Κισμέτ: Η Ζωή Σαν Τούρκικη Σαπουνόπερα
Κύπρος, Ελλάδα, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Νίνα Μαρία Πασχαλίδου
Διάρκεια: 58’/66’
Η Νίνα Μαρία Πασχαλίδου με το ντοκιμαντέρ της προσπαθεί να προσδιορίσει τι είναι αυτό που κάνει τις τούρκικες σαπουνόπερες τόσο δημοφιλείς στο κοινό. Πέραν των προβλέψιμων χωρών της Ελλάδας και της Τουρκίας, ταξιδεύει και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής προκειμένου να ακούσει από πρώτο χέρι από τις φανατικές τηλεθεάτριες τι τις δένει τόσο πολύ με τις συγκεκριμένες σειρές. Ενδιαφέρον, μα με κενά και ορισμένες ενστάσεις ως προς την επιλογή των συνεντευξιαζόμενων.
Στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ λόγος γίνεται για την παραγωγή, τη θεματολογία και τη θέση της γυναίκας στην ισλαμική κοινωνία. Μια αιγύπτια ακτιβίστρια-θύμα βιασμού μιλάει για το πώς στη Φατμαγκιούλ είδε μια αντανάκλαση του εαυτού της. Μια Βουλγάρα businesswoman για το πώς η Σεχραζάτ της έδωσε θάρρος για να κρατήσει μια σχέση που πολλοί κατέκριναν. Μια γηραιά κυρία από τη Βέροια πόσα πράγματα θυμάται από τα παιδικά της χρόνια μέσω του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή. Οι ίδιοι οι ηθοποιοί των σειρών μιλούν για το τι σημαίνουν γι’ αυτούς οι χαρακτήρες που ενσαρκώνουν και ποιες αλήθειες της κοινωνίας στην οποία ζουν κρύβονται στους ρόλους τους.
Ο ρυθμός, η μοντέρνα φωτεινή σκηνοθεσία, οι συνεχείς εναλλαγές τοποθεσιών και η «ελαφρότητα» του θέματος κάνουν το ντοκιμαντέρ ευχάριστο στο μάτι, του δίνουν μια αύρα κοσμοπολίτικη και ταυτόχρονα «γυαλιστερή». Δύσκολη η ζωή στον κλειστό ισλαμικό κόσμο, ειδικά αν είσαι γυναίκα και η σιωπή είναι η σωστότερη στάση που μπορείς να κρατήσεις, από τη στιγμή που τα δικαιώματά σου είναι από ελάχιστα ως ανύπαρκτα. Θύματα βιασμών καταθέτουν τις εμπειρίες τους και γιατί είναι σημαντικό να υπάρχουν τέτοιες σειρές: μέσα σε αυτές μπορεί να περαστεί σε ένα μεγάλο κοινό η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Παρά τον προβληματισμό που, ούτως ή άλλως, αναδεικνύει ως ντοκιμαντέρ και την ευπαρουσίαστη εικόνα του, σκοντάφτει πάνω σε ορισμένα λογικά σφάλματα. Πρώτον, η δειγματοληψία από την οποία συνάγει τα τελικά του συμπεράσματα, αφορά κυρίως στο θηλυκό φύλο, καθιστώντας το έτσι μονόπλευρο και όχι γενικό. Ναι, υπάρχει μεγαλύτερη βαρύτητα στα λόγια των ανθρώπων που, λόγω φύλου, δε λογαριάζονται ακριβώς σαν άνθρωποι, και ούτε αμφισβητώ τα δύσκολα βιώματά τους, μα άλλο το γυναικείο ζήτημα στο Ισλάμ και άλλο το γενικότερο σύστημα αξιών του.
Δεύτερον, απ’ ότι φαίνεται, όλες οι υπό εξέταση συνεντευξιαζόμενες, παρά τις δύσκολες στιγμές της ζωής τους, φαίνονται να προέρχονται από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, όπως φανερώνεται και από τη σημειολογία των πλάνων στα οποία πρωταγωνιστούν: μεγάλα σαλόνια, τηλεοράσεις πολλών ιντσών (ως επί το πλείστον), εκθαμβωτικοί φωτισμοί, τίποτα το γνήσια λαϊκό και μαζικό ως προς την πολιτική του προέκταση, μόνο ασφαλή δείγματα που ενδεχομένως να έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα τα λόγια τους λόγω συγκεκριμένων εμπειριών. Και, τέλος, μιας και αναφέρθηκα στις εμπειρίες, όλες οι καταθέσεις που δίνονται στην κάμερα μοιάζουν να μην έχουν την ίδια πειθώ για τη σημασία των σήριαλ, παρά επιλέγονται για να υπάρξει μια «ταυτοποίηση» μεταξύ του σήριαλ και της πραγματικής ζωής. Άλλο ο βιασμός, άλλο ένας έρωτας μεταξύ δύο αλλοεθνών (που δεν γνώρισε μεγάλα εμπόδια).
Γενικώς, μια καλή μα επιφανειακή σε ορισμένες περιπτώσεις προσπάθεια σκιαγράφησης ενός hype που έλαβε χώρα στο πρόσφατο παρελθόν, ευχάριστο μα ελάχιστα διεισδυτικό. Παρακολουθήστε το, μα με κάποιες επιφυλάξεις ως προς την εξαγωγή των συμπερασμάτων.
Στην επόμενη σελίδα: Πέντε Δευτερόλεπτα Στο Κενό
