Ε_ΦΥΓΑ στην Ελευσίνα: Μια τριλογία για τον ξεριζωμό, την προσφυγιά και την ζωή στο νέο τόπο

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης: Οι διωγμοί, η προσφυγιά και η αναγκαστική μετεγκατάσταση βρίσκονται στον πυρήνα μιας τριλογίας, καρπού καλλιτεχνικής έρευνας και δημιουργίας στην πόλη της Ελευσίνας, που πρωτοξεκίνησε το 2014- σήμερα Σάββατο 7 Οκτωβρίου έχεις μια ακόμη ευκαιρία να τη δεις στο σύνολο της. Οι εμπειρίες των συμμετεχόντων σε κάθε δρώμενο μεταπλάθονται και παρουσιάζονται με διαφορετικά μέσα. Η τριλογία συμπυκνώνει ένα αιώνα ιστοριών προσφυγιάς και ξεριζωμού,  από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες στους Πόντιους, μέχρι τους σημερινούς πρόσφυγες και μετανάστες από ασιατικές χώρες. Η Ελευσίνα γίνεται το κέντρο, η εστία υποδοχής των ξεριζωμένων, ο τόπος όπου οι θεατές γίνονται κοινωνοί της εμπειρίας.

«H σειρά αυτή των 3 διαφορετικών site specific περφορμανς (η μία εκ των οποίων θα παρουσιαστεί αυτή τη φορά ως πολυμεσική εγκατάσταση) αποτελεί για μένα μια ομάδα καλλιτεχνικών έργων που είναι ανεξάρτητα αλλά ταυτόχρονα συνδέονται» μας εξηγεί η σκηνοθέτρια Γιολάντα Μαρκοπούλου. «Το ένα έργο επηρεάζει το άλλο, “μπαίνει” στο άλλο, νοηματοδοτεί και φωτίζει υπό ένα άλλο πρίσμα το σύνολο. Για αυτό και το ονομάζουμε Τριλογία, υπάρχει καλλιτεχνική αυτονομία αλλά και διαρκής αλληλεπίδραση. Σε προσωπικό επίπεδο αποτέλεσαν για μένα μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσω την Ελευσίνα και κυρίως τους ανθρώπους της και μου έδωσαν την ευκαιρία να εντάξω ακόμη περισσότερο την ψηφιακή τεχνολογία (και ειδικά το βίντεο) στο έργο μου με έναν ιδιαίτερο και οργανικό τρόπο, με τη συνεργασία και των συντελεστών του κάθε έργου»

Οι πληροφορίες από τα «κεντρικά» είναι αναλυτικές και συγκριμένες

Η παράσταση Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία  (σήμερα Σάββατο 7 Οκτωβρίου η τελευταία παρουσίαση) αποτελεί ένα ιδιότυπο χρονικό της ιστορίας των Μικρασιατών προσφύγων της Άνω Ελευσίνας με πρωταγωνιστές τους απογόνους τους. Οι ψηφίδες των διηγήσεων που συνθέτουν το μωσαϊκό της παράστασης, οδηγούν τους θεατές ανάμεσα στα μικρά προσφυγόσπιτα και τα αδιέξοδα σοκάκια του Συνοικισμού. Εκεί αποκαλύπτεται μια νέα εκδοχή της ιστορίας που κατατίθεται για πρώτη φορά, μέσα από μια πρωτότυπη σκηνική σύνθεση που αξιοποιεί εκφραστικά μέσα των εικαστικών και παραστατικών τεχνών αλλά και της ψηφιακής τεχνολογίας. Η παράσταση έχει παρουσιαστεί ήδη πέντε φορές στο πλαίσιο της 2023 Ελευσίς και κλείνει πανηγυρικά τον κύκλο της στην Ελευσίνα.
 
Το Ε_ΦΥΓΑ Πόντος (επίσης σήμερα Σάββατο η τελευταία παρουσίαση)  διηγείται ένα υποφωτισμένο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Οι αφηγήσεις, που ξεδιπλώνονται με δάκρυα στα μάτια αλλά και χιούμορ, καθρεφτίζουν το  διαχρονικό τραύμα που έφερε η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, κοστίζοντας τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες όλων των ηλικιών. Το απρόβλεπτο κολάζ αφηγήσεων κινείται μεταξύ ιστορικής μαρτυρίας, προσωπικής ανάμνησης αλλά και ονειροπόλησης και ξετυλίγεται ανάμεσα στα ψηλά δέντρα του πρώην κάμπινγκ ΟΑΣΗ στην Άνω Ελευσίνα, τη γειτονιά που χτίστηκε από τους Πόντιους.
 
