Πόσο κοντά θα νιώσουμε ξανά τα ιδρωμένα κορμιά των γύρω μας; Πόσο άφοβα θα μπερδέψουμε ξανά τις μπίρες μας; Πόσο σφικτά θα αγκαλιαστούμε, θα χορέψουμε και θα φωνάξουμε με όλη μας τη δύναμη τους στίχους από τα κομμάτια των αγαπημένων μας συγκροτημάτων; Στην προ-covid ζωή μου, ποτέ δε με είχαν απασχολήσει τόσο εκκωφαντικά τέτοιου είδους απορίες. Το 2020, έγινε η χρονιά κατά την οποία η ζωή «διχοτομήθηκε» καταλυτικά και πρωτόγνωρα: ανάμεσα στην προ και επί κορωνοϊού καθημερινότητα. Ύστερα, είναι κι αυτό το «ύστερα», το τόσο αβέβαιο. Θυμάμαι να μην υπάρχει εβδομάδα δίχως να περιμένω με λαχτάρα να βρεθώ στο live κάποιας αγαπημένης μου μπάντας. Η χαρά ήταν τόσο μεγάλη για «την εβδομαδιαία έξοδο», που συχνά αυτή έπαιρνε τη διάσταση τελετουργικού, το οποίο ξεκινούσε από την ώρα της ετοιμασίας και έληγε με τη φωνή μου βραχνιασμένη και το κεφάλι μου βαρύ από το μεθύσι.
Σχεδόν ένας χρόνος έχει περάσει από την τελευταία φορά που βρεθήκαμε σε κάποιο gig. Εντός αυτού του έτους, η κυβέρνηση επιμένει κατά έναν προκλητικό τρόπο, να αφήνει τον καλλιτεχνικό χώρο στο περιθώριο εν απουσία κρατικής στήριξης, αποδεικνύοντας πως η ψυχαγωγία μέσω της τέχνης, ως ζωτικό συστατικό της κουλτούρας αλλά και της ψυχικής υγείας του ανθρώπου, διόλου τη «συγκινεί». Εμάς όμως μας συγκινεί, πολύ. Μας θρέφει. Μέσα σε αυτό το ζοφερό για τους ανθρώπους της τέχνης σκηνικό και την αγωνία για την «επόμενη μέρα» των venues, η στήριξή μας είναι πιο σημαντική από κάθε άλλη φορά. Έξι συγκροτήματα της εγχώριας, εναλλακτικής μουσικής σκηνής αποτυπώνουν τις ανησυχίες τους στην Popaganda, σε μία κατάθεση ψυχής, που συγκλίνει στην κοινή παραδοχή ότι: «χωρίς live δεν υπάρχουμε».
Στάμος (κιθάρα, φωνητικά), The Noise Figures
Οι τέχνες που αφορούν την άμεση επαφή με το κοινό, όπως το θέατρο και η μουσική, δυστυχώς ήταν οι πρώτοι κλάδοι των οποίων η δραστηριότητα έπαυσε και όπως όλα δείχνουν θα είναι και οι τελευταίοι που θα επανέλθουν στην «κανονικότητα». Η όποια πολύ καθυστερημένη οικονομική ενίσχυση μέσω των επιδομάτων προφανώς και δεν μπορεί να καλύψει τις οικονομικές ζημιές που έχουμε υποστεί όλοι στον χώρο. Η επόμενη μέρα θα είναι αρκετά δύσκολη. Εύχομαι να καταφέρουν όλοι οι συναυλιακοί χώροι να κρατηθούν ζωντανοί. Μας έχει λείψει πολύ η επαφή με τον κόσμο αλλά και με τις άλλες μπάντες μέσα από τα λάιβ, τα φεστιβάλ και τα τουρ. Όπως επίσης και τα ταξίδια, ακόμα και οι πρόβες, μιας και δεν είναι εύκολο με τις απαγορεύσεις ούτε το να βρεθούμε. Δυστυχώς η κυκλοφορία του τελευταίου μας δίσκου “The Perfect Spell” έπεσε πάνω στην αρχή της πανδημίας με αποτέλεσμα να μην προλάβουμε μέχρι τώρα να τον παρουσιάσουμε στο κοινό και τα όποια σχέδια για ζωντανές εμφανίσεις, να έχουν πάρει αναβολή επ’ αόριστον. Προσπαθούμε να το περνάμε δημιουργικά όλο αυτό το διάστημα συνθέτοντας νέο υλικό. Στα πλαίσια αυτού του πειραματισμού προέκυψε και ένα νέο κομμάτι που θα κυκλοφορήσουμε σαν single στις 10 Μαρτίου. Η στήριξη του κόσμου είναι πιο σημαντική από ποτέ, είτε μέσω αγορών σε merch από το bandcamp είτε μέσω παρακολούθησης με donation/εισιτήριο στα live streamings των μουσικών, ακόμα και με το streaming της δουλειάς τους και το μοίρασμά της στα social media.
