Ανοίγουμε το χρονοντούλαπο της ιστορίας και μεταφερόμαστε στον 20ο αιώνα. Τι βλέπουμε; Ποιές είναι οι συνθήκες που καθορίζουν κι επηρεάζουν την Ελλάδα και συνεπώς, τον ελληνικό κινηματογράφο; Έργα εγχώριων δημιουργών καθρεφτίζουν την ταυτότητα, όχι απλά μιας κινηματογραφίας, αλλά μιας ολόκληρης χώρας. Διανύοντας πλέον τα ‘20s, με την συζήτηση για το φύλο, την ορατότητα και τις διακρίσεις να έχουν κατακτήσει, μετά από αγώνες, ένα μη αμελητέο χώρο στον δημόσιο λόγο, ανταποκρινόμαστε στο αίτημα των καιρών να προβληθεί και να ενισχυθεί το κομμάτι αυτό της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που αποδομεί τα έμφυλα στερεότυπα και αποτυπώνει μια άλλη, μη στερεοτυπική οπτική, μια γυναικεία και queer οπτική.
Σαράντα χρόνια πριν τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, βλέπουμε τη «Μπέττυ» (Βακαλίδου) να εξομολογείται «Δεν ήμουν ούτε γυναίκα, ούτε άντρας. Δεν είμαι τίποτα», σε ένα εμβληματικό μικρού μήκους φιλμ για ένα 24ωρο από τη ζωή μιας τρανς γυναίκας. Γυρισμένο σε μια Ελλάδα που ακόμα νιώθει τις πληγές της επτάχρονης δικτατορίας να επουλώνονται, με την κοινωνία ανέτοιμη να ακούσει τις ΛΟΑΤΚΙ φωνές. «Η Λίζα και η Άλλη» αποτελεί ένα avant garde φιλμ του queer σινεμά που αποδομεί τα έμφυλα στερεότυπα, σε μια εποχή όπου οι queer αναπαραστάσεις στο σινεμά, τα ζητήματα ταυτότητας και φύλου, κινούνταν είτε προς στερεοτυπικά «κωμικές» αναπαραστάσεις είτε προς το μελό. Στο «Τελευταίο Ψέμα», η Έλλη Λαμπέτη λάμπει με τραγικότητα στο ρόλο της νέας γυναίκας που προσπαθεί να αποκτήσει τον έλεγχο της προσωπικότητάς της. «Πρέπει να πάω να γίνω νόστιμη», λέει, συμβολίζοντας μια ολόκληρη γενιά που παγιδεύεται μες στα λάθη της προηγούμενης.
«Μπέττυ», του Δημήτρη Σταύρακα.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις 42 ταινίες που προβάλλονται αυτές τις ημέρες στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου και του «Χώρα, σε βλέπω», ενός προγράμματος διάσωσης, ψηφιοποίησης, προβολής και μελέτης ταινιών, στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση.
Επικοινωνήσαμε με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και την διευθύντριά της, τη Φαίδρα Βόκαλη, για να μας σχολιάσει τις ταινίες εκείνες που ξεχωρίζουν για τον μη στερεοτυπικό σχολιασμό τους όσον αφορά ζητήματα φύλου. Πως ετεροκανονικοί δημιουργοί καταπιάνονται με μη ετεροκανονικά ζητήματα;
«Η εξερεύνηση ζητημάτων που άπτονται της θηλυκότητας από ετεροκανονικούς δημιουργούς είναι λογικό να δημιουργεί καχυποψία, και την ίδια στιγμή, όταν το βλέμμα δεν οικειοποιείται την εμπειρία μπορεί να προσφέρει πολύ χρήσιμες πληροφορίες και σχολιασμό για την εποχή, την κυρίαρχη αφήγηση ή και το συλλογικό υποσυνείδητο», δήλωσε στην Popaganda.
«Ευδοκία», του Αλέξη Δαμιανού.
«Στις 12/09 προβάλλονται ταινίες που αγκαλιάζουν το κουίρ (στην πλειοψηφία τους πριν την διάδοση της θεωρίας), ενώ στις 13/09, οι Βοσκοί μας ξαφνιάζουν με την αναζωογονητική τους ειλικρίνεια γύρω από την υποκριτική μεγαλοκαρδία της πατριαρχίας. Ταινίες στην εμπροσθοφυλακή της εποχής τους, που πλέον είναι προσβάσιμες στο κοινό», συμπλήρωσε η Φαίδρα Βόκαλη.
«Μακεδονικός Γάμος», του Τάκη Κανελλόπουλου.
Έως και την Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου στον Κήπο της Πειραιώς 260, θα προβληθούν οι δέκα πρώτοι τίτλοι του προγράμματος, μια πρώτη σειρά από εμβληματικά έργα του ελληνικού σινεμά: γνωστά, λιγότερο γνωστά, πολυβραβευμένα, queer, εθνογραφικά, σουρεαλιστικά, ποιητικά, ηλεκτρισμένα, αλλόκοτα, όπως η ίδια η Χώρα που τα δημιούργησε.
Σάββατο 11 έως Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου, στον Κήπο της Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου (θα διατίθενται δωρεάν την ημέρα κάθε προβολής από τις 18.00 και μετά, στα ταμεία της Πειραιώς 260).
