχή του βωβού είχε γίνει αληθινή τέχνη, έγινε ξαφνικά ομιλών και η προσθήκη του ήχου τον υποβίβασε ξανά για καιρό στο επίπεδο του αξιοπερίεργου. Όντως! Η προσθήκη της ομιλίας άλλαξε το πώς γίνονταν ταινίες, αλλά και το πώς τις έβλεπε ο κόσμος και τι περίμενε από αυτές. Αυτό ήταν το αρχικό πράγμα που με ιντρίγκαρε να ασχοληθώ με τις ταινίες του βωβού: η απουσία του λόγου. Το σινεμά είχε φτάσει σε ένα ύψιστο σημείο γύρω στο 1928 – και δεν είναι τυχαίο πως πολλές από τις ταινίες που προβάλλονται είναι από εκείνη τη συγκεκριμένη χρονιά. Εκεί είχε φτάσει στο peak, και με τον ήχο πήρε την κάτω βόλτα για κάποια χρόνια, και μετά εξελίχτηκε σε κάτι διαφορετικό.

Μιχάλη, εσύ ως μουσικός τι αναζητάς στη μουσική; Δύσκολη ερώτηση! Κατ’αρχάς ζητάω να με συνεπαίρνει κάθε φορά είτε παίζω, είτε ακούω, είτε διοργανώνω ένα φεστιβάλ – καλή ώρα όπως τώρα. Να έχει πάντα τη δυνατότητα να με εκπλήσσει και να μου δημιουργεί καινούριες, διαφορετικές εμπειρίες και να διευρύνει το τι μπορεί να θεωρώ εγώ – αλλά κι οποιοσδήποτε άλλος – ως μουσική.

Το InMute από το ξεκίνημά του ως τώρα εξελίσσεται, μεγαλώνει, παίρνει διαστάσεις διαφορετικές. Εϊναι πια ένα αναμενόμενο γεγονός. Τα σχέδιά σου ή και τα όνειρά σου για το μέλλον του ποια είναι; Κοίταξε, υπάρχει κάποιο ταβάνι: δεν θα μπορούσε να είναι το γεγονός της χρονιάς! Ακόμη κι αν θα ήταν για κάποιους, θα επρόκειτο για ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό. Όσο συνεχίζει την πορεία του και κρατάει αυτή τη συνοχή, και καθώς κάθε χρόνο έχει και μια διαφορετική θεματική προσέγγιση, όσο συνεχίζει να υπάρχει προφίλ γι’ αυτό, μακάρι να συνεχίσει και να μεγαλώνει χωρίς να χάσει το χαρακτήρα του. Σε καμιά περίπτωση δεν θεωρώ πως όσο μεγαλύτερο και πιο γνωστό, τόσο καλύτερο θα είναι. Προφανώς οι πόρτες του είναι ανοιχτές για όλο το κοινό, αλλά γνωρίζουμε ότι υπάρχει κι ένα μεγάλο μέρος κοινού που δεν το αφορά. Μακάρι να απευθύνεται σε πιο πολλούς, αλλά ο σκοπός του δεν είναι το μέγεθος κι η ποσότητα.

Μπορείς να μου πεις, από όταν ξεκίνησες, ποιες ταινίες ήθελες να δεις με ζωντανή μουσική, είτε αυτό κατέστη δυνατόν μέχρι σήμερα, είτε όχι; Κατ’αρχάς το Sunrise, που θα είναι φέτος στο φεστιβάλ. Τη συγκεκριμένη ταινία και το συγκεκριμένο μουσικό σχήμα, από την πρώτη χρονιά τα προσπαθούσαμε. Ήταν κεντρικό φιλμ στην αρχική σύλληψη του πρότζεκτ, και για διάφορους λόγους και λόγω του βεβαρυμένου προγράμματος των KTL, καταφέραμε τελικά φέτος να συμβεί και ανυπομονώ γι’ αυτό. Επίσης πολλές φορές έχουμε συζητήσει με φίλους και συνεργάτες το πώς θα ήταν να το επιχειρήσουμε και σε μια ομιλούσα ταινία, που έχει ήδη ήχο. Ίσως και κάποια του Χόλυγουντ, θα είχε ενδιαφέρον το πώς θα το δουλεύαμε. Και πέρισυ η προσέγγιση του Jacob Kirkegaard στο Πάθος της Ζαν Ντ΄ Αρκ του  Ντράγιερ που είναι άλλη μια ταινία-ογκόλιθος, η οποία μάλιστα βγήκε τώρα και σε βινύλιο από το label που «τρέχω». Ήταν κι αυτό κάτι που ανυπομονούσα να το δω. Αποδείχτηκε μαγικό, και χαίρομαι που στέκει κι από μόνο του ως δίσκος. Έχω και μια ιδιαίτερη αδυναμία στις ταινίες του Βίκτορ Σγιόστρομ, στου οποίου το The Wind είχα παίξει. Θα ήθελα να παίξω ή να παρακολουθήσω κι άλλες του ταινίες με ζωντανή μουσική. Αυτός είναι ένας άλλος μελλοντικός στόχος.

---