Πάνος (φωνή, κιθάρα), The Steams
Η πρώτη καραντίνα έκοψε στη μέση τις ηχογραφήσεις του 2ου μας δίσκου και μαζί κάθε ελπίδα για live. Σχεδόν ένα χρόνο μετά και έχοντας χάσει το μέτρημα των lockdown, έχει κοπεί πλέον και κάθε νήμα υπομονής. Δεν χρειάζεται καν να εστιάσουμε στον χώρο του θεάματος για να συζητήσουμε το πρόβλημα, άλλωστε, είναι ο τελευταίος χώρος που θα δει το φως. Προσωπικά περνάω την πιο βεβαρημένη ψυχολογικά φάση της ως τώρα ζωής μου και -καλώς ή κακώς- ανακαλύπτω καθημερινά πως δεν είμαι μόνος. Ο κόσμος ασφυκτιά, δεν έχει πού να ξεσπάσει, να ψυχαγωγηθεί και τονίζω την ψυχαγωγία έναντι της διασκέδασης. Διασκεδάσαμε αρκετά. Τώρα πώς να κάνουμε κουβέντα για εκφραστική τέχνη και «ανοίγματα» τη στιγμή που συζητούνται νόμοι σύγχρονης λογοκρισίας, αστυνομεύεται η εκπαίδευση και αφήνονται ιστορικά ωδεία στο έλεος της λεηλασίας; Για τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες η κύρια στήριξη -όπως και σε κανονικές συνθήκες- έρχεται από το κοινό. Είτε άμεσα από streaming gigs είτε μέσω φορέων όπως το Bandcamp (βλ. Bandcamp Fridays) κ.α. Εμείς σαν μουσικοί συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που οφείλουμε αλλά κυρίως αυτό που αγαπάμε. Όσο δυνάμεθα προβάρουμε, παίζουμε, εξελισσόμαστε. Έχουμε ολοκληρώσει τον δεύτερο μας δίσκο με τίτλο “Mild Conquest” και ήδη συνθέτουμε αργά αργά τον τρίτο. Ανυπομονούμε να δώσουμε νέα μουσική στο κοινό όσο τίποτε άλλο, όμως πιστεύουμε στο να γίνει παράλληλα με live. Για τους Steams η επαφή με τους ακροατές ανθίζει στις συναυλίες και αυτό μας λείπει περισσότερο απ’ όλα. Έτσι επικοινωνήσαμε το “Wild Ferment”, έτσι θα επικοινωνήσουμε και το “Mild Conquest”. Αν αυτό θα είναι διά ζώσης ή δια-δικτυακά, θα το κρίνουμε μια μέρα πριν την «επόμενη μέρα».
Boogie Man (φωνή, κιθάρα), The Big Nose Attack
Δε θα είχαμε φανταστεί ποτέ πως η επέτειος για τα δέκα χρόνια ύπαρξης των Big Nose Attack θα έπεφτε σε μια χρονιά που θυμίζει σενάριο post apocalyptic ταινίας. Ακριβώς πριν το πρώτο λοκνταουν έτυχε να τελειώνουμε ένα τουράκι στην Ελλάδα αλλά και μετά τη λήξη του κάναμε μια εμφάνιση στα Χανιά. Πέραν αυτών, τους τελευταίους μήνες ζούμε τη μεγαλύτερη συναυλιακή αποχή που έχουμε κάνει όχι μόνο ως BNA αλλά γενικότερα σαν μουσικοί, καθώς από πάντα παίζαμε μουσική. Πλέον για τις συνθήκες του lockdown έχουμε μετατρέψει το σαλόνι μας σε προβάδικο (μας συγχωρείτε γείτονες). Είναι ο μόνος τρόπος για να παραμείνουμε δημιουργικοί και ευτυχώς έχει αποτέλεσμα, αφού έχουμε συνθέσει άπειρο υλικό. Κάπως έτσι περνούν οι μέρες στο Μπραχάμι, ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μάλλον, όχι μέλλον. Έχουμε συνηθίσει να είμαστε στο περιθώριο. Ο κόσμος ίσως θεωρεί πως σε τέτοιες δύσκολες στιγμές η τέχνη είναι πολυτέλεια για τους λίγους αλλά δεν είναι έτσι. Η τέχνη χρειάζεται αποδέκτη, δεν μπορείς να κάνεις τέχνη με αυτοτέλεια. Τέχνη είναι η πράξη του να μοιράζεσαι. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο μας λείπει ο κόσμος, πόσο μας λείπουν οι ζωντανές εμφανίσεις και πόσο πολύ το χειροκρότημα. Ζούμε σε μία χώρα με έλλειψη παιδείας, όταν σε ρωτάνε τι δουλειά κάνεις και απαντάς μουσικός σε ξαναρωτάνε πάλι για να σιγουρευτούν. Πιστεύουμε πως θα μπορούσαν να γίνονται events με όλα τα απαραίτητα μέτρα και ο κόσμος θα τα τηρούσε κατά γράμμα. Ας μην ξεχνάμε πέρα από το παθολογικό κομμάτι της πανδημίας και το ψυχολογικό. Δεν ζούμε όλοι οι άνθρωποι σε πρότυπες συνθήκες τον εγκλεισμό μας και γι’ αυτό χρειαζόμαστε ψυχαγωγία.
