Η Ελένη Σταματούκου είναι δημοσιογράφος, αγαπά τις λέξεις, είναι η δουλειά της αλλά και το μεράκι της. Φέτος λίγο πριν μπει το καλοκαίρι κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο με εξώφυλλο ένα κορμί παραδομένο στο μπλε της θάλασσας. Μπορεί το «μπλε να είναι το πιο ζεστό χρώμα» αλλά η ιστορία της Ελένης δεν ταιριάζει μόνο στα καλοκαίρια, ούτε κλείνεται σε μια εποχή. Τώρα που μπήκε το φθινόπωρο και λίγο πριν την παρουσίαση του βιβλίου -στις 9 Οκτωβρίου στον Ιανό- η πρωτοεμφανίζομενη συγγραφέας απαντά στις ερωτήσεις της Popaganda.
Πώς ξεκίνησες να γράφεις το Μπλε; Θυμάσαι εκείνη την πρώτη στιγμή που ήρθε η ιδέα ή ήταν κάτι που γεννήθηκε σταδιακά; Ξεκίνησα να γράφω το Μπλε πριν 6 περίπου χρόνια, όταν ακόμα ζούσα στην Τουρκία και συγκεκριμένα στην Κωνσταντινούπολή. Εκείνη την εποχή διατηρούσα μια στήλη σε μια τοπική ελληνική εφημερίδα, την Απογευματινή, όπου έγραφα ιστορίες για την Πόλη και τους ανθρώπους της. Θυμάμαι ότι είχα βρει στο διαδίκτυο μια ανακοίνωση από ένα μεγάλο ιδιωτικό ελληνικό κανάλι όπου αναζητούσε σεναριογράφους για να καταθέσουν προτάσεις σεναρίων για σειρές μυθοπλασίας. Μη γνωρίζοντας πώς γράφεται ένα σενάριο, ένωσα τα κείμενα μου και τα έστειλα στο κανάλι. Ύστερα από λίγες μέρες ο υπεύθυνος μυθοπλασίας με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι η ιστορία που του είχα στείλει είναι δύσκολο να γίνει ταινία, αλλά μπορεί να γίνει κάλλιστα ένα βιβλίο, και έτσι απλά γεννήθηκε η ιδέα για το Μπλε.
Το καλοκαίρι είναι μια ουτοπία, ένας τόπος αχανής, σχεδόν ανύπαρκτος, ίσως φταίει η μικρή διάρκεια του, για αυτό και το ποθούνε όλοι
Γιατί μια ιστορία για το καλοκαίρι και για τους έρωτες του; Οι ήρωες του «Μπλε» επιζητούν το καλοκαίρι, η ιστορία όμως δεν είναι και τόσο καλοκαιρινή, νομίζω ότι λειτουργεί παραπλανητικά το πολύ ωραίο εξώφυλλο του Φώτη Πεχλιβανίδη με τον άγνωστο άνδρα που «αιωρείται» κατά κάποιον τρόπο μέσα στη θάλασσα. Στο βιβλίο η Ηλέκτρα η βασική πρωταγωνίστρια, είναι μόνη σε μια απομακρυσμένη παραλία της Αστυπάλαια, στις Βάτσες, και μονολογεί μέσα στην παράνοια του Αυγούστου: «Στα πιο μακρινά σημεία, εκεί που η ψυχή ελευθερώνεται και το μέσα δεν ανησυχεί πια, εκεί στο μέσο του πουθενά, που ο ήλιος πνίγεται στη θάλασσα και εσύ αφυδατώνεσαι, γίνεσαι μαλθακός σχεδόν δε σκέφτεσαι πια. Στα πιο μακρινά σημεία ο χρόνος για λίγο χάνεται και παραμένεις για πάντα νέος». Το καλοκαίρι είναι μια ουτοπία, ένας τόπος αχανής, σχεδόν ανύπαρκτος, ίσως φταίει η μικρή διάρκεια του, για αυτό και το ποθούνε όλοι, για αυτό και πολλοί επιδιώκουν να ζήσουν μέσα σε τρεις μήνες όσα δεν έχουν ζήσει όλες τις άλλες εποχές, ακόμα κι έναν έρωτα, για αυτόν το λόγο το επέλεξα.
Ποιο ήταν το αγαπημένο σου καλοκαίρι; Αυτό το καλοκαίρι ήταν περίεργο για όλους μας, κι όμως εγώ το αγάπησα για αυτές τις 4 μέρες που πέρασα στην Κίμωλο. Ήταν η πρώτη φορά που οι μέρες περνούσαν και το καλοκαίρι έφευγε χωρίς σχεδία για διακοπές. Τελευταία στιγμή αποφάσισα να πάω στην Κίμωλο με μια φίλη για ελεύθερο camping στην παραλία Αλυκή. Πήραμε τη σκηνή, τους υπνόσακους και τα βιβλία μας. Κάναμε ωτοστόπ, ανεβήκαμε σε μια καρότσα, φάγαμε παγωτό και φραγκόσυκα, ξεχωρίσαμε μέσα στη νύχτα τους γαλαξίες και τα αστέρια τους, πιάσαμε συζήτηση με τους παππούδες στο καφενείο «Καλή Καρδιά», είδαμε τα κρίνα της Παναγίας να ανθίζουν μέσα στην άμμο, μαζέψαμε πέτρες που παίρνουν περίεργα χρώματα όταν τις βρέχεις, κρυφτήκαμε από τον ήλιο κάτω από τα αρμυρίκια στο Ρέμα (παραλία) βουτήξαμε μέσα στη θάλασσα, και δεν υπήρχε τίποτα άλλο στον κόσμο, παρά μονάχα εμείς, η Κίμωλος και ο Κιθ Ρίτσαρντς.
