Ποιος είναι λοιπόν ο Τζον Όλντμαν που υποδύεσαι στο Man from Earth; Ένας άνθρωπος που, από ένα καπρίτσιο της φύσης, ζει 14.000 χρόνια.
Με ποιες ανθρώπινες αξίες καταπιάνεται το έργο; Σ’ αυτή την ερώτηση είναι καλό να απαντάει κάποιος που έχει παρακολουθήσει την παράσταση. Το λέω αυτό γιατί κάθε καλλιτέχνης που είναι μέλος μιας ομάδας και δημιουργούν ένα αποτέλεσμα μπορεί να έχει διάφορα στο μυαλό του, αξίες, σκέψεις, ιδέες, μηνύματα… Σημασία έχει τι αντιλαμβάνεται ο θεατής.
Παρακολούθησα την παράσταση και διέκρινα ότι το έργο πραγματεύεται διάφορα ιδανικά όπως η φιλία, η αγάπη, η αλήθεια κ.ά. Εσύ ποια αξία θεωρείς ότι μπορεί να μας βοηθήσει στις μέρες που ζούμε; Η πίστη σε οτιδήποτε αληθινό!
Και τι είναι αληθινό για σένα; Αληθινό για μένα είναι κάτι που δεν φθείρεται, κάτι που δεν θάβεται. Είναι μια ιδέα ή μια σχέση τόσο δυνατή ώστε δεν χρειάζεται απόδειξη της αλήθειας τους.
Υπάρχει αθανασία; Υπάρχει αθανασία των ιδεών.
Αθανασία της ψυχής; Αν με ρωτάς θεολογικά, δεν μπορώ να απαντήσω σίγουρα. Για εκείνο, όμως που είμαι σίγουρος είναι ότι υπάρχει αθανασία της ψυχής με έναν άλλον τρόπο. Η ψυχή μεταφέρεται… Θα σου φέρω ένα παράδειγμα: Όταν λέω κάτι σε κάποιον που με παρακολουθεί, πέρα από τις πληροφορίες που μεταφέρω με τον λόγο μου, μεταφέρω κι ένα κομμάτι της ψυχής μου. Μεταφέρεται το κομμάτι αυτό είτε μέσα σε εσένα που μιλάμε αυτή την στιγμή είτε σε εκείνους που θα έρθουν να δουν την παράσταση.
Ο πολιτισμός τι σχέση έχει με την ψυχή; Ο πολιτισμός, εκτός όλων των άλλων, είναι και ένα κομμάτι ψυχής.
Άκουσα μια φράση του ήρωα της παράστασης «…Τα σχέδια της επιστήμης βρίσκουν την πρώτη τους έκφραση μέσα από τις τέχνες». Τι ρόλο παίζει ο πολιτισμός σήμερα για την ανθρωπότητα; Ο πολιτισμός χαρακτηρίζει κάθε εποχή πολύ πιο βαθιά από οποιαδήποτε ιδέα, όσον αφορά στον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι. Για παράδειγμα, την αρχαία Ελλάδα την έχει χαρακτηρίσει ο Παρθενώνας. Την Αίγυπτο την χαρακτήρισαν οι Πυραμίδες. Επίσης, αυτές τις χώρε τις χαρακτηρίζουν κείμενα σπουδαίων ανθρώπων. Ο πολιτισμός είναι πολύ πιο σπουδαίος από αυτό που νομίζουμε. Μην ξεχνάμε ότι λειτουργεί και θεραπευτικά. Πόσες φορές τυχαίνει να έχεις κάποιο πρόβλημα που να μην μπορεί να σε βοηθήσει κανείς ή δεν θέλεις να ακούσεις κανέναν, παρά μόνο ένα μουσικό κομμάτι ή να δεις μια ταινία για να ξεφύγει το μυαλό σου… Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί την ώρα που θα ακούσεις τη μουσική ή θα δεις την ταινία, νιώθεις ότι είσαι κομμάτι ενός ευρύτερου πλαισίου. Νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος σου.
Ο ήρωας του έργου αναφέρει ότι θα ήθελε να ζήσει και σε άλλον πλανήτη. Αν σκεφτείς ότι αυτός ο άνθρωπος έχει ζήσει σε κάθε γωνιά της Γης, δεν θα ήταν το πλέον λογικό να θέλει να δει πώς θα ήταν κι ένας άλλος πλανήτης;
Παρ’ όλ’ αυτά, αναφέρει ότι μετά από 14.000 χρόνια συνεχίζει να μαθαίνει. Μάλιστα, η φράση που μου έκανε εντύπωση ήταν «έμαθα να μαθαίνω». Τότε έμαθε να μαθαίνει. Τώρα συνεχίζει να μαθαίνει! Δεν θα αποκαλύψω τον τρόπο που τελειώνει το έργο, αλλά θα πω για αυτόν τον τρόπο ότι θέλει να δείξει ότι ακόμα και σε έναν άνθρωπο που ζει 14.000 χρόνια η ζωή μπορεί να του διδάξει κάτι καινούργιο.