Δημήτρης (κιθάρα, φωνητικά), Deaf Radio
Φωτογραφία: Μαρίζα Καψαμπέλη
Σχεδόν 2.500.000 χαμένες ψυχές και αυτό υπό καθεστώς αυστηρών περιορισμών. Ποιος θα το έλεγε ότι θα το ζούσε και αυτό η γενιά μας. Σαν Deaf Radio, με την ώθηση μιας πολύ φρέσκιας κυκλοφορίας (“Modern Panic”, Νοέμβριος 2019), ήμασταν έτοιμοι για ένα ευρωπαϊκό και ένα εγχώριο τουρ, καθώς και πολλά άλλα κλεισμένα lives. Δεν τα καταφέραμε, και, όπως εκατομμύρια άλλους καλλιτέχνες, μας δυσκόλεψε να αναρρώσουμε οικονομικά αλλά κυρίως συναισθηματικά. Χωρίς live δεν υπάρχουμε. Είναι η κινητήριος δύναμη, η στιγμή που επικοινωνούμε την ψυχή και τις σκέψεις μας με τον κόσμο, ο λόγος που πρώτα είμαστε μουσικοί και μετά οτιδήποτε άλλο. Παλέψαμε, είναι αλήθεια, να επιβιώσουμε δημιουργικά. Αξιοποιήσαμε τον «νεκρό» χρόνο για να «γδύσουμε» κομμάτια μας, αποδίδοντάς τα σε μία ζωντανά εκτελεσμένη εναλλακτική τους εκδοχή, εν ονόματι Reworked Session. Προσπαθήσαμε, παράλληλα να διατηρήσουμε ζωντανό τον σύνδεσμό μας με το κοινό, οργανώνοντας διαδικτυακές συζητήσεις. Καταφέραμε να γίνουμε δεκτοί στο μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό showcase, Eurosonic Festival (ESNS) και να είμαστε εκ των εκπροσώπων της Ελλάδας στη διοργάνωση ΗΕΜΙ. Σαν μπάντα, οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κόσμο που μας στήριξε, αγοράζοντας σε εντυπωσιακό βαθμό προϊόντα μας και ακούγοντας τη μουσική μας. Ήσασταν εκεί και δεν το ξεχνάμε. Στην πολιτική διάσταση του θέματος, το κράτος σφυρίζει αδιάφορα, αφήνοντας τη μουσική κοινότητα να βυθίζεται ανήμπορη. Καμία στήριξη και καμία πρόνοια, μιας και οι καλλιτέχνες αποκαλούνται θλιβερά διεθνώς “non-essential workers”. Αν κάτι μένει από όλο αυτό, ίσως είναι ότι μάθαμε να εκτιμούμε την υγεία και την ελευθερία. Και είδαμε πώς μπορούν σε λίγες μέρες να μπουν «στον πάγο» κατακτήσεις αιώνων. Είδαμε επίσης την αξία της αλληλεγγύης. Ας μην τα ξεχάσουμε. Για να κλείσουμε με ένα θετικό στίγμα, ελπίζουμε πως σύντομα θα αγκαλιαστούμε και θα χορέψουμε μαζί, όπως έχουμε μάθει όλα αυτά τα χρόνια.