Πώς ξεγλιστράς από τη δημοσιογραφική γραφή στη λογοτεχνική; Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να σκέφτεται «τώρα δεν γράφω θέμα, γράφω λογοτεχνία»; Η δημοσιογραφία είναι τεχνική, ενώ η λογοτεχνία είναι τέχνη. Η πρώτη καταγράφει την πραγματικότητα, ενώ η δεύτερη την αναπλάθει. Όταν γράφεις θέμα πατάς πάνω σε μια ευθεία γραμμή, όταν όμως γράφεις λογοτεχνία χάνεσαι πάνω στις γραμμές των οριζόντων. Στη λογοτεχνία δεν υπάρχουν κανόνες, μονάχα σεισμοί μέσα στην καρδιά. Η λογοτεχνική γραφή είναι μοναχική και χρειάζεται αφορμές για να συντελεστεί. Ένα τραγούδι, ο βυθός της θάλασσας, τα μεσημέρια του Αυγούστου, τα άδεια καφέ της επαρχίας, μια απλή λέξη όπως το «σε κοιτάζω», τα κτήρια τη νύχτα, είναι αρκετά για να κάνουν κάποιον να γράψει μια ιστορία. Είναι όμως φορές που δε θέλεις να γράψεις, που δε μπορείς, και εκεί πανικοβάλλεσαι, ευτυχώς πάντα κρατούν λίγο αυτοί οι πανικοί και ύστερα πάλι ξεκινάς από την αρχή.
Πολλές οι ποπ αναφορές στο Μπλε. Πιστεύεις ότι κάθε βιβλίο είναι αποτύπωμα της εποχής του, ένα είδος χρονογραφήματος; Πράγματι το Μπλε είναι γεμάτο από εικόνες της εποχής που ζούμε. Οι χαρακτήρες είναι γνώριμα μας πρόσωπα, θα μπορούσαν να ήμασταν ίσως και εμείς οι ίδιοι, οι φίλοι μας, άνθρωποι που συναντάμε τυχαία στο δρόμο, που συχνάζουμε στα ίδια στέκια, που ακούμε τις ίδιες μουσικές, που έχουμε τις ίδιες ανησυχίες, τους ίδιους φόβους. Άνθρωποι που προσπαθούν να ανασάνουν από την Κρίση, που προσπαθούν να κρατηθούν από κάτι, από το Μπλε. Νομίζω ότι κάθε βιβλίο είναι αποτύπωμα της ζωής, και των εμπειριών του συγγραφέα. Ο Paul Bowles συγγραφέας του The Sheltering Sky (Τσάι στη Σαχάρα, εκδόσεις Απόπειρα) σε μια συνέντευξή του είχε πει κάτι πολύ ωραίο, «ό,τι κι αν γράφει κανείς είναι κατά κάποιον τρόπο αυτοβιογραφικό, όχι τόσο εκ των πραγμάτων όσο με την ποιητική έννοια του όρου».
Ποια είναι τα αγαπημένα σου βιβλία, τραγούδια και ταινίες; Έχω ένα χούι, κατά καιρούς παθαίνω εμμονές με βιβλία, τραγούδια και ταινίες. Τα κουβαλάω μέσα μου για κάποιο διάστημα και ύστερα τα ξεχνάω, μέχρι τότε όμως πρήζω τους δικούς μου ανθρώπους ξεστομίζοντας ατάκες του τύπου, πόσο θα ήθελα να ήμουν η Jerry Hall και να τα είχα με τον Bryan Ferry, ή να ήμουν η Tilda Swinton στο Only Lovers Left Alive. Να π.χ. αυτή την περίοδο είμαι ερωτευμένη με το 2046 του Wong Kar Wai, και το Notorious του Hitchcock (τα είδα ξανά τον Αύγουστο στο μπαλκόνι του σπιτιού μου). Στις διακοπές έπαθα εμμονή με τη βιογραφία του Keith Richards, την κουβάλαγα μαζί μου από το περσινό καλοκαίρι και φέτος κατάφερα και την τέλειωσα. Το τραγούδι που άκουγα από το πρωί μέχρι το βράδυ και το ζητούσα επίμονα από τους φίλους που έπαιζαν μουσική ήταν το “Wash the love away” των U.N.K.L.E. Αρκετές φορές έπιασα τον εαυτό μου στη θάλασσα να μουρμουρίζει την «Ηλιόπετρα» του Θανάση Παπακωνσταντίνου και το “Wild Horses” των Rolling Stones. Θα μπορούσα να σου γράψω και άλλα πολλά.
Τώρα που είναι το φθινόπωρο δώσε μου έναν, τουλάχιστον, καλό λόγο για να διαβάσει κανείς το Μπλε το φθινόπωρο ή και τον χειμώνα. Διαβάζοντας κάποιος το Μπλε πιστεύω ότι σίγουρα θα αναγνωρίσει κάπου εκεί μέσα τον εαυτό του. Θα τον δει να τριγυρίζει στην Αθήνα του κέντρου, να χάνεται στα στενά της Κωνσταντινούπολης, να μετράει τα αστέρια στον ουρανό της Αστυπάλαιας, και όλα αυτά πλαισιωμένα από μουσική, πολλή μουσική.
Info: Το βιβλίο της Ελένης Σταματούκου Μπλε κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Athens Voice.