Η Τριλογία ολοκληρώνεται με την πολυμεσική εγκατάσταση (4 έως 15/10) της Γιολάντας Μαρκοπούλου και της ομάδας Station Athens. Μια νέα εκδοχή της παράστασης Ε_ΦΥΓΑ που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2018 στον Συνοικισμό της Άνω Ελευσίνας, αποτελώντας το έναυσμα για την περαιτέρω έρευνα και δημιουργία των δύο έργων που ακολούθησαν. Κινηματογραφικό υλικό αυτής της παράστασης θα παρουσιαστεί σε μια πρωτότυπη πολυμεσική εγκατάσταση, με πρωταγωνιστές τους ηθοποιούς της ομάδας Station Athens από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές: Χαλίλ Αλιζάντα, Χοσέιν Αμιρί, Ραμζάν Μοχάμαντ, Ρεζά Μοχαμαντί και Αϊντίμ Τζοϊμάλ.

Ζητούμε όμως και άλλες πληροφορίες. Στέλνουμε ερωτήσεις και λαμβάνουμε απαντήσεις. Η σκηνοθέτρια Γιολάντα Μαρκοπούλου αναλαμβάνει τη συνέχεια.  

Τρεις διαδρομές . Ποια είναι τα στοιχεία κάθε μίας που την καθιστά τόσο σημαντική και αναγκαία στην εξιστόρηση της; Αυτό που καθιστά για μένα κάθε ιστορία με την οποία καταπιάνομαι σημαντική τελικά, είναι το βαθύ  ενδιαφέρον για τους ανθρώπους και τον τρόπο που αντικρύζουν και μεταπλάθουν θεατρικά την ιστορία τους με τη δική μου καθοδήγηση. Καλούμε τους θεατές να περπατήσουν πάντως σε μια διαδρομή που αποτελεί καλλιτεχνική μετάπλαση των ιστοριών αυτών και όχι αρχειακή παράθεση γεγονότων.

Από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και τους Πόντιους, μέχρι τους σημερινούς πρόσφυγες και μετανάστες από ασιατικές χώρες. Ποια πιστεύετε πως ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσφυγιάς τότε και ποιας σήμερα; Kάθε ιστορική περίοδος έχεις τα δικά της χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τις κοινωνικές συνθήκες και κατά συνέπεια και το προσωπικό βίωμα. Αυτό που μπορώ να πω από την πλευρά μου είναι ότι διαχρονικά η προσφυγιά συνδέεται με τον πόνο για τον ξεριζωμό και τη νοσταλγία για τη χαμένη πατρίδα αλλά και την πάλη για το ξεκίνημα σε ένα νέο τόπο, την αναγέννηση και την ελπίδα.  Οι ίδιοι οι άνθρωποι που συμμετέχουν στα έργα, έχοντας βιώσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την προσφυγιά είναι το ζωντανό παράδειγμα.

Η τριλογία  παρουσιάστηκε αρχικά στο ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ και εντάχθηκε μετά στο πρόγραμμα της διοργάνωσης Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Πως «νοιώθετε» αυτή τη μεταφορά σε νέο χώρο: Το ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ξεκίνησε πολύ οργανικά το 2007, από την ανάγκη μου να παρουσιάσω έργα σε μη θεατρικούς χώρους.  Ένα μοναδικό πρότζεκτ για μένα, ένας χώρος πειραματισμού και καλλιτεχνικής ελευθερίας στο κέντρο της Αθήνας, σε μια εποχή λίγο πιο “τρελή”, τολμηρή και πιο αθώα με μια έννοια… Δεν είχε γίνει και η επέλαση του μαζικού τουρισμού και η αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής. Ηταν ένας τόπος που έκρυβε μία ευαισθησία, ένα μυστήριο πίσω από τις κλειστές πόρτες των οίκων ανοχής αλλά και μέσα στα φιλόξενα καφενεία. Στον χώρο αυτό ανάμεσα σε δεκάδες άλλες παραστάσεις, πρόβες, εργαστήρια και συναυλίες, φτιάξαμε την ομάδα Station Athens, αποτελούμενη από πρόσφυγες και μετανάστες με αποκορύφωμα την παρουσίαση του πρώτου Ε_ΦΥΓΑ το 2013-2014.