Σπήλιος (μπάσο), Μινέρβα
Η κυκλοφορία του πρώτου μας άλμπουμ πραγματοποιήθηκε ακριβώς στην αρχή της εξάπλωσης του ιού, με αποτέλεσμα να μην έχουμε την δυνατότητα να προωθήσουμε το υλικό μας τόσο στο πλαίσιο live εμφανίσεων στην πόλη μας (Αθήνα) όσο και στο πλαίσιο τουρνέ και καλοκαιρινών φεστιβάλ. Αυτό σαφώς μας επηρέασε οικονομικά, καθώς η παραγωγή του δίσκου είχε υψηλό κόστος το οποίο προβλεπόταν να αποζημιωθεί από τα παραπάνω αλλά και ψυχολογικά, καθώς είναι δυσβάσταχτο για έναν καλλιτέχνη να μην μπορεί να παίξει τη μουσική που μόλις κυκλοφόρησε, live στο κοινό του. Τα μέτρα που έχουν παρθεί, μας περιορίζουν και τη δυνατότητα να κάνουμε πρόβες, αν και σταθήκαμε κάπως τυχεροί, καθώς την περίοδο του καλοκαιριού όπου τα πράγματα ήταν πιο χαλαρά, δουλέψαμε αρκετά και προλάβαμε να έχουμε αρκετό υλικό για τον δεύτερο δίσκο μας τον οποίο ηχογραφούμε αυτούς τους μήνες (με πολύ κόπο και πολλά sms στο 13033!). Βέβαια, εμείς (και οι περισσότεροι καλλιτέχνες της εναλλακτικής σκηνής στην Ελλάδα) είμαστε σε προνομιούχα θέση καθώς έχουμε πρωινές δουλειές αλλά εν αντιθέσει με εμάς υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες μουσικοί που ζουν αποκλειστικά από αυτό, όπως επίσης ηχολήπτες, εταιρείες παραγωγής κλπ., που δεν έχουν την απαραίτητη στήριξη από την πολιτεία. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια μικρή φλόγα, που κρατιέται αναμμένη, με live streaming εμφανίσεις, κυκλοφορίες, στήριξη με αγορά merch, fund raisings αλλά σίγουρα όταν επανέλθουμε στην κανονικότητα, το τι θα υπάρχει εκεί έξω από χώρους, διοργανωτές, μπάντες κλπ. κανείς δεν το ξέρει, ευελπιστούμε τουλάχιστον η αγάπη για την μουσική να έχει μείνει αναλλοίωτη.
Ηλίας (κιθάρα), we.own.the.sky
Φωτογραφία: Αργύρης Λιόσης
Βιώνουμε συλλογικά μια πρωτοφανή κατάσταση. Το κόστος σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο είναι αναμφισβήτητο, ενώ είναι αναπόφευκτο σε ένα καθεστώς αποσταθεροποίησης σχεδόν όλων των τομέων της ζωής μας, να επηρεαστεί και η καλλιτεχνική μας υπόσταση. Καλώς ή κακώς μια underground μπάντα δύσκολα βγάζει τα προς το ζην από τη μουσική της. Παραμένουμε όμως μουσικοί που αγαπούν αυτό που κάνουν και οι επιπτώσεις της πανδημίας και του lockdown για τους we.own.the.sky είναι αισθητές. Σε πρακτικό επίπεδο, η έλευση της πανδημίας μάς ανάγκασε να ακυρώσουμε το πρώτο μας ευρωπαϊκό τουρ εν τη γενέσει του, με την προώθηση του τελευταίου μας άλμπουμ να μένει μετέωρη, ενώ ακόμα και οι πρόβες καταστάθηκαν δύσκολες στην καλύτερη, ελέω απαγόρευσης κυκλοφορίας. Σε συναισθηματικό επίπεδο, η απογοήτευση και ο θυμός είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που μοιραζόμαστε και οι πέντε μας, με την, σχεδόν παντελή, αδιαφορία της πολιτείας για τους εργαζόμενους στον καλλιτεχνικό χώρο να μην αφήνει πολλά περιθώρια για όνειρα και μελλοντικά σχέδια. Αυτό που μας λείπει περισσότερο όμως είναι η σκηνή, η επαφή με τον κόσμο, αναπόσπαστο κομμάτι της καλλιτεχνικής μας ταυτότητας. Σε πείσμα των παραπάνω επιλέγουμε συνειδητά να διοχετεύσουμε αυτά τα συναισθήματα στη δημιουργία, όσο και όπως μας το επιτρέπουν οι περιστάσεις – για άλλη μια φορά, η μουσική και η τέχνη εν γένει αποδεικνύονται ισχυρά αντίδοτα στο σκοτάδι των καιρών. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό και ευελπιστούμε ότι το πέρας αυτής της κατάστασης θα μας βρει πιο ενωμένους και πιο συνειδητοποιημένους.