Σε κάποια σημεία το έργο «ακουμπάει» και το θέμα της θρησκείας. Πώς εξηγείς το ότι όλες οι θρησκείες κηρύττουν την αγάπη, αλλά την ίδια στιγμή συμβαίνουν εγκλήματα στο όνομά τους; Κοίταξε, όλες οι ιδέες είναι εργαλεία στα χέρια των ανθρώπων για να κάνουν αυτό που θέλουν. Είναι προσχήματα. Είναι όπλα που εκμεταλλεύονται κάποιοι άνθρωποι για να κερδίσουν κάποια πράγματα. Από μόνες τους, όμως οι έννοιες αυτές δεν νομίζω ότι είναι τόσο επικίνδυνες. Το θέμα είναι τι νοήματα τους δίνουν κάποιοι άνθρωποι.
Εσύ θα ήθελες να ζεις 14.000 χρόνια; Όχι, φαντάζομαι ότι θα είναι πολύ δύσκολο να ζεις τόσα χρόνια χωρίς να έχεις έναν σκοπό. Αυτό αναρωτιόταν στην αρχή και ο ήρωας, αν τον έχουν καταραστεί ή αν τον έχουν ευλογήσει. Μετά σκέφτηκε ότι ίσως έχει κάποια αποστολή να εκπληρώσει. Το έργο στο σύνολό του είναι η αγωνία του ανθρώπου από τότε που συνειδητοποίησε τον εαυτό του, από τότε που ανθρωπολογικά, ως cro magnon, δεν έχει αλλάξει εμφανισιακά ή νοητικά, παρά μόνο οι πληροφορίες που λαμβάνει και πώς τις επεξεργάζεται. Εδώ και 14.000 χρόνια ο άνθρωπος αυτός είναι ίδιος όπως και οι αγωνίες του.
Έχει δει όμως όλο τον κόσμο γύρω του να αλλάζει. Αυτό που θέλει να πει ποιητικά το έργο είναι ότι ακόμα κι ο ήρωας αμφιβάλλει για τον λόγο που ζει. Αυτό που ζητάει από την παρέα του είναι αυτό που ζητάμε όλοι μας. Να τον πιστέψουν γι’ αυτό που είναι. Όλοι μας δεν ζητάμε από τους ανθρώπους γύρω μας να μας πιστέψουν; Αυτή δεν είναι μια μεγάλη αγωνία του ανθρώπου εδώ και πολλά χρόνια;
Εδώ υπάρχει αντίφαση του ήρωα. Τη μια στιγμή ζητάει να τον πιστέψουν, αλλά λίγο νωρίτερα αναφέρει ότι όταν έτυχε να γνωρίσει κάποιον άνθρωπο ίδιο με εκείνον δεν μπορούσε να τον πιστέψει. Δεν είναι πολύ ανθρώπινο αυτό; Συμβαίνει σε όλους μας συχνά. Εμείς, ως άνθρωποι, δεν έχουμε αλλάξει και πολύ σχετικά μ’ αυτό που πραγματικά ζητάμε. Όση τεχνολογία, όσες γνώσεις και αν έχουμε συγκριτικά με έναν άνθρωπο του μεσαίωνα, βλέπουμε ότι οι βασικές αρχές είναι ίδιες. Είναι το πώς μπορώ να «αντέξω» να ζω με σένα, με τον κόσμο γύρω μου, να γεφυρώσουμε τις όποιες διαφορές και να κινηθούμε προς μια ουσιαστική εξέλιξη, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο για το ανθρώπινο είδος από το να μην κάνει τα ίδια λάθη. Θα σου φέρω ένα παράδειγμα, ζούμε περίπου στα 15.000-16.000 χρόνια εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Ξαφνικά βλέπεις ανθρώπους να πεινάνε ή να ζούνε χωρίς δικαιοσύνη. Αυτό δεν μας πάει πίσω; Συνεχίζουμε να αμφιβάλλουμε για τα ίδια πράγματα ενώ θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Θα έπρεπε σαν είδος, να έχουμε δεχτεί αυτόβουλα τι σημαίνει να είμαι ενεργό κομμάτι ενός συνόλου που λέγεται κοινωνία.
Τι πιστεύεις ότι μας κρατάει πίσω; Θεωρώ ότι η ανθρώπινη σκέψη και βούληση κατευθύνονται στα χέρια ανθρώπων που θέλουν και ξέρουν πώς να την εκμεταλλευτούν με σκοπό το οποιοδήποτε κέρδος τους. Μιλάμε για πολύ απλά πράγματα, στην Ελλάδα της κρίσης, όπως η δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη σαν να τα θεωρούμε θαύματα, ενώ θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Αυτό που «δένει» μια κοινωνία είναι η δικαιοσύνη. Ο θεσμός που μπορεί να καλύψει εσένα από κάποιον δυνατότερο. Αν είσαι εσύ ο πιο δυνατός δεν την έχεις ανάγκη. Η δικαιοσύνη είναι φτιαγμένη για να καλύπτει το δίκιο του αδυνάτου.
Ξεκινώντας την κουβέντα μας, σε ρώτησα ποιος είναι ο Τζον Όλντμαν. Τελειώνοντας, θέλω να σε ρωτήσω ποιος είναι ο Δημήτρης Αλεξανδρής; Ξέρω ‘γω. Ένας άνθρωπος που προσπαθεί να κάνει καλά την δουλειά του και να ζει με ενδιαφέρον…
The Man From Earth, του Jerome Bixby. Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8, Γκάζι, Μετρό Κεραμεικού
Τηλ. 210 3428650, www.theatro.gr