Η μετάβαση στην Ελευσίνα ήρθε πολύ οργανικά το 2018.  Η γνωριμία με τους κατοίκους της πόλης αλλά και το άνοιγμα σε νέες ομάδες πολύ ενεργών συμμετεχόντων – Mικρασιατών και Ποντίων – ήταν το κλειδί για να εξελιχθεί το έργο και σίγουρα αποτελεί το αναγκαίο βήμα για την εμβάθυνση στο θέμα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς αλλά και το ξεκίνημα της ζωής σε μια νέα πόλη, ιδιαίτερη σαν την Ελευσίνα. Το ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ήταν ο χώρος που γέννησε τις site-specific αναζητήσεις μου και η Ελευσίνα τους έδωσε διαφορετικές διαστάσεις, έξοδος στο δημόσιο χώρο –  τις διεύρυνε πολύ θα έλεγα.

Παλιότερα οι μικρού μήκους ταινίες σας «Οι πυραμίδες της Αθήνας» και “It’s OK, My Friend! αλλά και πρόσφατα η VR ταινία White Dwarf  έχουν φιλοξενηθεί σε κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Ποια η διαφορά των δύο μέσων, κινηματογράφου και θεάτρου για σας; Ποια είστε εσείς μέσα σε κάθε μέσο; Έχοντας σπουδάσει κινηματογράφο αλλά έχοντας δουλέψει πιο πολύ στο θέατρο με ενδιαφέρει η σύγκλιση των καλλιτεχνικών μέσων. Για αυτό στις παραστάσεις μου υπάρχει χρήση μουσικής, βίντεο και άλλων μορφών τέχνης, ενώ το ενδιαφέρον μου στον χώρο του κινηματογράφου και του βίντεο έχει πάρει και έναν νέο δρόμο στις ταινίες εικονικής πραγματικότητας (VR), που αποτελούν επίσης ένα υβριδικό μέσο με πολλές δυνατότητες. 

Στα έργα του Ε_ΦΥΓΑ η καταγραφή και η έρευνα έγιναν με μια κάμερα στο χέρι και πολλά κομμάτια υλικού παίζουν και στις παραστάσεις. Πιστεύω ότι κάθε έργο σε κατευθύνει για το πόσο μπορείς να μπλέξεις τα μέσα. Δεν με ενδιαφέρει να χρησιμοποιώ το βίντεο στο θέατρο χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που να συνδέεται με την εκάστοτε ιστορία που θέλω να αφηγηθώ. Στα συγκεκριμένα έργα είχα την ευκαιρία να εξελίξω αυτό το πάντρεμα των μέσων και να συνομιλήσω έτσι πιο δημιουργικά και με το δημόσιο χώρο, τα κτίρια και την γειτονιά που παρουσιάζονται. 

Ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια; Ετοιμάζω από τέλη Νοέμβρη την παρουσίαση της πολυμεσικής εγκατάστασης – performance White Dwarf (Λευκός Νάνος). Πρόκειται για μια εγκατάσταση- εμβυθιστική εμπειρία για τον θεατή  με βάση τη VR ταινία μου White Dwarf. Παράλληλα βρίσκομαι σε στάδιο προ-παραγωγής για την επόμενη VR με τίτλο Paradise Lost που ταξιδεύει ήδη σε φεστιβαλικά workshops  και markets. Κλείνοντας την παρουσίασή μου στην Ελευσίνα ετοιμάζουμε και μια έκδοση με τίτλο Ε_ΦΥΓΑ και φιλοδοξώ σύντομα να ολοκληρώσω και το ντοκιμάντερ για την ομάδα Station Αthens που ετοιμάζεται εδώ και καιρό. Γενικά το επόμενο διάστημα προμηνύεται γεμάτο με πολλά και διαφορετικά θα έλεγα πιο κινηματογραφικά project. Ανυπομονώ!

 
Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία | Συνοικισμός Άνω Ελευσίνας | 7/10 | 19.00
Ε_ΦΥΓΑ Πόντος | πρώην κάμπινγκ ΟΑΣΗ | 7/10 | 21.00
Ε_ΦΥΓΑ πολυμεσική εγκατάσταση | Αναψυκτήριο | 4 – 15/10 | Εγκαίνια 6/10 | 19.00

** Μεταφορά κοινού από το Έ_ΦΥΓΑ Μικρασία (Μουσείο Ιστορίας και Λαογραφίας Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας) στο Έ_ΦΥΓΑ Πόντος (Σύλλογος Ποντίων Ελευσίνας «Νέα Τραπεζούντα») με πούλμαν της 2023 Ελευσίς.

Είσοδος ελεύθερη

Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